2025/3 sayılı ve İş Yerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi konulu Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ("Genelge") 6 Mart 2025 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Söz konusu Genelge'nin yayımlanması ile birlikte 2011/2 sayılı ve aynı konuyu düzenleyen genelge ("2011/2 Sayılı Genelge") de yürürlükten kaldırıldı.
Genelge kapsamında öncelikle "mobbing" kavramı "çalışanların iş yerlerinde kasıtlı ve sistematik olarak belirli bir süre aşağılanması, küçümsenmesi, dışlanması, kişiliğinin ve saygınlığının zedelenmesi, kötü muameleye tabi tutulması, yıldırılması ve benzeri şekillerde ortaya çıkan psikolojik taciz" olarak tanımlanmıştır. Bu kapsamda, çalışanların motivasyonunun artırılması, hizmetlerin etkin bir şekilde sürdürülmesi ile kapsayıcı ve sürdürülebilir istihdamın sağlanması için mobbingin önlenmesinin elzem olduğu belirtilerek, Genelge kapsamında mobbing ile mücadele edilmesi için tedbirler öngörülmüştür.
Genelge ile birlikte mobbing ile mücadele bağlamında öngörülen tedbirler özetle şu şekildedir:
- 2011/2 Sayılı Genelge ile getirilen Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu ("Kurul") yeniden teşekkül etmiş ve Kurul'un yapısı genişletilmiştir. Kurul tarafından işyerlerinde mobbing ile mücadeleye yönelik politikaların belirlenmesi de dâhil olmak üzere kamuoyunu bilinçlendirme faaliyetleri yürütülecektir.
- İşyerlerinde mobbing ile mücadelenin öncelikle işveren ve yöneticilerin sorumluluğunda olduğu belirtilmiştir. Bu kapsamda, işveren ve yöneticilerin iş yerlerinde mobbing olarak değerlendirilebilecek ve buna bağlı olarak ortaya çıkabilecek her türlü riski gözetecek, önleyici ve gözetici politikalar geliştirmesi gerekmektedir.
- İşverenler ve yöneticiler de dahil olmak üzere tüm çalışanların mobbing olarak değerlendirilebilecek ve temel hak ve özgürlüklerin ihlali anlamına gelebilecek her türlü eylem ve davranıştan kaçınması gerekmektedir.
- İşyerlerinde mobbinge yönelik farkındalığın artırılması için ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından çalışan hakları ve mobbinge karşı başvuru mekanizmaları hakkında çalışanlara eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri düzenlenecektir.
- İşyerlerinde mobbing iddialarının araştırılması ve soruşturulmasında gizlilik ve şahısların özel hayatının korunması için özen gösterilecek ve süreç ivedilikle yürütülecektir.
- Toplu iş sözleşmelerine ve toplu sözleşmelere mobbing konusunda önleyici ve koruyucu nitelikte hükümler konulmasına özen gösterilecektir.
- ALO 170 hattında görevli psikologlar vasıtasıyla mobbinge maruz kalan çalışanlara bilgilendirme yapılmasına, yardım ve destek sağlanmasına devam edilecektir.
2011/2 Sayılı Genelge ile yürürlüğe yeni giren Genelge arasındaki temel farklar ise aşağıdaki gibidir:
- İşyerinde mobbingle mücadelenin öncelikle işverenin sorumluluğunda olduğu düzenlemesinin yanı sıra yöneticilerin de işverenle birlikte sorumlu olduğu eklenmiştir.
- Kurul yeniden teşekkül ettirilerek yapısı genişletilmiştir.
- 2011/2 sayılı Genelge'den farklı olarak yeni Genelge'de Kurul'un görevleri işyerlerinde mobbingle mücadeleye yönelik politikaların belirlenmesine katkı sağlanması, eğitim ve bilgilendirme faaliyetlerinin koordine edilmesi ile kamuoyunun bilinçlendirilmesi olarak tanımlanmıştır.
Tüm bu anlatılanlar ışığında, mobbingin Türk iş hukuku mevzuatında açıkça düzenlenmediğini ve halihazırda işverenin yükümlülüklerinden işçiyi gözetme ve koruma yükümlülüğü ile işçinin kişiliğinin korunması kapsamında değerlendirilmekte olduğunu belirtmek isteriz. Bu kapsamda, mobbing kavramı özellikle mahkemelerin içtihadı kapsamında zaman içerisinde gelişmiştir. Ancak, her ne kadar mobbinge ilişkin yaygın ve genel bir düzenleme olmasa da, doğrudan mobbing kavramını ele alan bir Genelge'nin yürürlüğe girmesi ilgili mevzuatının mobbing kavramı anlamında zenginleşmesi açısından önem taşımaktadır.
Yeni Genelge ile birlikte, işyerinde mobbing ile mücadele edilmesinde işverenin yanı sıra yöneticilerin de sorumluluğunun eklenmesinin altını çizmek isteriz. Bu kapsamda, bundan sonraki dönemde, şirketlerin mobbing ile ilgili farkındalığın artırılması amacıyla eğitimler yapılması, şirket içi mobbing ile mücadele politikalarının oluşturulması, şirket bünyesinde mobbing ile ilgili çalışanların şikayetlerini iletebilecekleri bir platform kurulması gibi başvuru mekanizmaları oluşturulması gibi mobbing ile mücadeleye ilişkin tedbirler alınmasını öneriyoruz.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
