MGC Legal ekibinin kaleme aldığı işbu "Yabancıların Çalışma İzinleri" başlıklı makalemizi okumanıza sunarım.

Temel hak ve özgürlükler arasında sayılan çalışma hakkı, bireylerin kendi istekleri doğrultusunda belirledikleri ve sonucunda insan onuruna layık bir refah düzeyi sağlayan bir işte çalışmadır.1 Dolayısıyla, 1982 Anayasasının 16. maddesinde belirtildiği üzere, uluslararası hukuka uygun olarak ve ancak kanunla sınırlanan haller saklı kalmak üzere yabancılar da Türkiye'de çalışma hakkına sahiptir.

Ancak, söz konusu saklı hallerle ilgili olarak 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu'nun 6. maddesinin 2. fıkrasında "Bu Kanun kapsamında yer alan yabancıların çalışma izni olmaksızın Türkiye'de çalışmaları veya çalıştırılmaları yasaktır." hükmü ile kısıtlama getirilmiştir.

Nitekim çalışma izni; Uluslararası İşgücü Kanunun Uygulama Yönetmeliği'nin 12'nci maddesinde, Türkiye'de çalışmak isteyen yabancılar tarafından yerine getirilmesi gereken bir zorunluluk olarak tanımlanmıştır.

Çalışma İzni Hangi Yabancıları Kapsar?

Çalışma izni zorunluluğu 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu kapsamında kalan kişiler için söz konusu olduğuna göre yapılması gereken ilk iş bu kapsamın belirlenmesidir. Uluslararası İşgücü Kanunu ve ayrıca Kanunun Uygulama Yönetmeliğin kapsam başlıklı 2'nci maddelerinde sınırlar çizilmiştir. Hükme göre bu Kanun;

  • Türkiye'de çalışmak için başvuruda bulunan veya çalışan yabancıları,
  • Bir işveren yanında mesleki eğitim görmek üzere başvuruda bulunan veya görmekte olan yabancıları,
  • Staj yapmak üzere başvuruda bulunan veya staj yapan yabancıları,
  • Türkiye'de geçici nitelikte hizmet sunumu amacıyla bulunan sınır ötesi hizmet sunucusu yabancıları,
  • Yabancı çalıştıran veya çalıştırmak üzere başvuruda bulunan gerçek ve tüzel kişileri kapsar.

Yabancılar İçin Çalışma İznine Gerek Olmayan Durumlar Nelerdir?

Türkiye'de çalışmak isteyen bir yabancı için çalışma izninin alınması kural olarak zorunludur. Ancak, bazı hallerde yabancı kimse, çalışma izni olmadan da Türkiye'de çalışabilir. Bu durumu 6735 sayılı Kanun kapsamına girmeyen yabancılar ve Kanunun kapsamında girmesine rağmen muaf tutulan yabancılar olmak üzere ikiye ayırarak incelemek mümkündür.

Öncelikle, çalışma izni zorunluluğu 6735 sayılı Kanunda da belirtildiği üzere kanun kapsamındaki yabancılar bakımından geçerlidir. Dolayısıyla birinci istisnayı 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunun kapsamı dışında kalan kişiler oluşturmaktadır.

Şöyle ki, Uluslararası İşgücü Kanunun amacı genel bir işgücü politikası çizmektir. Tabi ki Türkiye, uluslararası anlaşmalarla bu konuda özel düzenlemelere giderek Kanunu kapsam dışı bırakabilir. Böylece 6537 sayılı Uluslararası İşgücü Kanununda öngörülen şartlar değil tarafların üzerinde uzlaştığı ölçütler söz konusu olacaktır.

Uygulama Yönetmeliğin 12'nci maddesinin 2'nci fıkrasında "...kanunda açıkça öngörülen hallerde ve Türkiye'nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı sözleşmelere göre çalışma izni alınmasına gerek olmayan hallerde yabancılar çalışma izni almadan da Türkiye'de çalışabilir." hükmüne yer verilerek izah edilmiştir.2

Ayrıca, Uluslararası İşgücü Kanunun 6'ncı maddesinin 4'üncü fıkrasında belirtilen Mavi Kart sahiplerinin hakları saklı tutularak kanunun kapsamı dışında bırakılmıştır. Uygulanan Yönetmeliğinin 14'üncü maddesi de Mavi Kart sahiplerinin Türkiye'de çalışabilmesi için çalışma izni almalarına gerek olmadığını söylemektedir.

İkinci olarak kanunun kapsamında olmasına rağmen ülkeye önemli katkılarda bulunabilecek veya niteliği gereği korunması gereken kişiler bakımından bir muafiyet söz konusudur. Gerçekten de Uygulama Yönetmeliğinin 48 vd. maddelerinde kimlerin çalışma izninden muaf tutulacağı, çalışma izni muafiyet belgesinin hangi usul ve esaslar çerçevesinde alınabileceği, muafiyetin ne kadar süreceği açık bir şekilde ortaya konmuştur.

Yabancılar İçin Çalışma İzni Türleri Nelerdir?

Çalışma izinlerini çeşitli kategorilere göre sınıflandırmak mümkündür. Şöyle ki sürelerine göre çalışma izinleri, süreli ve süresiz çalışma izni olarak; bir işverene bağlı olup olmamasına göre bağımlı ve bağımsız çalışma izni olarak; son olarak da başvuru sayısına göre ilk başvuru ve uzatma başvurusu olarak ayrılabilmektedir.3

Çalışma izninin türü, çalışma izninin şartlarını, sınırlarını ve yanında getirdiği hakları doğrudan belirlemektedir. Bu nedenle konu bütünlüğü bakımından birlikte ele alınmaları yerinde olacaktır.

6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu madde 10 uyarınca temel olarak dört tane çalışma izin türü benimsenmiştir; süreli çalışma izni, süresiz çalışma izni, bağımsız çalışma izni ve Turkuaz Kart.

Yabancılar İçin Süreli Çalışma İzni Nedir?

Uluslararası İşgücü Kanunu, "süreli çalışma izni" ibaresini doğrudan barındırmasa da bu ismi çalışma izninin belirli sürelere bağlanmasından çıkarıyoruz. Kanunun lafzından anlaşılacağı üzere süreli çalışma izni, bir işverene ve bir işe bağlı olmak üzere işin veya işyerinin mahiyetine göre belirli bir süre için verilen çalışma iznidir. Bu süre sınırı kanunda "...yabancıya, iş veya hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak koşuluyla, ... ilk başvuruda en çok bir yıl geçerli çalışma izni verilir." şeklinde belirtilmiştir.

Yabancı çalışmaya devam etmek istiyorsa uzatma başvurusunda bulunması gerekir. İlk uzatma başvurusu ile 2 yıl, sonraki uzatma başvurusunda ise en çok 3 yıl daha çalışma izin süresini uzatabilecektir.

Hükümden çıkan anlam, süreli çalışma izni alan yabancının işini ve işverenini değiştiremeyeceği sonucuna götürür. Nitekim bu durum "...başka bir işveren altında çalışmak isteyen yabancının başvurusu ilk başvuru sayılır..." denilerek ortaya konmuştur.

Çalışma izninin verilmesinden itibaren yurtdışı başvurularında 6 ay, yurtiçi başvurularında ise 1 ay içerisinde çalışılmaya başlanması gerekir. Aksi takdirde çalışma izni iptal olunur.

Yabancılar İçin Süresiz Çalışma İzni Nedir?

Süresiz çalışma izni, yabancıya bağımsız veya bir ya da birden fazla işverene bağlı olarak çalışma hakkı verir. Yabancının süresiz çalışma izni alabilmesi için Türkiye'de uzun dönem ikamet izni veya en az sekiz yıl kanuni çalışma izni olması gerekir. Ancak, belirtmek gerekir ki yabancının şartları sağlaması süresiz çalışma iznini kesin olarak alabileceği anlamına gelmemektedir.

Süresiz çalışma izni görüldüğü üzere süreli çalışma izninden daha esnek ve uzun bir çalışma olanağı sağlamaktadır. Süreli çalışma izninde yabancı bir işverene ve işe bağlı olarak çalışabilirken, süresiz çalışma izni yabancıya bağımsız veya birden çok işveren altında çalışma imkânı da sunmaktadır.

Kaçırılmaması gereken nokta, süresiz çalışma izni de 5 yıl aralıkla yenilenmesi gerekmektedir. Yenileme başvurusu, sürenin bitmesine 180 gün kalmasından itibaren her hâlükârda sürenin bitimine kadar yapılmalıdır.

Süresiz çalışma iznine sahip olan yabancılar, süresiz ikamet izninin sağlamış olduğu tüm haklardan yararlanabilirler. Süresiz çalışma izni olan yabancılar, özel kanunlardaki düzenlemeler hariç olarak sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımı bakımından ilgili hükümlere tabi olmak kaydıyla, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanır.

Süresiz çalışma iznine sahip olan yabancıların seçme, seçilme ve kamu görevlerine girme hakkı ve askerlik hizmeti yapma yükümlülüğü bulunmamaktadır.

Yabancılar İçin Bağımsız Çalışma İzni Nedir?

Türkiye'de profesyonel bir meslek mensubu olarak faaliyet göstermek isteyen yabancılar bağımsız çalışma izni almaları gerekmektedir.4

Süresiz çalışma izni de yabancıya bağımsız olarak çalışma imkânı verse de bağımsız çalışma izni süresiz çalışma izni şartlarını taşımayan kişiler bakımından önemlidir. Fakat bağımsız çalışma izni, süreli olarak verilir.

Bağımsız çalışma başvurusu değerlendirilirken Bakanlık, yabancının; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye'deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi, yabancı şirket ortağı ise sermaye payı ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerilerini dikkate alır.

Turkuaz Kart Nedir?

Uluslararası İşgücü Kanunu 12'nci maddede düzenlenen Turkuaz Kart,

  • Akademik alanda uluslararası kabul görmüş çalışmaları bulunanlara,
  • Bilim, sanayi ve teknolojide ülkemiz bakımından stratejik kabul edilen bir alanda öne çıkmış olanlara,
  • İhracat, istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye önemli katkı sağlayan ya da sağlaması öngörülenler nitelikli yabancı kişilere verilmektedir.

Turkuaz Kart, süresiz çalışma izninin bir türevidir. Şöyle ki, Turkuaz Kartın verilmesini takip eden ilk 3 yıl geçiş sürecini oluşturmaktadır. Bu geçiş süreci içerisinde Bakanlık bilgi veya belge talep edebilir.

Geçiş süreci boyunca iptal edilmeyen Turkuaz Kart, kart sahibinin geçiş sürecinin dolmasına 180 gün kalmasından itibaren yapacağı başvuru ile birlikte süresiz Turkuaz Karta dönüşür. Dikkat edilmesi gereken nokta bu başvurunun her halükarda geçiş sürecinin dolmasından önce yapılması gerekir. Aksi takdirde süresiz Turkuaz Kart başvuru reddedilir.

Turkuaz Kart sahibinin yanı sıra, söz konusu yabancının eş ve bakmakla yükümlüğü olduğu çocuklarına da Turkuaz Kart sahibi yakını olduklarını gösteren ve ikamet izni yerine geçen bir belge verilir.

Turkuaz Kart, süresiz çalışma izninin türevi olduğundan süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan Turkuaz kart sahibi yararlanır.

Yabancılar İçin Çalışma İzni Alma Süreci Nasıl İşler?

Türkiye'de çalışmak isteyen ve çalışma izni istisnalarından birine girmeyen yabancı açısından sürecin nasıl gelişeceğini inceleyeceğiz.

Ön İzin Nedir?

Ön izin Uluslararası İşgücü Kanunu 8'inci maddede düzenlenmiş olup sağlık ve eğitim gibi belirli alanlarda çalışmak isteyen yabancıların ön izin almasını zorunlu kılmaktadır. Buna göre, ön izin gerekli hizmetler ve ilgili Bakanlıklar şu şekildedir;

Yabancı Çalışma İzni Almak İçin İlk Önce Nereye Başvurmalıdır?

Türkiye'de çalışmak isteyen bir yabancı, genel başvuru şekli olan yurtdışından başvuruda bulunabileceği gibi hâlihazırda Türkiye'de bulunuyorsa yurtiçinden de başvurabilir.

Ayrıca, 6735 sayılı Kanunla birlikte gelen yenilikle beraber aracı kurumlar aracılığı ile de başvuru imkânı bulunmaktadır. Belirtmek gerekir ki yurtiçi başvurusu istisnai nitelikte olduğundan şartların gerçekleşmesi durumunda yapılır. Çünkü çalışma izni, çalışma vizesinin bir gerekliliği olduğundan kişinin amacına uygun vize ile ülkeye giriş yapması esastır.5

Yurtdışından alınan çalışma izni başvurularında, yukarıda da belirtildiği üzere çalışma vizesinin kural olarak bir parçası olduğundan başvuru alınmasında yetkili mercii Dışişleri Bakanlığıdır. Dolayısı ile, yurt dışı başvurularında yabancının ilk adresi Türk dış temsilcilikleridir.

Yurtiçi başvuruları bakımından yabancı, zaten Türkiye'de bulunduğundan sadece online başvuru ve belgelerin teslimi şeklinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na başvuru yeterli olmaktadır. Belirtmek gerekir ki; yurt içinden başvuran yabancının elinde 6 aylık ikamet tezkeresi bulundurması gerekir.6

Yabancının Çalışma İzni İçin Online Başvuru Nasıl Yapılır?

Yurt dışı başvurularında ikinci, yurtiçi başvurularında ise birinci basamak olarak online başvuru yer alır. 2010 yılında yabancıların çalışma izni alınmasına ilişkin sistem kurulmuştur. Kanunun belirttiği üzere yabancı çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti başvuruları bu sistem üzerinden yapılacaktır.

Çalışma izinlerinde resmi bir başvuru olarak e-Devlet sistemi üzerinden bir başvuru yapılır. Bağımsız çalışma izni dışında online başvuru işveren tarafından veya işveren tarafından yetkili kılınmış bir vekil aracılığı ile yapılabilir. Sisteme erişim e-Devlet kapısı (www.turkiye.gov.tr) üzerinden sağlanabileceği gibi direkt olarak Bakanlığın internet sitesine de (www.csgb.gov.tr/uigm) başvurulabilir.

Elektronik sisteme geçilmesi ile birlikte zorunlu olarak KEP uygulaması başlamıştır. Dolayısı ile bağımsız çalışma izni başvurusunda bulunan yabancı, diğer hallerde işveren KEP adresine sahip olması gerekir. Şunu da belirtmekte fayda vardır ki e-Devlete sadece Türk vatandaşları tarafından erişim sağlanabildiği için yabancı eğer bağımsız çalışan olarak başvuruda bulunacak ise bir Türk Vatandaşına vekâlet vermek suretiyle başvurusunu yapması gerekecektir.7

Online başvurunun adımlarını sıralayacak olursak;

  • 1. Aşama: E-Devlete giriş şartlarının yerine getirilmesi,
  • 2. Aşama: E-Devlet kapısı veya direkt Bakanlığın internet sitesinden sisteme erişim sağlanması,
  • 3. Aşama: İşveren Kaydının Oluşturulması,
  • 4. Aşama: Yabancıya Ait Bilgilerin Doldurulması,
  • 5. Aşama: Fotoğraf ve Belgelerin Yüklenmesi,
  • 6. Aşama: E-imza kullanılarak başvurunun tamamlanması.

Yabancının Çalışma İzni Başvurusunda Hangi Belgeler Gerekmektedir?

Çalışma izni için ilk başvuruda bulunurken birtakım belgelerin hazırlanması gerekmektedir. Yabancı bakımından hazırlanması gereken belgeler şu şekildedir;

  • İşveren ve yabancı tarafından imzalanmış iş sözleşmesi,
  • Pasaport sureti,
  • Türkçe tercümesi yeminli mütercim veya resmi makamlarca onaylı Diploma veya Geçici Mezuniyet Belgesi sureti (Ev hizmetlerinde zorunlu değildir),
  • İkamet İzni (Yurt içinden yapılacak başvurularda istenir).

İşveren tarafından hazırlanması gereken belgeler ise;

  • Başvuru Dilekçesi.
  • Kuruluşun en son sermaye ve ortaklık yapısını gösteren Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi.
  • Son yıla ait, vergi dairesi veya yeminli mali müşavir onaylı bilanço ve kar/zarar tablosu.
  • Ön izin belgesi:
    – Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bir özel eğitim kurumu ise Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yabancının mesleki yeterliliğini gösteren izin belgesi,
    – Sağlık Bakanlığına bağlı bir özel eğitim kurumu ise Sağlık Bakanlığı tarafından yabancının mesleki yeterliliğini gösteren izin belgesi,
    – YÖK'e bağlı özel bir eğitim kurumu ise ilgili kurumda çalışacak öğretim görevlisi için Yükseköğretim Kurumundan alınmış izin belgesi,
    – Ar-Ge personeli olarak çalışacak yabancılar için Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınmış izin belgesi gerekmektedir.
  • İzin, Ruhsatname veya Kuruluş Belgesi:
    – Yabancı istihdam edecek özel öğretim kurumları için, Milli Eğitim Bakanlığından alınmış "Kurum Açma ve Öğretime Başlama İzni" ve "Ruhsatname"
    – Yabancı istihdam edecek özel sağlık kurumları için, İl Sağlık Müdürlüğünden alınmış Faaliyet İzin Belgesi.
    – Turizm işletme belgesi bulunan işyerlerinde istihdam edilecek yabancılar için Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan alınmış İşletme ve Yatırım Belgesi, belgeli işletme değil ise Ticaret odasından alınmış Faaliyet Belgesi
    – İrtibat bürolarında istihdam edilecek yabancılar için Ekonomi Bakanlığı'ndan alınmış faaliyet izni şeklindedir.8

Uygulama Yönetmeliğinin 15'inci maddesinde de açıkça belirtildiği üzere Bakanlık tarafından istenen bu belgeler online ortamda iletilecek olup ayrıca elden ya da posta yoluyla ayrıca gönderilmesine gerek yoktur.9

Başvurunun Değerlendirilmesi ve Sonuç

Belgelerin de elektronik ortamda eksiksiz bir şekilde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına ulaştırılmasının ardından yukarıda açıkladığımız üzere kanunun kapsamı, başvuru usul ve esaslarına göz önünde tutularak başvuru değerlendirilir. Sonuçlar yine elektronik ortamdan işveren ve yabancıya bildirilecektir.

Türkiye'de Çalışan Yabancıların Sigortalılık Durumu

Sosyal güvenlik hukuku, bireylerin ve toplumun birtakım sosyal risklerin gerçekleşmesi durumunda korunmasını amaçlar. Sosyal güvenlik hakkı, Anayasanın 60'ıncı maddesinde bir ayrım gözetmeksizin herkese tanınmıştır. Dolayısı ile özel kanun hükümleri saklı kalmak şartı ile vatandaşlar kadar yabancılar da sosyal güvenlik hukukun kapsamı içindedir.

Türkiye'de Çalışan Bir Yabancı için Sosyal Sigorta Zorunlu Mudur?

Çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti alarak Türkiye'de çalışan yabancılar ile yabancı çalıştıran işverenler 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu'nun 22'inci maddesi gereği sosyal güvenlik mevzuatına uymakla yükümlüdürler.

Bu durumda, soruya sosyal güvenlik mevzuatımızın temel kanunu olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu açısından değerlendirmek gerekecektir. Kanunda, zorunlu sigortalılık halleri ve isteğe bağlı sigortalılık mevcuttur.

Yabancı İçin Zorunlu Sigortalılık Halleri

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 4'te zorunlu sigortalılık halleri 3 başlık altında düzenlenmiştir. O halde, Türkiye'de çalışıp bu madde kapsamına giren yabancılar bakımından sigortalık bir zorunluluk teşkil edecektir.

Hizmet Akdi ile Bir İşverene Bağlı Olarak Çalışan Yabancı

5510 Sayılı Kanun'un 4/2 (c) bendine göre; mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile çalışanlar kişiler de 4/1 (a) bendi kapsamında sayılmaktadır.

Bağımsız Olarak Çalışan Yabancı

Türkiye'de kendi ad ve hesabına bağımsız olarak çalışan yabancılar 5510 sayılı Kanun'un 4/1 (b) kapsamında zorunlu sigortalı sayılır. Her ne kadar madde metninde bağımsız çalışan yabancılar zikredilmese de 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu göz önüne alındığında bağımsız yabancı çalışanlar da bu kapsamda değerlendirilmelidir.

Madde 4/1 (c) Kapsamında Çalışan Yabancı

Yabancılar, kamu idarelerinde görev alabilmektedir. Bu gibi durumlarda yabancılar da 4/1 (c) kapsamında sigortalı sayılacaktır.

Yabancılar İçin Sigorta Bildirim Süreleri

Uluslararası İşgücü Kanunu Yönetmeliği'nin 25'inci maddesinde, yurt içi ve yurt dışı başvurularında bulunan yabancıların çalışmaya başlama süreleri bildirilmiştir.

Yurtiçinden yapılan başvurularda yabancının, çalışma izni başlangıç anından itibaren 1 ay içerisinde ilgili mevzuat hükümlerini yerine getirerek çalışmaya başlamasını öngörmektedir.

Yurtdışından yapılan başvurular bakımından, yabancının yurda giriş anından itibaren ya da her hâlükârda 6 ay içerisinde ilgili yükümlülüklerin yerine getirilerek çalışmaya başlanılmasını öngörmektedir. O halde, bu süreler göz önünde tutularak işveren veya bağımsız çalışan tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunulması gerekir.

Bu arada Yönetmelik, çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihi ile çalışma izni başlangıç tarihinin farklı olması halinde çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan bildirimlerin süresinde yapılmış sayılacağını belirtmektedir.

Ayrıca, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin 11'inci maddesinde 5510 sayılı Kanunun 4/1 (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan yabancı uyruklu kişilerin; çalışma izin belgesindeki izin başlangıç tarihinden itibaren 30 gün içinde ya da çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihi ile çalışma izin tarihinin farklı olması halinde çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan bildirimler süresinde yapılmış sayılacağı yer almaktadır.

Sigortalı Sayılmayan Yabancı Kişiler

5510 sayılı Kanunun 6'ıncı maddesinde sigortalı sayılmayan kişiler belirtilmiştir. Buna göre;

  • Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye'ye üç ayı geçmemek üzere bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler,
  • Türkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar,

... sigortalı olarak sayılmayacaktır.

Hükümden anlaşılacağı üzere Türkiye'ye üç ayı geçmemek üzere gönderilen yabancıların, çalışma süresi üç ayı geçmesi takdirde sigortalı olarak sayılması gerekecektir.

Yabancı Çalışanlar İçin İsteğe Bağlı Sigortalılık Durumu

İsteğe bağlı sigorta; kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tâbi olmalarını sağlayan sigortadır. Bu durumda, zorunlu sigortalı hallerinden birine girmeyen yabancı çalışan, şartları sağladıkları takdirde isteğe bağlı sigortalı olabilirler. İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için;

  • Bu Kanuna tâbi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,
  • Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak,
  • 18 yaşını doldurmuş bulunmak,
  • İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak, şartları aranır.

Ancak Kanun, yabancı kişilerin genel sağlık sigortalısı sayılabilmesi için Türkiye'de yerleşik olma halinin 1 yılı doldurması gerekir.

Yabancılar İçin Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri

Devletler, mütekabiliyet esasları çerçevesinde vatandaşlarının ve çalışanlarının sosyal güvenlik haklarını daha iyi koruyabilmek için uluslararası anlaşmalar yapmaktadır. Böylelikle kişilerin sosyal haklarının bütünlüğü sağlanmaya çalışılır. Türkiye de bu doğrultuda birçok sosyal güvenlik sözleşmelerine imza atmış bulunmaktadır. O halde yabancı çalışanın,

  • Sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olması,
  • Geçerli bir çalışma izni bulunması,
  • Akit ülkedeki işvereni tarafından Türkiye'ye gönderilmesi ya da bağımsız çalışan ise bir iş için Türkiye'ye gelmesi.

Durumunda sözleşmede öngörülen süre boyunca Türkiye'de bulunan sosyal güvenlik yükümlülüklerinden muaf olurlar.

Kaynakça

  • Asar, Aydoğan. Yabancılar Hukuku. Seçkin Yayıncılık, 2021.
  • Ayan, Hasan Alparslan. İş Hukukunda Yabancıların Çalıştırılması. Seçkin Yayıncılık, 2019.
  • Erken, Baki. Türkiye'de Yabancıların Çalışması: Mevzuat, Uygulama ve İstatistikler. Seçkin Yayıncılık, 2018.
  • Öztürk, Ali İhsan. 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu Uyarınca 100 Soruda Yabancı Uyrukluların Türkiye'de Çalışması. Seçkin Yayıncılık, 2018.
  • Şen, Murat. «İnsan Hakları Bağlamında Çalışma Hakkı.» Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2014: 143-162.
  • Yıldızhan, İsmail. 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanununa Göre Yabancıların Çalışma İzni Alma şartları ve Usulü., Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021.
  • https://www.csgb.gov.tr/uigm/belgeler/izin-degerlendirme-sureci/
  • 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu.
  • Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği, Sayı: 31738, 2 Şubat 2022.

Footnotes

1. ŞEN, Murat. “İnsan Hakları Bağlamında Çalışma Hakkı”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 20 (2014 ): 143-162.

2. AYAN, Hasan Alparslan, “İş Hukukunda Yabancıların Çalıştırılması”, s. 101, Seçkin, 2019.

3. ERKEN, Baki, “Türkiye'de Yabancıların Çalışması: Mevzuat, Uygulama ve İstatistikler”, s. 117-118, Seçkin, 2018.

4. ASAR, Aydoğan, “Yabancılar Hukuku”, s. 326, Seçkin, 2021.

5. ERKEN, Baki, “Türkiye'de Yabancıların Çalışması: Mevzuat, Uygulama ve İstatistikler”, s. 121, Seçkin, 2018.

6. ÖZTÜRK, Ali İhsan, “6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu Uyarınca 100 Soruda Yabancı Uyrukluların Türkiye'de Çalışması”, s. 62, Seçkin, 2018.

7. ÖZTÜRK, Ali İhsan, “6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu Uyarınca 100 Soruda Yabancı Uyrukluların Türkiye'de Çalışması”, s. 64, Seçkin, 2018.

8. (https://www.csgb.gov.tr/uigm/belgeler/izin-degerlendirme-sureci/)

9. YILDIZHAN, İsmail, “6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanununa Göre Yabancıların Çalışma İzni Alma Şartları ve Usulü”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.