Kısmi Süreli Çalışmada Hafta Tatili Hak Edişi

Kısmi süreli çalışma, esnek çalışma biçimleri arasında yer almakta olup, iş hukukunun koruyucu düzenlemeleri ile tam süreli çalışmadan ayrılmaktadır. Bu çalışma biçiminde işçinin haftalık çalışma süresi, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal bir işçiye göre daha kısa olacak şekilde belirlenmektedir. Uygulamada, kısmi süreli işçinin hafta tatili hakkından yararlanıp yararlanamayacağı tartışma konusu olmuştur. Yargıtay'ın bu konuya ilişkin yakın tarihli içtihadı önemli bir dönüm noktasıdır.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 13. maddesine göre, iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmadıkça, haftalık normal çalışma süresi, işyerinde uygulanan tam süreli çalışmanın üçte ikisinden az olarak belirlenmişse bu sözleşme kısmi süreli iş sözleşmesi olarak adlandırılmaktadır. Kısmi süreli çalışanların tam süreli çalışanlara göre eşit işlem ilkesi kapsamında farklı muameleye tabi tutulamayacakları hukuken koruma altına alınmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 46. maddesi gereği, işçilere yedi günlük bir zaman dilimi içinde, kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme süresi verilmesi zorunludur. Bu süreden yararlanabilmek için işçinin ilgili hafta içinde yasal çalışma süresine uygun olarak fiilen çalışmış olması gerekir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, önceki kararlarında kısmi süreli çalışanların hafta tatili ücretine hak kazanamayacağı yönünde hüküm kurmuşsa da Yarg.9.H.D. (2020, 23 Aralık). E.2020/3437, K.2020/19928, sayılı kararı ile bu içtihadından farklı olarak 24 saatlik zaman dilimine vurgu yapılarak hüküm kurulmuştur.

"4857 sayılı İş Kanununun 46. maddesinde işçinin, tatil gününden önce aynı yasanın 63. maddesine göre belirlenmiş olan iş günlerinde çalışmış olması koşuluyla yedi günlük zaman dilimi içinde 24 saat dinlenme hakkının bulunduğu açıklanmıştır. İşçinin hafta tatili gününde çalışma karşılığı olmaksızın bir günlük ücrete hak kazanacağı da 46. maddenin 2. fıkrasında ifade edilmiştir.
Hafta tatili izni kesintisiz en az 24 saattir. Bunun altında bir süre haftalık izin verilmesi durumunda, usulüne uygun şekilde hafta tatili izni kullandığından söz edilemez.
Ayrıca, hafta tatili bölünerek kullandırılamaz. Buna göre hafta tatilinin 24 saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır.
....Somut uyuşmazlıkta davacı davalı işyerinde 01.12.1990 tarihinde işe başlayıp 10.02.2011 tarihinde emeklilik olduğunu, emeklilikten sonra da çalışmasının kesintisiz olarak halen devam ettiğini ileri sürmüş, davalı işveren ise davacının emekli olmasından sonra kıdem tazminatının ödendiğini ve emeklilikten sonraki dönemde kısmi süreli olarak çalıştığını savunmuştur.
İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesince davacının emeklilik sonrası dönem de kısmi süreli iş sözleşmesi ile günde üç saat çalışma esasına göre çalıştığı kabul edilerek bu döneme ilişkin hafta tatili ücret alacağı talebinde bulunmasının mümkün olmadığı belirtilmiş ise de, yukarıda da ayrıntılı olarak belirtildiği üzere, 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca hafta tatili, yedi günlük zaman dilimi içindeki yirmidört saatlik dinlenme hakkını ifade etmektedir. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda, tanık beyanlarına göre davacının pazar günleri temizlik yaptığı ve çöp topladığı kabul edilmiştir. Dosya kapsamından, davacının haftanın yedi günü çalışmasına rağmen hafta tatili ücret alacağının ödenmediği sabit olup, söz konusu alacağın emeklilik sonrası dönem için de kısmi süreli çalışma esasına göre yapılacak hesaplama ile hüküm altına alınması gerekmektedir. Hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir."

İçtihat değişikliğinde görüldüğü üzere; işçinin çalışma süresine göre hafta tatiline hak kazanma prensibi daha esnek ve hakkaniyete uygun bir biçimde yorumlanmaktadır. Bu durum işverenin de çalışma sürelerini objektif olarak düzenlemesi yükümlülüğünü beraberinde getirmektedir.

Sonuç olarak kısmi süreli çalışanların hafta tatili hakkından yararlanmasına ilişkin Yargıtay'ın görüşü hukukun gelişimi ve işçi haklarının geniş yorumlanması açısından önem arz etmektedir. Uygulayıcıların, bu değişikliği dikkate alarak iş sözleşmelerini düzenlemeleri ve çalışma sürelerini buna göre planlamaları gerekmektedir.

1. 4857 sayılı İş Kanunu
2. Yarg.9.H.D. (2020, 23 Aralık). E.2020/3437, K.2020/19928, sayılı karar

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.