Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve Çevresel Sertifikasyonu Yönetmeliği (“Güncel SHY – 21”) 28 Nisan 2025 tarihinde yayımlanmış olup yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. Güncel SHY -21'in yayımlanması ile birlikte Güncel SHY-21'in 14. Maddesi uyarınca 20/8/2013 tarihli ve 28741 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve Çevresel Sertifikasyonu Yönetmeliği (“Eski SHY-21”) yürürlükten kaldırılmıştır. Güncel SHY-21 ile Eski SHY-21'in karşılaştırılması sonucunda, Eski SHY-21 kapsamındaki temel düzenlemelerin korunduğu, ancak amaç, kapsam ve dayanak hükümlerinin genişletildiği ve bazı kavramlarda detaylandırmaya gidildiği görülmektedir.
Bu kapsamda Güncel SHY-21 ile yapılan başlıca değişiklikler aşağıda özetlenmektedir:
1. Amaç ve Kapsamın Genişletilmesi
Güncel SHY-21'in 1. ve 2. maddeleri uyarınca, yalnızca hava aracı veya ilgili ürün, parça ve cihazın uçuşa elverişliliğine değil, aynı zamanda çevresel sertifikasyon süreçlerine (gürültü ve emisyon standartları dahil) uyum sağlanmasına yönelik yükümlülükler açık şekilde kapsam altına alınmıştır. Ayrıca tasarım ve üretim organizasyonlarının yetkilendirilmesine ilişkin kurallar da kapsam içine dâhil edilmiştir.
2. Dayanak Maddesinin Yeniden Düzenlenmesi
Güncel SHY-21'in dayanağı olarak, Eski SHY-21'de olduğu gibi 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu ve Şikago Sözleşmesi gösterilmiş; buna ilave olarak, uluslararası standartlara uyumu teminen ICAO Ek-8 ve Ek-16 ile EASA Part-21 düzenlemelerine de Güncel SHY -21 tahtında yer yer açıkça atıf yapılmıştır. Eski SHY – 21'den farklı olarak EASA Part – 21'e yönetmelik tahtında dayanak olarak doğrudan yer verilmesi tercih edilmemiş, Madde 13 tahtında Avrupa Birliği mevzuatına genel bir uyumluluk sağlanması hedeflenmiştir.
3. Tanımların ve Kavramların Güncellenmesi
Güncel SHY-21 ile operasyonel uygunluk verisi, özel uçuş izni, tahditli tip sertifikası gibi kavramlar tanımlanmış; bazı mevcut tanımlar (örneğin tip sertifikası, uçuşa elverişlilik sertifikası) uluslararası standartlara paralel şekilde değiştirilmiştir. Bu kapsamda uygulamada daha net bir terminoloji kullanılmasına imkân sağlanmıştır.
4. Sertifikasyon Süreçlerinde Usulî Değişiklikler
Tip sertifikası, ilave tip sertifikası, uçuşa elverişlilik sertifikası, tahditli uçuşa elverişlilik sertifikası ve özel uçuş izni gibi belgelerin verilmesi, değiştirilmesi, askıya alınması ve iptali süreçleri daha ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Örneğin Eski SHY -21 uyarınca tahditli uçuşa elverişlilik sertifikası için aynı tipte “makul sayıda” hava aracı bulunması koşulu aranırken, Güncel SHY -21 uyarınca tahditli uçuşa elverişlilik sertifikası için spesifik bir sayı sınırı öngörülmüş olup aynı tipte 5 ve daha fazla hava aracı olması durumunda bu sertifikanın verilebileceği düzenlenmiştir.
Ayrıca parça ve cihazların sertifikasyonuna ilişkin usuller güncellenmiş ve çevresel koruma gerekleri sertifikasyon sürecine dâhil edilmiştir.
Organizasyon denetimlerinde bilgi yönetim sisteminin kullanılması zorunlu hale getirilmiştir.
Bununla birlikte, Genel Müdürlük tarafından organizasyonun iş kapsamı, işin kritikliği, büyüklüğü, alt yüklenicileri ile olan sorumluluk ilişkisi gibi hususlarda yapılacak değerlendirme sonrası, gerekli olduğunun tespiti üzerine tasarım veya üretim alt yüklenicilerine, organizasyon yetkisi alması zorunluluğu getirilebileceği düzenlenmiştir.
5. Çevresel Koruma Yükümlülüklerinin Ayrıntılandırılması
Güncel SHY-21 ile birlikte ürün, parça ve cihazların ICAO Ek-16 Bölüm I (Gürültü), Bölüm II (Motor Emisyonu) Bölüm III (CO2 Emisyonu) standartlarına uygun olması zorunlu hale getirilmiştir. Ayrıca çevresel sertifikasyon sürecinde gerekli veri ve belgelerin kapsamı detaylandırılmıştır.
6. Yabancı Ülke Sertifikasyonlarının Kabulüne İlişkin Düzenlemeler
Güncel SHY-21 kapsamında, 28/9/2003 tarihinden önce Avrupa Birliği üye ülkelerince onaylanmış Eski SHY -21 kapsamındaki sertifikaların geçerliliği, 3/8/2012 tarihli ve (AB) 748/2012 sayılı Komisyon Tüzüğü içerisinde bu hususlarda belirtilen gereklilikler de dikkate alınarak Genel Müdürlükçe yapılacak değerlendirme sonrası kabul edilebilecektir.
Yurt dışında bulunan kuruluşların Güncel SHY-21 kapsamındaki onay talepleri, Genel Müdürlük tarafından söz konusu ülke ile imzalanan ikili anlaşma hükümleri saklı kalmak koşuluyla değerlendirmeye alınacaktır.
7. Denetim ve İdari Yaptırımların Belirginleştirilmesi
Genel Müdürlük'ün sertifikasyon sürecindeki yetkileri artırılmış; organizasyonlar ve ürünler üzerinde yapılacak denetimler kapsamlı şekilde düzenlenmiştir. Güncel SHY-21'e aykırılık durumunda, 2920 sayılı kanun uyarınca idari yaptırım ve ruhsat iptali gibi işlemler uygulanabileceği hükme bağlanmıştır. Bununla birlikte yaptırımlar daha da sistematikleştirilmiştir.
Buna göre Seviye 1 bir bulgu olarak değerlendirilebilen önemli bir yetersizlik veya kusur tespit edilmesi ve tespit tarihinden itibaren 21 iş günü içerisinde organizasyonun ilgili düzeltici faaliyeti gerçekleştirememesi halinde sertifika askıya alınabilmektedir.Seviye 2 bulgu olarak değerlendirilmesi halinde ise organizasyona en fazla üç ay süre verilerek eksikliklerin tamamlanması istenir. Tespit edilen eksikliklerden bu süre içerisinde giderilmesi mümkün olmayanlar için verilen süre bitiminden en az 10 gün önce Genel Müdürlüğün uygun göreceği bir iş planı sunulması halinde, organizasyona ek olarak en fazla üç ay süre verilir. Eksikliklerin giderilmemesi halleri bakımından sertifika iptali ve faaliyetin durdurulması gibi yaptırımlar öngörülmüştür.
Bu değişiklikler doğrultusunda tasarım, üretim, sertifikasyon ve ihracat faaliyetleri yürüten tüm kuruluşların süreçlerini Güncel SHY-21 hükümlerine uygun şekilde gözden geçirmeleri önem arz etmektedir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
