I. Hukukumuzda Kıdem Tazminatı Hak Edişi
Mülga 1475 sayılı İş Kanunu'nun halen yürürlükte olan 14'üncü maddesinde kıdem tazminatına hak kazanma koşulları sıralanmış vaziyettedir. Bunlardan biri de 14'üncü maddenin 1'inci fıkrasının 5 numaralı bendinde izah edildiği üzere; 506 Sayılı Kanunun 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaş dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanun'un Geçici 81'inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı şartlarını sağlayan kişilerin, kendi istekleri ile işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatına hak kazanacağı şeklindeki düzenlemedir.
II. Kıdem Tazminatına Esas Yazısı Alma Koşulları
Kıdem tazminatına esas yazı alınması hususunda en temel kriter sigortalılık başlangıç tarihidir. Personelin, ilk kez sigortalı olduğu tarihe göre kıdem tazminatına esas yazı alma koşulları belirlenmektedir.
Bu hususta belirlenen koşullar aşağıdaki şekilde sıralanmıştır. Şöyle ki;
- 09.1999 tarihinden önce ilk kez sigortalı olan çalışanlar için 15 yıl sigortalılık şartı ve 3600 prim gün sayısı,
- 09.1999 tarihi ile 30.04.2008 tarihleri arasında ilk kez sigortalı olan çalışanlar için sigortalılık süresi göz önünde bulundurulmaksızın 7000 prim gün sayısı veya “4500 prim günü ve 25 yıl sigortalılık süresi,
- 04.2008 tarihi ile 31.12.2008 tarihleri arasında ilk kez sigortalı olan çalışanlar için 4600 prim gün sayısı,
- 01.2009 tarihi ile 31.12.2015 tarihleri arasında ilk kez sigortalı olan çalışanlar için 4600-5300 prim gün sayısı,
- 01.2016 tarihinden sonra ilk kez sigortalı olan çalışanlar için 5400 prim gün sayısı şartları aranmaktadır.
Sigortalılık başlangıç süresine göre yukarıdaki şartları sağlayan kişiler Sosyal Güvenlik Kurumu'na başvurması halinde kıdem tazminatına esas yazısı alabilmektedir.
III. Kıdem Tazminatına Esas Yazısının Tazminat Hak Edişine Etkisi
Kıdem tazminatına esas yazının Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan alınmış olması tek başına işçinin kıdem tazminatı hak etmesini sağlamamaktadır. Kıdem tazminatına esas yazısını alan işçinin iş sözleşmesini bu sebeple feshettiğini işverene bildirerek fesih hakkını kullanması gerekmektedir. Bu durumda yaş dışında emeklilik şartlarını sağlaması sebebiyle iş sözleşmesini fesheden işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağı yerleşik Yargıtay kararlarıyla kabul edilmiş vaziyettedir.
Konuyla ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü'ne gönderilen 01.02.2022 tarih ve E-98547999-010.99-39452619 sayılı yazı içeriğinde; kıdem tazminatına esas yazı verilmesi şartları sıralanmış ve bu yazı kapsamında iş sözleşmesini fesheden personelin kıdem tazminatına hak kazanacağı belirtilmiştir.
Konuyla ilgili Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin bir kararında1; “…Başka bir anlatımla, sigortalılık süresini ve pirim ödeme gün sayısını tamamlayan işçi, yaş koşulu sebebiyle emeklilik hakkını kazanamamış olsa da, anılan bent gerekçe gösterilmek suretiyle işyerinden ayrılabilecek ve kıdem tazminatına hak kazanabilecektir. Ancak, işçinin işyerinden ayrılmasının yaş hariç emekliliğe dair diğer kriterleri tamamlaması üzerine çalışmasını sonlandırması şeklinde gelişmesi ve bu durumu işverene bildirmesi gerekir. Somut olayda davacının 1475 Sayılı Kanun'un 14/5 hükmü uyarınca yaş hariç emeklilik koşullarını oluşturduğu görülmekte olup, bu madde klasik anlamda yaşlılık aylığı tashihine hak kazanamayan ancak yaş hariç emeklilik koşullarını kazanan işçilere ayrı hak tanımaktadır. Mahkemece 1475 Sayılı Kanun'un 14/5 maddesi kapsamında olup şartları taşıyan davacının kıdem tazminatı talebinin kabulü gerekirken, 506 Sayılı Kanun kapsamında yaşlılık aylığı tashihi şartları ile 1475 Sayılı Kanun'un 14/5 hükmü karıştırılarak oluşturulan rapora itibarla davanın reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir…” şeklinde gerekçeyle kıdem tazminatına esas yazı ibraz ederek iş sözleşmesini bu sebeple fesheden işçini kıdem tazminatına hak kazanacağı vurgulanmıştır.
Ayrıca belirtmek gerekir ki; bu şekilde iş sözleşmesini fesheden işçinin fesih iradesi ve kıdem tazminatına hak kazanması işverenin kabulü şartına bağlı değildir. Yaş hariç emeklilik şartlarını sağlama sebebiyle iş sözleşmesini fesheden işçiye ilişkin işten ayrılış bildirimi “14- Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması” şeklinde yapılacaktır.
Footnote
1. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 01.06.2015 tarih ve 2014/7389 E., 2015/19767 K. sayılı kararı.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
