Anonim Şirkette İmtiyazlı Pay Sahipleri Özel Kurulu

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ("TTK") ile düzenlenen imtiyazlı pay sahipleri özel kurulu, anonim ortaklıklarda imtiyazlı payların sağladığı hakları ihlâl eden bir genel kurul veya yönetim kurulu kararına karşı, imtiyazlı pay sahiplerinin haklarını ihlal etmemesi için toplanması gereken bir kuruldur. TTK'nın ilgili maddeleri pay sahiplerinin imtiyazlarının korunması amacıyla bazı hükümler öngörmekte ve imtiyazlı pay sahipleri özel kurulunun çalışma usulüne ilişkin oldukça ayrıntılı düzenlemeler getirmektedir.

Regulated by the Turkish Commercial Code No. 6102 ("TCC"), the Special Assembly of Preferred Shareholders is a committee that must be convened to prevent the violation of the rights of preferred shareholders when a resolution by the general assembly or the board of directors infringes upon the rights granted by preferred shares in joint stock companies. The relevant provisions of the TCC aim to protect shareholder privileges and set forth detailed regulations regarding the working procedures of the Special Assembly of Preferred Shareholders.

1. İmtiyaz Konusunu Oluşturan Haller¹

İmtiyaz oluşturabilecek konular; oy hakkında imtiyaz, kâr payında imtiyaz, tasfiye payında imtiyaz, rüçhan hakkında imtiyazdır.

1. a)Oy hakkında imtiyaz;TTK'nın 479'uncu maddesinde düzenlenen oy hakkında imtiyaz, eşit itibari değere sahip olan paylara farklı sayıda oy verilerek imtiyaz yaratılmasına denir. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise bir paya en fazla 15 oy hakkının tanınabileceği şeklinde bir sınırlama mevcuttur. Yine aynı hüküm uyarınca bu sınırlamanın uygulanmasına istisnalar getirilerek kurumlaşmanın gerektirdiği hallerde veya haklı bir sebebin varlığının ispatlandığı durumlarda şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinin, kurumlaşma projesini veya haklı sebebi inceleyip, bunlara bağlı olarak, sınırlamadan istisna edilme kararını vermesi gerektiği düzenlenmektedir. Üçüncü fıkrada ise esas sözleşme değişikliği ile birlikte ibra ve sorumluluk davası açılması durumunda oyda imtiyaz kuralının bu kararlarda uygulanamayacağı belirtilmektedir.
2. b)Kâr payında imtiyaz;TTK'nın 478'inci maddesinin ikinci fıkrası gereğince kâr payında imtiyaz tanınabileceği belirtilmekle birlikte, kâr payının nasıl ve ne şekilde tanınabileceğine ilişkin özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle her ne kadar 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu² madde 27, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun³ 2'nci maddesi ve TTK'nın 445'inci maddesi gereğince dürüstlük ve iyiniyet kuralları genel bir sınır oluştursa da anonim ortaklıklar kârda imtiyazlı payların şeklini tayin etme konusunda tam bir serbestiye sahiptirler.
3. c)Tasfiye payında imtiyaz;TTK'nın 543'üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca esas sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça şirketin tasfiyesi sonucunda arta kalan şirket bakiyesinin pay sahiplerinin imtiyaz haklarına oranla ödenmesi düzenlenmiştir.
4. d)Rüçhan hakkında imtiyaz;rüçhan hakkında imtiyaz sadece belirli paylara veya pay gruplarına tanınabilir. Ayrıca TTK m.421/3-b hükmü uyarınca anonim şirket esas sözleşme değişikliği ile de rüçhan hakkında imtiyaz tanınması mümkündür.
5. ToplantınınAmacı

İmtiyazlı pay sahipleri özel kurulu TTK'nın 454'üncü maddesinde düzenlenmektedir. Esas sözleşmede bazı paylara imtiyaz tanındığında bu imtiyazlı paylar diğer paylara göre özel bir hukuki korumaya sahip olurlar. TTK 454'üncü madde ile imtiyazlı pay sahiplerinin bu hukuki konumlarını koruyabilmeleri sağlanmıştır. Yukarıda bahsettiğimiz imtiyazlı pay sahiplerinin haklarının ihlal edildiği hallerde, kararlar imtiyazlı pay sahipleri özel kurulunda onanmadıkça uygulanmaz. Bu kapsamda, imtiyazlı pay sahibinin hakkını ihlal eden bir değişiklik yapıldığı takdirde bu kararın uygulanabilmesi, imtiyazlı pay sahipleri özel kurulunun toplanmasına ve bu toplantıda ilgili kararın onanmasına bağlanmıştır. Dolayısıyla bu koruma mekanizmasının işleyebilmesi için özel kurulun toplantı süreci önem arz etmektedir.

3. Çağrı Süreci

Toplantı sürecinin ilk aşamasını çağrı oluşturmaktadır. Ticaret Kanunu'nun 454'üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca de özel kurulu toplantıya çağırma yetkisi ilk olarak yönetim kuruluna verilmiştir. Bu kapsamda yönetim kurulu en geç genel kurul kararının ilan edildiği tarihten itibaren 1 ay içerisinde özel kurulu toplantıya çağırması gerekecektir. Ancak yönetim kurulunun özel kurulu toplantıya çağırma görevini ihmalen, kasten veya imtiyazların ihlal edilmediğini düşünerek yerine getirmeme ihtimali bulunmaktadır. Bu tehlikeye karşı ikinci fıkrada da düzenlendiği üzere imtiyazlı pay sahiplerine mahkemeye başvuru hakkı verilmiştir. Eğer ki yönetim kurulu kendisine verilen genel kurul kararının ilan edildiği tarihten itibaren 1 aylık süre içerisinde imtiyazlı pay sahiplerini özel kurula çağırmazsa, imtiyazlı pay sahiplerinin 15 gün içerisinde şirketin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine başvurma hakları mevcuttur. İmtiyazlı pay sahiplerinin mahkemeden özel kurulun toplantıya çağrılmasını talep etme hakkı bulunmaktadır.

4. Çağrı Usulüne Uyulmaması

Değindiğimiz üzere, yönetim kurulu ve imtiyazlı pay sahipleri için çağrı süreleri ayrı ayrı 1 ay ve 15 günlük süreler olarak belirtilmektedir. Ancak bu sürelere uyulmamasının sözleşme değişikliği kararına etkisi hususunda kanunda herhangi bir düzenleme yoktur. Bu durum öğretide çağrı sürelerinin hukuki niteliği konusunda farklı görüşlerin doğmasına yol açmaktadır. Öğretideki bir görüşe göre her iki süre de düzenleyici niteliktedir. Bu görüş doğrultusunda yönetim kurulu 1 aylık süreyi kaçırmış olsa da genel kurulu toplantıya çağırabilecektir. İmtiyazlı pay sahipleri de süreyi geçirmesine rağmen mahkemeye başvurabilecektir. Öğretideki aksi görüşe göre ise her iki süre de hak düşürücü süre niteliğindedir. Ancak bu görüşteki yazarlar da sürelerin geçirilmesinin sözleşme değişikliği kararına etkisi konusunda fikir ayrılığına düşmektedir. Çünkü bir görüş her iki süreyi hak düşürücü nitelikte kabule etmekle birlikte bu sürelerin kaçırılması halinde sözleşme değişikliği kararının onaylanmayacağı kanısındayken, diğer bir görüşe göre ise çağrı sürelerinin öngörülme amacı sözleşme değişikliği kararlarının sürüncemede kalmasını önlemektir. Bu nedenle bu görüşü savunan yazarlar sürelerin kaçması ile toplantı yapma hakkının kaybedilerek sözleşmenin geçerlilik kazanacağını savunmaktadırlar⁴.

İmtiyazlı pay sahiplerinin dava yoluna başvurabilmek için sahip oldukları 15 günlük sürenin başlangıcı da önem arz etmekle birlikte bu sürenin başlangıcı yönetim kuruluna verilen 1 aylık sürenin son günüdür. Yönetim kuruluna verilen sürenin başlangıcı ise genel kurul kararının ilan edildiği tarihtir. Genel kurul kararının ilan edildiği tarihten ne anlamamız gerektiği de öğretide tartışmalıdır. İlk görüşe göre esas sözleşme değişikliği kararının tescilini takiben yapılan ilanı esas almaktadır⁵. Öğretideki ikinci görüş ise genel kurul toplantı çağrısının ilan edildiği tarih olduğu görüşündedir⁶. Ancak çoğunluk görüş ise burada 15 günlük sürenin genel kurul kararının alındığı tarihten itibaren başlaması gerektiğine ilişkindir⁷. Uygulamaya baktığımızda İstanbul BAM 12. HD'nin, 02.03.2021 tarih ve 2020-1084/289 sayılı kararında⁸, bir imtiyazlı pay sahibinin özel toplantıya çağrılmasına ilişkin talebi sonucunda almış olduğu kararında imtiyazlı pay sahibinin mahkemeye başvururken 15 günlük süreye uyup uymadığını incelediğini ve bu incelemede 1 aylık sürenin başlangıcının genel kurul kararının alındığı tarih olarak esas aldığını görmekteyiz.

5. Toplantı Ve Karar Nisabı

Usulüne uygun bir çağrıyla imtiyazlı pay sahipleri özel kurulu bir araya geldikten sonra imtiyazlı pay sahipleri toplantıda sözleşme değişikliği kararının onanması veya onanmaması yönünde karar vereceklerdir. Bu imtiyazlı pay sahipleri özel kuruluna da ancak ilgili imtiyazı ihlal edilen pay sahipleri katılabilecek olup ihlal edilmeyen başka bir imtiyaza sahip pay sahipleri ise özel kurula katılamayacaklardır. TTK'nın 454'üncü maddesinin üçüncü fıkrasında toplantı nisabı olarak sermayenin %60'ı belirlenirken karar nisabı olarak toplantıda temsil edilen payların çoğunluğu esas alınmıştır. Toplantı nisabı yüksek olarak belirlenmiştir. Aynı maddenin beşinci fıkrasında ise çağrıya rağmen toplantı nisabı sağlanamadığı halde sözleşme değişikliği kararının onaylanmış sayılacağı düzenlenmektedir. Hükmün gerekçesine baktığımızda ağır nisaplarla şirketin korunması amaçlanmaktadır. Burada imtiyazlı pay sahipleri özel kurul toplantısına gelmeyerek sözleşme değişikliği kararlarını sürüncemede bırakabilir, bu da şirketi zarara uğramasına yol açabilir. Öğretideki⁹bir görüş bu tehlikeye dikkat çekerek imtiyazlı pay sahiplerinin haklarının yeterli derecede korunduğunu ve özel kurula ikinci kez toplanma imkânı verilmesinin şirketin karar alma surecini zorlaştıracağı gerekçesiyle beşinci fıkradaki düzenlemeyi isabetli bulmaktadır. Ancak öğretideki diğer bir görüşe¹⁰baktığımızda burada korunması gereken taraf imtiyazlı pay sahipleridir. Bu sebeple toplantı nisabının oluşmamasına bağlanan sonucun sözleşme değişikliğine onay verme değil onay vermeme şeklinde olması gerektiğini ifade etmektedir. Mevcut düzenleyeme baktığımız zaman hem toplantı nisabı yüksek belirlemiştir hem de nisabın sağlanamaması halinde ilgili karar onaylanmış sayılmaktadır. Bu iki düzenlemeyi birlikte değerlendirdiğimizde özel kurul korumasının zayıfladığını görmekteyiz¹¹.

6. Tutanak Düzenlenmesi Ve İptal Davaları

İmtiyazlı pay sahipleri özel kurulu toplantısında alınmış olunan söz konusu kararlar bir tutanağa geçirilerek kayıt altına alınmaktadır. TTK'nın 454'üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca tutanak en geç 10 gün içerisinde yönetim kuruluna teslim edilmelidir. Ayrıca, özel kurul toplantısında, TTK'nın 407'nci maddenin üçüncü fıkrası çerçevesinde, Bakanlık temsilcisi de hazır bulunacağı ve tutanağı imzalayacağı düzenlenmiştir. Bakanlık temsilcisinin imzası ile tutanak resmiyet kazanmaktadır. Yönetim kurulu, özel kurulun onay vermediği bir karara karşı karar tarihinden itibaren 1 ay içerisinde genel kurul kararının pay sahiplerinin haklarını ihlal etmediği gerekçesi ile bu kararın iptali ve genel kurul kararının tescili için şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesinde dava açabilir¹². Bu iptal davası genel kurul kararının onaylanmasına olumsuz oy kullananlara karşı yöneltilmektedir.

SONUÇ:

1. İmtiyaz; kâr payı, tasfiye payı, rüçhan ve oy hakkı gibi haklarda, paya tanınan üstün bir hak veya kanunda öngörülmemiş yeni bir pay sahipliği hakkıdır.
2. Yönetim kurulu, imtiyazlı pay sahiplerini toplantıya çağırmakla yükümlü olup, 1 aylık çağrı süresine uyulmaması durumunda imtiyazlı pay sahiplerine 15 günlük bir süre içerisinde mahkemeye başvuru hakkı tanınmaktadır.
3. Yüksek nisap oranları şirket çıkarlarını korurken, çağrıya rağmen nisabın sağlanamaması halinde kararların onaylanması, imtiyazlı pay sahiplerinin korunmasını zayıflatmaktadır.
4. Özel kurul toplantısında alınan kararlar tutanağa geçirilip yönetim kuruluna teslim edildikten sonra, gerekli durumlarda iptal davası açılarak pay sahiplerinin hakları korunmaktadır.

Footnotes

1 Türk Ticaret Kanunu (Kanun no. 6102).Resmi Gazete 278346 (4/2/2011).

2 Türk Borçlar Kanunu (Kanun no. 6098).Resmi Gazete 27836 (4/2/2011)https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6098.pdf

3 Türk Medeni Kanunu (Kanun no. 4721).Resmi Gazete 24607 (8/12/2001).https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf

4 Yılmaz, Hümeyra, "Anonim Şirkette İmtiyazlı Pay Sahipleri Özel Kurulu", İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2024, s.217-219

5 Reha Poroy, Ünal Tekinalp, Ersin Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku I, 15. Bası, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2021, s. 644- 645, N.806.

6 Moroğlu, Erdoğan: Anonim Ortaklıklarda Sermaye Artırımı, 4.Bası, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2018, s.86, (Sermaye Artırımı 2018).

7 Nomer Ertan, Füsun: "İmtiyazlı Pay sahipleri Özel Kurulu 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun Getirdiği Yenilikler", BÜHFD, C. 9, S. 117-118, 2014, s.137, (Yenilikler).

8 "...Somut olayda, sermaye artırımına ilişkin kararın 05/02/2019 tarihinde alındığı, 15/02/2019 tarihinde ilan edildiği, davanın ise 08/03/2019 tarihinde açıldığı, Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında ki Yönetmeliğin 7/1-c maddesine göre değerlendirme yapıldığında davanın süresinden önce açılmadığı, Türk Ticaret Kanununun 454/2.maddesine göre değerlendirme yapıldığında ise, davanın ilan tarihinden sonra açıldığı, davalı şirket yönetim kurulu tarafından

sonradan imtiyazlı pay sahiplerinin toplantıya çağrılmadığı anlaşıldığından davanın on beş günlük yasal süre içerisinde açıldığı anlaşılmıştır..."Bölge Adliye Mahkemesi'nin bu kararı Yargıtay 11. HD'nin 13.12.2022 tarih ve 2021-3726/9001 sayılı kararıyla onanmıştır. İlgili karar için bkz. (Çevrimiçi) Lexpera.

9 Hakan Bilgeç, Anonim Şirketlerde Oy Hakkında İmtiyaz, Ankara, Turhan, 2017,s.283.

10 Kendigelen, Abuzer, "Yeni Türk Ticaret Kanunu: Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler", 3. Bası, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2016, s.355, (Yenilikler); Nomer Ertan, Yenilikler, s.142.

11 Yılmaz, H. (İstanbul, 2024). "Anonim Şirkette İmtiyazlı Pay Sahipleri Özel Kurulu" , 3 .Ticaret Hukuku Genç Akademisyenler Sempozyumunda sunuldu, Koç Üniversitesi.

12 Tekinalp (Poroy/Çamoğu), Ortaklıklar I,s.646, N.807a.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.