Makale Içerigi

MGC Legal ekibi tarafindan hazirlanan isbu çalismamizda faiz konusu ele alinarak faiz çesitlerinden olan bilesik faiz üzerine bilgiler kisaca Yargitay kararlari dogrultusunda aktarilmaya çalisilacaktir.

Faiz Nedir?

Faiz, belirli bir miktar paradan belirli bir süre yoksun kalinmasinin karsiligidir. Faiz borcunun dogabilmesi için para borcunun olmasi gerekir. Faiz kanunda öngörülebilecegi gibi taraflar da sözlesmelerinde faiz ödenmesini kararlastirabilir. Yani, bir para borcunun varligi halinde taraflar sözlesmeyle kararlastirmadiysa ve kanunda öngörülmediyse faizin varligindan söz edilemez.

Faiz borcu anaparaya bagli fer'i bir borçtur. Asil borcun geçersizligi faiz borcunu geçersiz kilar. Asil borcun sona ermesi faiz borcunu da sona erdirir. Faiz, hukukumuzda farkli kanunlarda incelenmistir:

"Ticari islerde faiz orani serbestçe belirlenir. Üç aydan asagi olmamak üzere, faizin anaparaya eklenerek birlikte tekrar faiz yürütülmesi sarti, yalniz cari hesaplarla her iki taraf bakimindan da ticari is niteliginde olan ödünç sözlesmelerinde geçerlidir. Su sartla ki, bu fikra, sözlesenleri tacir olmayanlara uygulanmaz. Tüketicinin korunmasina iliskin hükümler saklidir. Bu maddenin ikinci ve üçüncü fikralarina aykiri olarak isletilen faiz yok hükmündedir." (Türk Ticaret Kanunu [TTK] m. 8)

"Faiz ödeme borcunda uygulanacak yillik faiz orani, sözlesmede kararlastirilmamissa faiz borcunun dogdugu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenir. Sözlesme ile kararlastirilacak yillik faiz orani, birinci fikra uyarinca belirlenen yillik faiz oraninin yüzde elli fazlasini asamaz." (Türk Borçlar Kanunu [TBK] m. 88)

Faiz Çesitleri Nelerdir?

  • Kapital Faiz: Para borcunun vadesi gelene kadar geçen sürede sözlesme veya kanuna dayanilarak anaparaya isletilen faizdir.
  • Temerrüt Faizi: Para borcunun vadesinde ödenmemesi sebebiyle kusur veya zarar aranmaksizin vade tarihiyle ödeme tarihi arasindaki sürede isletilen faizdir.
  • Bilesik (Kombine/Mürekkep) Faiz: Islemis olan faizin belirli dönemlerde anaparaya eklenerek toplam üzerinden yeniden yürütülen faizdir.

Bilesik Faiz Nedir?

Bilesik faiz, kural olarak yasaklanmistir.Bilesik faiz yasagive istisnalari hukukumuzda farkli kanunlarda incelenmistir.

"Faizin anaparaya eklenerek birlikte yeniden faiz yürütülmesi kararlastirilamaz." (TBK m. 388/3)

"Kanuni faiz ve temerrüt faizi hesaplanirken mürekkep faiz yürütülemez. Bu konuya iliskin Türk Ticaret Kanunu hükümleri saklidir. /em> " (Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine Iliskin Kanun m. 3)

"Üç aydan asagi olmamak üzere, faizin anaparaya eklenerek birlikte tekrar faiz yürütülmesi sarti, yalniz cari hesaplarla her iki taraf bakimindan da ticari is niteliginde olan ödünç sözlesmelerinde geçerlidir. Su sartla ki, bu fikra, sözlesenleri tacir olmayanlara uygulanmaz." (TTK m. 8/2)

"Taraflar, üç aydan asagi olmamak sartiyla, diledikleri andan baslamak üzere faizlerin anaparaya eklenmesini kararlastirabilecekleri gibi hesap devreleri ile faiz ve komisyon miktarlarini da sözlesme ile belirleyebilirler. 8'inci maddenin ikinci ve üçüncü fikra hükümleri saklidir." (TTK m. 96)

Görüldügü üzere Türk Borçlar Kanunu ve Faiz Kanunu 'nda bilesik faiz yasaklansa da Türk Ticaret Kanunu 'nda bazi istisnalar öngörülmüstür. Buna göre asagidaki hallerde bilesik faiz uygulanabilecegi öngörülmüstür:

  • Üç aydan asagi olmamak ve taraflarin tacir olmasi sartiyla cari hesaplarda bilesik faiz yürütülmesi mümkündür. (TTK m. 8/2)
  • Üç aydan asagi olmamak ve her iki taraf bakimindan ticari is niteligine haiz olmak sartiyla ödünç sözlesmelerinde taraflar tacir ise bilesik faiz uygulanabilir. (TTK m. 8/2)
  • Kambiyo senetlerinde müracaat hakkinin kullanilmasi sebebiyle ödeme yapan müracaat borçlusu, kendinden önce gelen kisilere rücu ederken ödedigi faizlere tekrar faiz isteyebilir. (TTK m. 726, 778/1-d, 818/1-l)

Sonuç olarak cari hesaplarda bilesik faiz yürütülebilmesi için üç aydan az olmamak ve taraflarin tacir olmasi aranirken; ödünç sözlesmelerinde bilesik faiz yürütülebilmesi için üç aydan az olmamak, taraflarin tacir olmasi ve her iki taraf için de ticari is niteliginde olmasi sartlari aranir.

Bilesik Faiz ile Ilgili Yargitay Kararlari Nelerdir?

Yargitay 11. Hukuk Dairesi 2019/4093 E., 2021/4406 K. Sayili Ilaminda;

"TBK'nin 121/3 (BK 104/3) maddesi uyarinca, "Temerrüt faizine ayrici temerrüt faizi yürütülemez" hükmünü haiz olup, uygulamada "faize faiz yürütme yasagi" olarak bilinen kuralin uygulanmasi Türk hukukunda kamu düzenine iliskin bir kural olarak kabul edilmektedir. Bu kural, 3095 sayili Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine iliskin Kanun'un 3/1. maddesi hükmü ile de teyit edilmistir." Bilesik faiz yasagini incelemistir.

Yargitay 15. Hukuk Dairesi 2016/2013 E., 2017/1801 K. Sayili Ilaminda;

"Temerrüt faizine faiz uygulanmasi yönünden; 818 sayili BK'nin 104. maddeye göre temerrüt faizine faiz yürütülemez. 3095 sayili Kanun 3. maddedeki; "temerrüt faizi hesaplanirken mürekkep faiz yürütülemez; bu konuya iliskin Türk Ticaret Kanunu hükümleri saklidir" seklindeki kural da faize faiz yasaginin tekraridir. Temerrüt faizi alacagina dava veya takip tarihinden sonra dahi temerrüt faizi yürütülemeyecegi Hukuk Genel Kurulu'nun 09.10.2002 Tarih 12/709 E. 2002/781 K. sayili kararinda da belirtilmistir. Faize faiz yasagina iliskin kurallar kamu düzenine iliskindir." Açiklamalariyla bilesik faiz yasagini incelemistir.

Yargitay 8. Hukuk Dairesi 2015/9029 Esas, 2017/11420 K. Sayili Ilaminda;

"6098 sayili Türk Borçlar Kanunu'nun 121/2. maddesinde faize faiz yürütülemeyecegi düzenlendigi gibi, 3095 sayili Kanun'un 3. maddesinde de kanuni faiz ve temerrüt faizi hesaplanirken mürekkep faiz yürütülemeyecegi, bu konuya iliskin Türk Ticaret Kanunu hükümlerinin sakli oldugu belirtilmistir. 6102 sayili TTK'nin ticari islerde oran serbestisini ve bilesik faizi düzenleyen "Ticari Islerde Faiz" baslikli 8. maddesinin 2. bendinde, üç aydan asagi olmamak üzere, faizin ana paraya eklenerek birlikte tekrar faiz yürütülmesi sarti, yalniz cari hesaplarla her iki taraf bakimindan da ticari is niteliginde olan ödünç sözlesmelerinde geçerli oldugu, bu fikranin sözlesenleri tacir olmayanlara uygulanmayacagi düzenlenmistir. Somut olayda, takip dayanagi ilamda TTK 8. maddesinde yer verilen faize faiz yürütülecek alacak söz konusu degildir. Ilamda açikça faiz alacagi olarak belirlenen miktar için faiz istemi yasaya aykiridir." Farkli kanunlardaki bilesik faiz yasagini ve istisnalarini incelemistir.

Yargitay Hukuk Genel Kurulu 2017/850 E., 2019/626 K. Sayili Ilaminda;

"Borç senedinin düzenlendigi tarih itibariyle yürürlükte olan 818 sayili Borçlar Kanunu'nun 104/son maddesine (6098 Sayili TBK m.121) göre faize faiz yürütülmesi yasaktir. Ancak TTK'nin 8/son maddesi uyarinca; Ödünç para verme isleri, Bankalar, Tasarruf Sandiklari ve Tarim Kredi Kooperatifleri hakkindaki hükümler saklidir. Dolayisiyla, bu kuruluslara iliskin özel kanunlarda yer alan faiz serbestisini sinirlandiran mürekkep faiz konusunda TTK'nin 8/2'den farkli bir uygulama yapilmasini öngören düzenlemelerin önceligi vardir." Diyerek bilesik faiz yasagini ve Türk Ticaret Kanunundaki istisnasini incelemistir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.