6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) madde 329 uyarınca anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız şirket tüzel kişiliğinin kendi malvarlığıyla sorumlu olduğu, pay sahiplerinin sadece taahhüt ettikleri sermaye paylarından ve ancak şirkete karşı sorumlu oldukları şirket tipidir.
TTK madde 573 çerçevesinde ise limited şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulan esas sermayesi belirli olan ve bu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşan şirket tipidir. Limited şirket ortakları, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler.
TTK madde 124/f.2 çerçevesinde anonim ve limited şirketler sermaye şirketleri sayılmaktadır.
Limited Şirketlerde Pay Devri Nasıl Yapılır?
Limited şirketlerde pay devrine ilişkin hususlar TTK madde 595'te düzenlenmiştir. İlgili hüküm çerçevesinde esas sermaye payının devri ve devir borcunu doğuran işlemler yazılı şekilde yapılır ve tarafların imzaları noterce onanır. Ayrıca devir sözleşmesinde, ek ödeme ve yan edim yükümlülükleri; rekabet yasağı ağırlaştırılmış veya tüm ortakları kapsayacak biçimde genişletilmiş ise, bu husus, önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım hakları ile sözleşme cezasına ilişkin koşullara da belirtilir. Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, esas sermaye payının devri için, ortaklar genel kurulunun onayı şarttır. Devir bu onayla geçerli olur. Bu devir limited şirket ortağının şirketteki tüm payları veya bir kısmı için yapılacak devir için de geçerlidir.
Şirket sözleşmesinde başka türlü düzenlenmemişse, ortaklar genel kurulu sebep göstermeksizin onayı reddedebilir. Şirket sözleşmesiyle sermaye payının devri yasaklanabilir. Şirket sözleşmesi devri yasaklamış veya genel kurul onay vermeyi reddetmişse, ortağın haklı sebeple şirketten çıkma hakkı saklı kalır. Şirket sözleşmesinde ek ödeme veya yan edim yükümlülükleri öngörüldüğü takdirde, devralanın ödeme gücü şüpheli görüldüğü için ondan istenen teminat verilmemişse, genel kurul şirket sözleşmesinde hüküm bulunmasa bile, onayı reddedebilir. Başvurudan itibaren üç ay içinde genel kurul reddetmediği takdirde onayı vermiş sayılır.
Sonuç olarak limited şirketlerde esas sermaye payının devrinde uygulanacak yol; taahhüt ve tasarruf işlemi ile yazılı pay devir sözleşmesinin yapılması, imzaların noter tarafından onaylanması, genel kurul onayı, pay defterine kayıt ve son olarak ticaret siciline tescil ve ilan aşamasından oluşmaktadır.
Limited şirketlerde pay devri, anonim şirketlere oranla daha katı kurallara bağlanmıştır. Bu durum, limited şirketlerin genellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için, ortaklar arasında kişisel ilişkilerin ön planda olduğu bir yapıda tasarlanmasından kaynaklanmaktadır. Türk Ticaret Kanunu'nun (TTK) 595. maddesi kapsamında, pay devri süreci hem taahhüt hem de tasarruf aşamalarında belirli şekil şartlarına tabi tutulmuştur. Bunun yanı sıra, genel kurul onayı, pay defterine kayıt, tescil ve ilan süreçlerinin tamamlanması gerekmektedir.
Anonim Şirketlerde Pay Devri Nasıl Yapılır?
TTK kapsamında anonim şirketlerde pay devri işleminin geçerliliği anonim şirket paylarının senede bağlanmış olması ve senede bağlanmamış olması çerçevesinde farklılık teşkil etmektedir.
- Senede Bağlanmamış Payların
Devri
Bedeli tamamen ödenmiş ve senede bağlanmamış anonim şirket payları, diğer bir deyişle çıplak paylar, Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 183 ve devamı maddelerinde düzenlenen alacağın temliki hükümleri çerçevesinde devredilir. Çıplak payların devrinin geçerli sayılabilmesi için mutlaka yazılı bir alacağın temliki sözleşmesiyle yapılması gerekir. Eğer payların bedeli henüz ödenmemişse, devrin hukuken geçerli olabilmesi için alacağın temlikine ek olarak borcun nakline ilişkin hükümler de dikkate alınmalıdır. Bu durumda, devreden kişi, şirket karşısında halen borçlu sıfatını taşıdığı için borcun devri sürecine şirketin açık rızası da eklenmek zorundadır. Borcun devri nedeniyle, işlemin tamamlanabilmesi için anonim şirketin, alacaklı sıfatıyla bu devre onay vermesi gerekliliği ortaya çıkar. Devir işlemi tamamlandıktan sonra, devralanın anonim şirketin pay defterine kaydedilmesi zorunludur. Her ne kadar bu kayıt, devir işleminin geçerliliğini doğrudan etkilemese de, Türk Ticaret Kanunu devrin şirkete karşı ileri sürülebilmesi için bu kaydı zorunlu kılmıştır.
- Senede
Bağlanmış Paylar
TTK 484 uyarınca pay senetleri, hamiline yazılı veya nama yazılı olur. Bu kapsamda nama yazılı ve hamiline yazılı pay senedine bağlanmış payların devrinin ayrı ayrı incelenmesi gerekmektedir.- Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devri
Türk Ticaret Kanunu'nun (TTK) 490. maddesi uyarınca, nama yazılı paylar, kanunda veya esas sözleşmede aksine bir düzenleme bulunmadıkça, serbestçe devredilebilir. Pay devri, nama yazılı pay senedinin ciro edilmesi ve senedin zilyetliğinin devralana geçirilmesi ile gerçekleştirilir. Nama yazılı payların devri, iki aşamada gerçekleşir: Senedin ciro edilmesi ve zilyetliğin devralana devredilmesi. Ayrıca, senede bağlanmış payların, senede bağlanmamış paylarda olduğu gibi, devralanın pay defterine kaydedilmesi şartıyla şirkete karşı ileri sürülebileceği belirtilmiştir. Nama yazılı payların, Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 183 ve devamı maddeleri uyarınca düzenlenen temlik hükümleri çerçevesinde devri de mümkündür. Bu tür bir devirde, temlik sözleşmesinin yazılı olması ve senedin zilyetliğinin devralana geçirilmesi gereklidir.
- Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Devri
Hamiline yazılı payların devri, anonim şirketlerde tamamen serbesttir ve bu paylar üzerinde herhangi bir sınırlama getirilemez. Türk Ticaret Kanunu (TTK) 489. madde gereğince, hamiline yazılı payların devri ancak zilyetliğin devralana geçmesiyle geçerli olur ve bu durum, yalnızca şirkete ve üçüncü kişilere karşı bağlayıcıdır. Bu nedenle, payların devri ancak zilyetliğin devralana devriyle yapılabilir. Ancak, zilyetliğin devri, mülkiyeti devretme amacı taşımak zorundadır; yani devralan mülkiyetin kendisine geçtiğini kabul etmelidir.
- Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devri
Anonim şirketlerde gerçekleştirilen hisse devrinde, limited şirketten farklı olarak, ticaret sicili müdürlüğü nezdinde tescil ve ilan zorunluluğu yoktur. Ancak yapılan hisse devri neticesinde tek pay sahipliği durumuna ilişkin bir değişiklik veya hissedarların şirketteki hissedarlık oranlarında TTK madde 198'de belirtilen yüzdeler çerçevesinde bir farklılık gündeme geliyorsa bu hususlara ilişkin yönetim kurulu kararı alınması ve ilgili değişikliklerin şirketin bulunduğu ticaret sicili müdürlüğüne müracaat ile tescil ve ilan edilmesi gerekir.
Yukarıdaki hususlara ek olarak belirtmek gerekir ki, anonim şirketlerde gerçekleştirilecek olan hisse devrinde limited şirketlerden farklı olarak pay devri sözleşmesi yapılacak ise sözleşmenin noter huzurunda yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
