A. Giriş
12 Mart 2021 tarihinde yürürlüğe giren 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu kapsamında, e-ticaret yoluyla piyasaya arz edilen ürünlerin piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin özel düzenlemelere ihtiyaç duyulmuş ve bu doğrultuda Ticaret Bakanlığı ("Bakanlık") tarafından hazırlanan Uzaktan İletişim Araçları Yoluyla Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği ("Yönetmelik") 30 Ekim 2024 tarihli ve 32707 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak 1 Nisan 2025 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelik'in etkin uygulanmasını sağlamak amacıyla "Uzaktan İletişim Araçları Yoluyla Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği Uygulama Rehberi" ("Rehber") Bakanlık tarafından 27 Mart 2025 tarihinde yayımlanmış ve 16 Mayıs 2025 tarihinde güncellenmiştir.
Yönetmelik metnine buradan, güncel Rehber'e ise buradan ulaşabilirsiniz.
B. Yönetmelik'in Kapsamı ve Amacı
Yönetmelik ile uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz edilen veya piyasada bulundurulan ürünlerin piyasaya arz koşulları, satış ilanları, bu ürünleri piyasaya arz eden veya piyasada bulunduran iktisadi işletmeciler ile çeşitli hizmet sağlayıcıların yükümlülükleri, ürünlerle ilgili teknik düzenlemeleri hazırlayan veya ürünleri denetleyen yetkili kuruluşların görev, yetki ve sorumlulukları ile bu kapsamda yürütülecek piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Yönetmelik, uzaktan iletişim araçları yoluyla gerçekleştirilen satış, reklam ve tanıtım faaliyetlerine ilişkin özel mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla piyasaya arz edilen veya piyasada bulundurulan tüm ürünleri kapsamaktadır.
Ayrıca, Yönetmelik bir ürünün piyasada ilk kez bulundurulmasından nihai kullanıcıya ulaşmasına kadar olan tedarik zincirini kapsamakta olup; nihai kullanıcılar arasındaki bedelli ya da bedelsiz el değiştirmeyi kapsamamaktadır.
C. Rehber'de Öne Çıkan Düzenlemeler
Rehber, Türkiye'de yerleşik olarak faaliyet gösterenler ile yurtdışından Türkiye pazarına ürün arz edenler başta olmak üzere, e-ticaret ekosisteminde yer alan tüm aktörlerin mevzuata uyumunu kolaylaştırmak amacıyla hazırlanmış olup ithalat denetimleri, piyasa gözetimi ve ürün güvenliği süreçlerine ilişkin yükümlülükleri ayrıntılı şekilde ele almaktadır.
Aynı zamanda Rehber'de, Türkiye'de yerleşik iktisadi işletmeci bulundurma zorunluluğu, ithalat denetimleri ve piyasa gözetim süreçlerine dair usul ve esaslar ile e-ticaret yoluyla satışa sunulan ürünlere ilişkin zorunlu düzenlemeler ile satış ilanlarında yer alması gereken bilgiler detaylandırılmıştır.
Rehber'de öne çıkan başlıca düzenlemelere aşağıda yer verilmektedir:
1. Türkiye'de Yerleşik İktisadi İşletmeci
Yönetmelik'in beşinci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Bakanlık tarafından yayımlanan mevzuat1 kapsamında bulunan bir ürünün, uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasada bulundurulabilmesi için Türkiye'de yerleşik bir iktisadi işletmecisinin olması gerekmektedir. Aksi halde, söz konusu ürünün Türkiye'deki nihai kullanıcılara satışa sunulması mümkün değildir.
Bu düzenleme ile yurtdışından uzaktan iletişim araçları yoluyla temin edilen ürünlerin oluşturabileceği risklere karşı tüketicinin korunması ve ürünle ilgili uygunsuzluk durumlarında muhatap alınabilecek, Türkiye'de yerleşik bir sorumlu iktisadi işletmecinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Bu kapsamda, Türkiye'de yerleşik iktisadi işletmeci olarak hareket edebilecek kişiler ile Türkiye dışında yerleşik olup Türkiye piyasasındaki nihai kullanıcıları hedefleyen işletmecilerin Türkiye'de yerleşik bir iktisadi işletmeciyi nasıl görevlendirecekleri Rehber'de detaylı bir şekilde ele alınmıştır.
2. Yerleşik İktisadi İşletmecinin Sorumlulukları
Rehber'de, Türkiye'de yerleşik iktisadi işletmecilerin ürün güvenliği ve uygunluğu konusundaki sorumlulukları ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Bu kapsamda, uygunluk beyanının ve teknik dosyanın hazırlanması ile mevzuatta öngörülen süre boyunca muhafaza edilmesi, risk taşıyan veya mevzuata aykırı ürünler hakkında yetkili kuruluşun bilgilendirilmesi ve gerekli düzeltici tedbirleri gecikmeksizin alınması temel yükümlülükler arasında yer almaktadır.
Ayrıca, yetkili kuruluşlarca talep edilen bilgi ve belgelerin zamanında sunulması, mevzuata aykırılık hallerinde ise iş birliği yapılarak ürünün geri çağrılması veya piyasadan çekilmesi gibi önlemlerin uygulanması gerekmektedir. Bu yükümlülüklere aykırı hareket edilmesi hâlinde, 7223 sayılı Kanun kapsamında cezai yaptırımlar söz konusu olabilecektir.
3. Piyasa Gözetim Mekanizmaları ve İthalat Denetimleri
Rehber'e göre, fiziki denetimlerde ürünün, ambalajının veya belgelerin üzerinde Türkiye'de yerleşik iktisadi işletmecinin adı ve iletişim bilgilerinin bulunup bulunmadığı kontrol edilecek ve söz konusu bilgilerin eksik olması ya da başka bir uygunsuzluk durumunda ürünün serbest dolaşımı askıya alınabilecektir. Rehber'de denetimlerin risk temelli yapılması gerektiği vurgulanırken, eksiklik halinde düzeltici önlem talep edilebileceği ve cezai yaptırımlar uygulanabileceği belirtilmiştir.
4. Satış İlanlarında Belirtilmesi Gereken Asgari Bilgiler
Rehber'de öngörüldüğü üzere, ürün grubu fark etmeksizin her satış ilanında; satıcının ismi, kayıtlı ticari ünvanı, posta ve e-posta adresi, imalatçı veya ithalatçıya ait bilgiler, ürünle ilgili Türkçe uyarı ve güvenlik bilgileri, uygunluk işaretleri ile ürüne ait görseller ve açıklamaların eksiksiz ve anlaşılır şekilde paylaşılması zorunludur.
Yönetmelik'in beşinci maddesinin dördüncü fıkrasında atıf yapılan mevzuat kapsamındaki ürünlerde, bu bilgilere ek olarak Türkiye'de yerleşik iktisadi işletmeciye ilişkin bilgilere de yer verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
5. Uygunsuz İçeriğin Kaldırılması
Yönetmelik'in 12'nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca, piyasaya arz edilen veya piyasada bulundurulan uygun olmayan bir ürünün internet ortamında tanıtım veya satışının yapılması halinde, yetkili kuruluş tarafından aracı hizmet sağlayıcıya, internet sayfasındaki iletişim araçları, alan adı, IP adresi ve benzeri kaynaklardan elde edilen bilgiler üzerinden, elektronik posta veya diğer iletişim vasıtalarıyla bildirimde bulunularak içeriğin kaldırılması talep edilir. Bildirimin iletilmesiyle birlikte 24 saatlik süre işlemeye başlar.
İçeriğin bu süre içerisinde kaldırılmaması ya da kaldırıldıktan sonra aynı ürünün yeniden sistemde yer aldığının tespit edilmesi durumunda, yetkili kuruluş tarafından içeriğe erişimin engellenmesine karar verilir ve söz konusu kararın uygulanması için Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna bildirimde bulunulur. Bu hüküm, internet sitesinin doğrudan iktisadi işletmeciye ait olması halinde de aynen uygulanır. Erişimin engellenmesine ilişkin kararlar, ilgili URL adresine yönelik erişimin engellenmesi veya benzeri teknik yöntemlerle icra olunur.
D. Sonuç
Yönetmelik ve Rehber, uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz edilen ürünlerin mevzuata uygunluğunu artırmak ve tüketici güvenliğini sağlamak amacıyla piyasa aktörlerine yükümlülükler getirmektedir.
Anılan düzenlemelere aykırı hareket edilmesi halinde, 7223 sayılı Kanun ve ilgili ikincil mevzuat kapsamında idari yaptırımların uygulanması söz konusu olabileceğinden, tüm aktörlerin düzenlemelere tam ve zamanında uyması büyük önem taşımaktadır.
Footnote
1. Güncel mevzuat listesine buradan ulaşabilirsiniz.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
