Yabancı Çalışma İzni Başvurusu Ve Şartları (2025 Rehberi)

Türkiye'de yabancı işgücüne duyulan ihtiyaç, küreselleşmenin etkisi ve Türkiye'nin ekonomik büyüme trendiyle birlikte her geçen gün artmaktadır. Turizm, sağlık, sanayi, hizmet, inşaat ve teknoloji gibi sektörlerde faaliyet gösteren birçok işveren, yabancı çalışanlarla çalışma yoluna gitmektedir. Ancak bu istihdam süreci yalnızca işverenin tercihine bağlı bir serbesti değildir; 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu başta olmak üzere ilgili mevzuat, yabancıların Türkiye'de çalışabilmesini sıkı kurallara bağlamış ve bu kuralların ihlal edilmesi halinde ciddi yaptırımlar öngörmüştür. Dolayısıyla yabancı uyruklu bir kişiyi istihdam etmeyi planlayan işverenlerin ilk adımı, söz konusu kişi adına çalışma izni başvurusu yapmak olmalıdır.

Çalışma izni, işverenler açısından yalnızca hukuka uygunluk sağlamaz; aynı zamanda iş ilişkisini güvence altına alır. İzinsiz yabancı çalıştıran işverenler, hem idari para cezaları ile hem de işyeri denetimlerinde karşılaşabilecekleri hukuki sorumluluklarla karşı karşıya kalır. Öte yandan, çalışma izni bulunmayan yabancı uyruklu kişiler açısından da durum ağır sonuçlar doğurur; zira bu kişiler hakkında sınır dışı işlemleri gündeme gelebilir. Bu nedenle işverenlerin, yabancı istihdamı planladıkları her durumda süreci eksiksiz ve mevzuata uygun şekilde yürütmeleri zorunludur. Bu rehberde, yabancı çalışma izni nedir sorusu yanıtlanarak yabancı çalışma izni türleri, şartları, başvuru usulü, gerekli evraklar, çalışma izni başvurusunun reddi veya iptali durumunda yapılması gerekenler gibi konular ayrıntılı olarak ele alınmakta ve sıkça sorulan sorulara yanıt verilmektedir.

Yabancı Çalışma İzni Nedir?

Yabancı çalışma izni, Türkiye'de yabancı uyruklu kişilerin yasal olarak çalışabilmesine imkân tanıyan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilen resmi bir idari izin belgesidir. Hukuki niteliği itibarıyla, yabancıların Türkiye'de çalışma serbestisine sahip olmadığını, ancak devletin öngördüğü şartların gerçekleşmesi halinde sınırlı bir izinle çalışabileceklerini ortaya koyar. Bu izin, kural olarak belirli bir işverene ve belirli bir işyerine bağlıdır; ilk başvurularda bir yıl süreyle düzenlenir ve şartların devamı halinde uzatılabilir.

İşverenler bakımından yabancı çalışma izni, yalnızca iş ilişkisinin yasal zeminini oluşturmakla kalmaz; aynı zamanda hukuki ve ekonomik riskleri ortadan kaldırır. İzinsiz yabancı çalıştırılması halinde işverenler yüksek tutarlı idari para cezaları ile karşı karşıya kalırken, yabancı çalışan da sınır dışı edilme tehlikesi ile karşılaşabilir. Bu nedenle çalışma izni, işverenin hem mevzuata uygun hareket etmesini sağlayan hem de iş ilişkisinin taraflarını koruyan bir güvence mekanizmasıdır.

Çalışma izninin bir diğer önemli sonucu, yabancıya Türkiye'de ikamet hakkı da tanımasıdır. Kanun gereği, çalışma izni aynı zamanda ikamet izni hükmündedir. Bu özellik, özellikle uzun süreli istihdam planlayan işverenler açısından süreci kolaylaştırmakta ve yabancı çalışanın hukuki statüsünü güçlendirmektedir. Öte yandan, çalışma izni gerekliliği bazı durumlarda istisnaya bağlanmıştır. Kimi yabancılar için çalışma izni muafiyetleri söz konusu olabilirken, özellikle ailelerin gündeminde olan yabancı bakıcıların çalışma izinleri özel koşullara tabi tutulmaktadır.

Türkiye'de Çalışma İzni Türleri

Türk hukukunda yabancılar için çalışma izni tek tip bir izin değildir; yabancının statüsüne, işin niteliğine ve çalışma süresine göre farklı kategorilerde düzenlenmiştir. Bu çeşitlilik, işverenler açısından da önemlidir; zira hangi izin türünün söz konusu olduğunun doğru tespit edilmesi, başvurunun kabul edilmesi ve ileride hukuki sorun yaşanmaması açısından belirleyicidir. Genel kural, yabancıların Türkiye'de süreli çalışma izni ile çalışmaya başlamasıdır. İlk defa yapılan başvurularda genellikle bir yıllık izin düzenlenir ve bu izin yalnızca belirli bir işyeri ve işveren ile sınırlıdır. Süre dolduğunda ise uzatma talebiyle yeni başvuru yapılması gerekir. Uzatma başvuruları, ilk etapta iki yıla kadar, daha sonraki başvurularda ise en fazla üç yıllık süreler için kabul edilebilir. Bu nedenle işverenlerin, istihdam planlarını yaparken çalışma izinlerinin süresini dikkate alması ve gerekli süre uzatma başvurularını zamanında yapması önem arz etmektedir.

Süreli iznin ötesinde, süresiz çalışma izni de Türk hukukunda tanınmıştır. Uzun yıllar Türkiye'de yasal olarak ikamet eden ve belirli koşulları yerine getiren yabancılar için öngörülen bu izin, işverenler açısından büyük bir kolaylık sağlar. Zira süresiz çalışma iznine sahip bir yabancının çalıştırılmasında her yıl izin yenilenmesi gibi bir zorunluluk bulunmaz. Ancak bu tür bir izin, yalnızca uzun süreli ve istikrarlı bir ikamet geçmişine sahip yabancılar için mümkündür. Dolayısıyla yeni işverenler bakımından süresiz izin, doğrudan başvurulabilecek bir yol değil, ilerleyen yıllarda gündeme gelebilecek bir statü olarak değerlendirilmelidir.

Bir diğer kategori, bağımsız çalışma iznidir. Bu izin, özellikle Türkiye'de kendi adına iş yapmak isteyen yabancı uyruklular için öngörülmüştür. Uygulamada en çok şirket kuran yabancı girişimciler bakımından gündeme gelir. Ancak bağımsız çalışma izni, yalnızca şirket ortaklığı veya yatırım yapılmasıyla otomatik olarak elde edilemez; belirli kriterlerin sağlanması ve Bakanlık nezdinde ayrı bir değerlendirme yapılması gerekir. Bu bağlamda işveren konumundaki yabancı girişimcilerin, kurucu sıfatıyla kendi çalışma izinlerini alabilmeleri özel usullere tabidir. Bu konuya ilişkin detaylı incelemeler ise "Şirket Kurucusunun Çalışma İzni" başlıklı ayrı makalemizde yer almaktadır.

İlginizi çekebilir: Türkiye'de Şirket Kurmak İsteyen Yabancılar İçin Rehber

Son olarak, Türk hukukunda Turkuaz Kart uygulaması mevcuttur. Nitelikli iş gücünün Türkiye'ye kazandırılmasını hedefleyen bu sistem, yabancıya süresiz çalışma ve ikamet hakkı tanır. Özellikle yüksek eğitim düzeyine sahip, bilimsel, kültürel veya teknolojik katkı sağlayabilecek yabancılar için tasarlanmış bir mekanizmadır. Turkuaz Kart sahipleri, Türk vatandaşlarına tanınan pek çok hakka erişebilir; ancak bu statünün kazanılması sıkı bir değerlendirme sürecine tabidir. İşverenler açısından, nitelikli yabancı istihdamında Turkuaz Kart önemli bir avantaj sağlayabilir; zira bu durumda klasik çalışma izni prosedürlerinin sınırlılıkları ortadan kalkar.

Görüldüğü üzere, Türkiye'de çalışma izinleri farklı türlerde düzenlenmiş olup her birinin şartları, süresi ve sağladığı haklar farklıdır. İşverenler için en kritik husus, hangi yabancı için hangi izin türünün uygulanacağını doğru tespit etmek ve başvuruyu buna göre yürütmektir. Yanlış kategori üzerinden yapılan başvurular, çoğu zaman reddedilmekte ve hem zaman hem de maliyet kaybına yol açmaktadır. Bu nedenle işverenlerin, çalışma izni başvurularını hazırlarken yalnızca mevzuata değil, aynı zamanda uygulamada benimsenen kriterlere de hâkim olmaları gerekir.

Türkiye'de Çalışma İzni Türleri – Karşılaştırmalı Tablo

Yabancı Çalışma İzni Başvurusu Nasıl Yapılır?

Türkiye'de yabancı çalışma izni başvurusu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yürütülmekte olup tamamen elektronik ortamda yapılmaktadır. Başvurular, Bakanlığın resmi platformu olan e-İzin Sistemi üzerinden işveren tarafından e-imza kullanılarak gerçekleştirilir.

Başvurunun yöntemi, yabancı kişinin Türkiye'de yasal olarak ikamet edip etmediğine göre değişiklik gösterir. Eğer yabancı uyruklu kişi en az altı ay süreli ikamet izni ile Türkiye'de bulunuyorsa, işveren doğrudan yurt içinden başvuru yapabilir. Bu durumda, işveren e-İzin sisteminde gerekli formları doldurarak hem kendi belgelerini hem de yabancının belgelerini yükler ve başvuruyu elektronik imza ile tamamlar.

Yabancı Türkiye'de ikamet etmiyorsa süreç yurt dışından başlatılır. Yabancı, kendi ülkesindeki veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk konsolosluğu veya büyükelçiliğine başvurur. Bu başvuru, işverenin Türkiye'de eş zamanlı olarak e-İzin üzerinden yapacağı elektronik başvuru ile birlikte değerlendirilir. Bakanlık, her iki başvuruyu bir bütün halinde inceleyerek karar verir.

Başvuru sürecinde işverenden şirket belgeleri, yabancı çalışandan ise pasaport, diploma ve iş sözleşmesi gibi belgeler talep edilmektedir. Eksik evrakların zamanında tamamlanmaması halinde başvuru reddedilebilir. Ayrıca yurt dışı başvurularda, yabancının dış temsilcilikte başvurusunu yaptıktan sonra işverenin en geç 30 iş günü içinde Türkiye'de başvurusunu tamamlaması gerekir.

Çalışma izni başvurusu olumlu sonuçlandığında, izin belgesi aynı zamanda yabancı için ikamet izni hükmünde olur. İşverenin ise iznin onaylanmasını takiben ilgili yabancı için SGK işe giriş bildirgesi vermesi ve çalışanın sosyal güvenlik yükümlülüklerini başlatması zorunludur.

Yabancı Çalışma İzni İçin Gerekli Evraklar

Çalışma izni başvuru süreci, yalnızca elektronik formların doldurulmasından ibaret değildir. Başvurunun geçerli kabul edilebilmesi için hem işveren hem de yabancı çalışan tarafından sisteme yüklenmesi gereken belgelerin eksiksiz hazırlanması gerekir. Eksik veya hatalı belgeler başvurunun reddedilmesine yol açabileceği gibi, sürecin uzamasına ve işverenin planlanan tarihte yabancıyı istihdam edememesine de sebep olabilir. Bu nedenle evrak listesi başvuru sürecinin en kritik aşamalarından biridir.

İşveren tarafından sunulması gereken belgeler, işyerinin hukuki statüsüne göre değişiklik göstermekle birlikte genellikle ticaret sicil gazetesi, faaliyet belgesi, vergi levhası, imza sirküleri, son yıla ait bilanço ve kâr-zarar tablosu gibi şirketin faaliyette olduğunu ve mali yeterliliğini gösteren belgelerden oluşur. Bakanlık, işverenin gerçekten faal bir işyeri olduğunu ve yabancı istihdam edecek kapasiteye sahip bulunduğunu bu belgeler üzerinden denetler. Özellikle küçük ölçekli şirketlerde, bilançonun ve sermaye tutarının yeterli olmaması başvurunun reddi sebebi olabilir.

Yabancı çalışan tarafından sunulması gereken belgeler ise pasaport bilgileri, biyometrik fotoğraf, diploma veya mesleki yeterlilik belgesi (meslek için gerekli görülüyorsa) ve iş sözleşmesidir. İş sözleşmesinin taraflarca imzalanmış olması, Bakanlık açısından iş ilişkisinin ciddiyetini gösteren temel unsurdur. Diploma ve yeterlilik belgeleri çoğu zaman yabancının Türkiye'de yapacağı işin niteliğine göre aranır; örneğin mühendislik veya sağlık hizmetleri gibi mesleklerde diploma onayı ve denklik işlemleri zorunlu tutulmaktadır.

Başvuruda yüklenen tüm belgelerin, PDF formatında ve 2 MB boyutunu aşmayacak şekilde sisteme yüklenmesi gerekir. Ayrıca yabancıya ait biyometrik fotoğrafın son altı ay içinde çekilmiş olması şarttır. Belgelerin eksiksiz ve doğru şekilde sisteme yüklenmemesi halinde, Bakanlık eksiklerin tamamlanması için ek süre tanıyabilir; ancak bu sürede evraklar sunulmazsa başvuru reddedilir.

Özetle, işverenin kendi yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmesi ve yabancı çalışanın belgelerini tamamlaması, başvurunun olumlu sonuçlanması için temel şarttır. Uygulamada en sık karşılaşılan ret gerekçeleri, eksik veya usule uygun olmayan evraklardan kaynaklanmaktadır. Bu nedenle işverenlerin, başvuru öncesinde belgeleri tek tek kontrol etmesi ve gerekli olması halinde profesyonel destek alması, sürecin başarıyla tamamlanması bakımından hayati önem taşır.

Yabancı Çalışma İzni Şartları

Türkiye'de yabancı bir kişinin çalışma izni alabilmesi için yalnızca başvuru yapılması yeterli değildir; başvurunun olumlu sonuçlanabilmesi, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve Bakanlık tarafından çıkarılan ikincil mevzuatta öngörülen birtakım şartların sağlanmasına bağlıdır. Bu şartlar, esasen işverenin işyerinin niteliğini ve yabancının istihdamının ekonomik açıdan Türkiye'ye katkısını ortaya koymayı amaçlar. Dolayısıyla işverenin yalnızca evrakları eksiksiz sunması değil, aynı zamanda bu yasal kriterleri karşılaması gerekir.

Çalışma izni değerlendirmelerinde en önemli kriterlerden biri, işyerinde Türk vatandaşı istihdamıdır. Kural olarak, her bir yabancı çalışan için işyerinde en az beş Türk vatandaşının istihdam edilmesi gerekir. Bu şart, hem işyerinin yabancıya ihtiyaç duyacak ölçekte olduğunu göstermek hem de yabancı istihdamının yerli işgücü aleyhine olmamasını sağlamak amacıyla getirilmiştir. Ancak Bakanlık, yeni kurulan şirketler veya özel uzmanlık gerektiren pozisyonlarda esneklik gösterebilmekte, bazı sektörlerde farklı değerlendirmeler yapabilmektedir.

Bir diğer önemli şart, ücret kriteridir. Yabancı çalışanın alacağı ücret, asgari ücretin belirli katları üzerinden hesaplanmakta ve pozisyona göre değişmektedir. Örneğin, yönetici ve uzman pozisyonlarında asgari ücretin birkaç katı tutarında maaş ödenmesi zorunludur. Bu kural, işverenin yabancı işçiyi gerçekten nitelikli pozisyonlarda istihdam ettiğini ve yabancı istihdamının kayıt dışı, düşük ücretli çalıştırmalar için kullanılmadığını garanti altına almayı hedefler. İşverenlerin çoğu, bu noktada yalnızca asgari ücret üzerinden hesap yaparak hata yapmakta ve başvuruların reddiyle karşılaşmaktadır.

Çalışma izni değerlendirmesinde ayrıca işyerinin sermaye yapısı ve mali durumu da önemlidir. Bakanlık, şirketin yeterli sermayeye sahip olup olmadığını ve yabancı işçinin istihdamının sürdürülebilir olup olmadığını kontrol eder. Özellikle küçük ölçekli veya pasif görünen şirketlerde, bilançonun yetersizliği başvurunun reddine yol açabilir. Bu nedenle başvuru öncesinde işverenin şirket belgelerini güncel ve güçlü gösterecek şekilde hazırlaması büyük önem taşır.

Son olarak, bazı meslekler ve sektörler bakımından özel şartlar söz konusudur. Örneğin, mühendislik, sağlık ve eğitim gibi alanlarda yabancı çalışanın ilgili diplomaya ve Türkiye'de geçerli denklik belgesine sahip olması gerekir. Ayrıca tarım, hayvancılık veya ev hizmetleri gibi sektörler için ayrı kılavuzlarda detaylı başvuru kuralları yayımlanmış ve özel şartlar belirlenmiştir. İşverenin bu özel kriterlere hâkim olmaması, başvurunun reddine sebep olabilecek ciddi bir eksikliktir.

Özetle, yabancı çalışma izni yalnızca başvuru belgelerinin tamamlanmasına değil, aynı zamanda işyerinin personel yapısından yabancı çalışanın ücret düzeyine kadar pek çok faktörün yerine getirilmesine bağlıdır. İşverenlerin bu şartları doğru değerlendirmesi, başvurunun olumlu sonuçlanması ve ileride sorun yaşanmaması açısından vazgeçilmezdir.

Yabancı Çalışma İzni Başvurusunun Reddi

Çalışma izni başvurularında en sık karşılaşılan sorun, başvuru belgelerinin eksiksiz sunulmaması değil, işyerinin Bakanlık tarafından öngörülen değerlendirme kriterlerini karşılamamasıdır. Nitekim 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve ilgili ikincil mevzuat çerçevesinde, işverenin mali ve idari kapasitesi ile yabancının istihdamının ülke ekonomisine katkısı ayrıntılı şekilde incelenmektedir. Bu nedenle her başvuru, yalnızca şekli değil aynı zamanda içerik yönünden de sıkı bir denetime tabi tutulur.

Başvuruların reddedilmesine en sık yol açan nedenlerin başında, işyerinde asgari beş Türk vatandaşı istihdam edilmemesi gelir. Kanunda öngörülen bu kriter, işverenin her yabancı çalışan için yeterli yerli istihdam yaratmasını zorunlu kılar. Yalnızca yeni kurulan şirketlerde bu kural, başvurunun ilk altı ayı için esnek uygulanabilir; ancak altıncı aydan sonra kriterin sağlanması zorunludur.

Bir diğer önemli ret sebebi, işyerinin mali yeterliliğinin yetersiz bulunmasıdır. Güncel düzenlemeye göre, bilanço esası usulüne tabi yeni kurulan şirketlerde ödenmiş sermayenin en az 500.000 TL olması gerekirken, faaliyette olan şirketlerde 500.000 TL sermaye, 8.000.000 TL yıllık net satış veya 150.000 ABD doları ihracat şartlarından en az birinin yerine getirilmesi zorunludur. Bu mali kriterlerden herhangi birinin sağlanmaması, başvurunun reddine yol açar.

Çalışma izni başvurularında ayrıca yabancıya ödenecek ücret de titizlikle incelenir. Bakanlık, ödenecek ücretin yabancının pozisyonuna göre asgari ücretin belirli katları üzerinde olmasını şart koşmuştur. Örneğin, üst düzey yöneticiler için asgari ücretin beş katı, mühendis ve mimarlar için dört katı, uzman pozisyonları için ise iki katı tutarında ücret ödenmesi gerekir. Ücretin bu eşiklerin altında beyan edilmesi, başvurunun reddi sonucunu doğurur.

Son olarak, başvurunun reddedilmesine yol açabilecek başka sebepler de vardır. Belgelerin usule uygun formatta sisteme yüklenmemesi, iş sözleşmesinin eksik veya hatalı düzenlenmesi, yabancının diplomasının ilgili meslek bakımından denklik onayına sahip olmaması ya da yabancının daha önce sınır dışı edilmesine veya Türkiye'ye giriş yasağına tabi olmasına rağmen başvuru yapılması, reddedilme ihtimalini artıran diğer faktörlerdir.

Özetle, çalışma izni başvurusu yalnızca teknik bir işlem değil, aynı zamanda işverenin istihdam kapasitesinin ve yabancı çalışanın vasıflarının bütüncül şekilde incelendiği bir süreçtir. Bu nedenle başvuruların reddedilmemesi için hem gerekli belgelerin eksiksiz hazırlanması hem de Bakanlığın güncel kriterlerinin dikkatle sağlanması şarttır.

Yabancı Çalışma İzni Reddi Halinde Yapılacaklar

Çalışma izni başvurularının reddedilmesi, işverenler açısından yalnızca zaman kaybı değil, aynı zamanda planlanan yabancı istihdamın sekteye uğraması ve iş süreçlerinin aksaması anlamına gelir. Ancak ret kararı, sürecin kesin olarak kapandığı anlamına gelmez. Mevzuat, işverenlere hem idari itiraz hem de yargı başvurusu imkânı tanımaktadır.

Red kararı sonrasında ilk başvurulacak yol, idari itiraz mekanizmasıdır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilen red, uzatma talebinin reddi, iptal veya sonlandırma kararlarına karşı, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde Bakanlığa itiraz edilebilir. Bu süreçte, itiraz dilekçesinin yalnızca genel ifadelerden ibaret olmaması; ret gerekçesini doğrudan giderecek somut bilgi ve belgelerle desteklenmesi gerekir. Örneğin, Türk çalışan sayısının yetersizliği nedeniyle verilen bir red kararına karşı, yeni SGK giriş belgeleriyle itiraz edilmesi; mali yetersizlik gerekçesiyle verilen bir redde ise sermaye artışına veya yeni bilanço kayıtlarına ilişkin evrakların sunulması sürecin seyrini değiştirebilir. Bu aşamada yapılacak küçük bir hata dahi, başvurunun kalıcı olarak reddine yol açabileceğinden, itiraz dilekçesinin hazırlanmasında uzman desteği alınması işveren açısından kritik önem taşır.

İlginizi çekebilir: Anonim Şirketlerde Sermaye Artırımı

İdari itirazdan sonuç alınamazsa, işverenin önünde yargı yolu bulunmaktadır. Çalışma izni red kararları idari işlem niteliğinde olduğundan, işveren idare mahkemesinde iptal davası açabilir. Bu davalarda, Bakanlığın değerlendirmesinde mevzuata aykırılık, kriterlerin yanlış uygulanması veya delillerin dikkate alınmaması gibi gerekçeler ileri sürülebilir. Ancak idari yargı süreci teknik bilgi gerektirir ve davanın usul yönünden reddedilmemesi için dilekçelerin hukuki zeminde güçlü şekilde hazırlanması gerekir. Bu noktada, işverenin alanında uzman bir hukukçu ile hareket etmesi sürecin sağlıklı ilerlemesi açısından fiilen zorunluluk halini almaktadır.

Red kararının ardından üçüncü yol, yeniden başvuru seçeneğidir. Eksikliklerin tamamlanması ve yeni koşulların sağlanması halinde, aynı yabancı adına yeniden başvuru yapılabilir. Örneğin, ücret kriterinin altında ücret beyan edilmesi nedeniyle reddedilen bir başvuruda, mevzuata uygun yeni bir iş sözleşmesi hazırlanarak süreç yeniden başlatılabilir. Ancak önceki eksiklikler giderilmeden yapılacak tekrar başvurular, yalnızca zaman ve kaynak kaybına yol açacaktır. Bu nedenle işverenin yeni başvuruda sunacağı belgelerin, red gerekçesini ortadan kaldıracak nitelikte olması gerekir.

Sonuç olarak, çalışma izni başvurusunun reddi, işveren açısından sürecin tamamen sona erdiği anlamına gelmez. Ancak itiraz dilekçesinin hazırlanması, yargı yoluna başvurulması veya yeni başvurunun stratejik olarak kurgulanması ciddi bir hukuki uzmanlık gerektirir. İşverenin kendi başına hareket etmesi halinde küçük bir usul hatası dahi tüm sürecin kaybedilmesine yol açabilirken, deneyimli bir avukatla çalışmak hem itirazın başarı şansını artıracak hem de yeniden başvuruların doğru temeller üzerine inşa edilmesini sağlayacaktır.

Yabancı Çalışma İzninin Uzatılması

Türkiye'de çalışma izinleri kural olarak belirli süreli verilir ve ilk başvurularda genellikle bir yıl için düzenlenir. Bu sürenin sonunda iş ilişkisi devam ediyorsa işverenin mutlaka uzatma başvurusu yapması gerekir. Uzatma başvuruları izin bitiminden en erken 60 gün önce, en geç izin bitiş tarihinde yapılabilir; bu sürelerin kaçırılması halinde izin sona erer ve yeniden ilk başvuru prosedürü işletilmek zorunda kalınır. İlk uzatmada en fazla iki yıl, sonraki başvurularda ise en fazla üç yıl süreli izin verilebilir.

Uzatma başvurularında işverenin ve yabancının tüm kriterleri sağlamaya devam etmesi şarttır. Bakanlık, SGK prim ödemeleri, maaş beyanları, Türk vatandaşı istihdamı ve mali yeterlilik kriterlerini ayrıntılı olarak denetler. Bu nedenle uzatma süreci, yalnızca "rutin bir işlem" değil, aslında işyerinin yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğinin sınandığı kritik bir aşamadır. Küçük eksiklikler dahi izin kaybına yol açabileceğinden, işverenlerin bu süreci profesyonel hukuki destek ile yürütmeleri, ileride karşılaşılabilecek riskleri en aza indirmektedir.

Yabancı Çalışma İzninin İptali

Çalışma izni verilmiş olsa dahi, bazı hallerde bu izin Bakanlık tarafından iptal edilebilir. Özellikle yabancının izne dayalı olarak fiilen çalışmaya başlamaması, işverenin SGK yükümlülüklerini yerine getirmemesi, beyan edilen maaşın gerçeğe aykırı çıkması veya işyerinde istihdam şartlarının ortadan kalkması iptale yol açan temel sebepler arasındadır. Ayrıca yabancının kamu düzenine aykırı davranışlarda bulunması ya da ülkeye giriş yasağına tabi hale gelmesi de iptal gerekçesi olarak gündeme gelebilir.

Çalışma izninin iptali, yalnızca yabancının işini kaybetmesi değil, aynı zamanda işverenin idari sorumluluklarının doğması anlamına gelir. Zira iptalle birlikte yabancının ikamet hakkı da sona ermekte, bu da hem yabancı hem de işveren açısından ciddi hukuki sonuçlar doğurmaktadır. Bu sebeple işverenlerin, çalışma izni sonlandırılabilecek durumları önceden öngörmeleri ve yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmeleri gerekir.

Yabancı Çalışma İzni İptali Halinde Yapılacaklar

Çalışma izninin Bakanlık tarafından iptal edilmesi, yabancı için yalnızca mevcut iş ilişkisinin sona ermesi değil, aynı zamanda Türkiye'deki ikamet hakkının da kaybedilmesi anlamına gelir. İptal, çoğu zaman işverenin yükümlülüklerini yerine getirmemesi (SGK primlerinin yatırılmaması, beyan edilen ücretin ödenmemesi, Türk istihdam şartının kaybedilmesi) veya yabancının kamu düzenine aykırı davranışları sebebiyle gerçekleşir. Bu durumda, yabancı artık izinsiz çalışıyor kabul edilir ve hakkında sınır dışı işlemleri gündeme gelebilir. İşveren ise idari para cezaları ve denetim riskleriyle karşılaşır.

İptal kararına karşı, ret kararlarında olduğu gibi, 30 gün içinde Bakanlığa itiraz mümkündür. İşveren, iptal gerekçesini ortadan kaldıracak belgelerle itiraz başvurusu yapabilir. Örneğin, işyerinde Türk çalışan sayısının azaldığı gerekçesiyle iptal verilmişse, yeni SGK girişleri gösterilerek bu durumun düzeltildiği kanıtlanabilir. İtiraz sonucunda iptal kararı kaldırılabilir ya da Bakanlık kararı onaylayabilir. Bunun yanında, iptal kararının kesinleşmesi halinde aynı yabancı için yeniden çalışma izni başvurusu yapılabilmesi de mümkündür; ancak bu durumda başvurunun önceki eksiklikleri gidermesi şarttır.

İptal kararları işveren açısından yalnızca hukuki bir sonuç doğurmaz, aynı zamanda işin sürekliliğini de etkiler. Çalışma izninin iptaliyle yabancının ülkede kalma ve çalışma hakkı sona erdiği için işverenin derhal yeni bir çözüm geliştirmesi gerekir. Bu tür durumlarda süreci doğru yönetmek, hem idari yaptırımlardan korunmak hem de iş akışının aksamaması için kritik önem taşır. İşverenlerin bu aşamada yalnız hareket etmesi, çoğu zaman yeni başvuruların da reddedilmesine veya sürecin daha da karmaşık hale gelmesine yol açmaktadır. Bu nedenle iptal sonrası yapılacak işlemlerde, itiraz dilekçesinden yeniden başvuru stratejisine kadar sürecin uzman bir avukatın rehberliğinde yürütülmesi, en sağlıklı ve güvenli yol olacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular

Yabancılar için çalışma izni başvurusu nasıl yapılır?

Çalışma izni başvuruları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın e-izin sistemi üzerinden işveren tarafından elektronik imza ile yapılır. Eğer yabancı Türkiye'de en az altı ay süreli ikamet iznine sahipse başvuru yurt içinden; aksi halde yabancının ülkesindeki Türk konsolosluğuna başvuru yoluyla referans numarası alınarak yapılır.

Yabancı çalışma izni için neler gerekli?

Başvuru için hem işverenden hem yabancıdan belgeler talep edilir. İşverenden ticaret sicil gazetesi, faaliyet belgesi, vergi levhası, bilanço ve imza sirküleri gibi belgeler; yabancıdan ise pasaport, diploma (mesleğe göre denklik belgesi), biyometrik fotoğraf ve iş sözleşmesi istenir. Belgeler eksiksiz ve usule uygun olarak sisteme yüklenmelidir.

Yabancı çalışma izni kaç günde çıkar?

Mevzuata göre usulüne uygun yapılan başvurular, belgeler tam ise 30 gün içinde sonuçlandırılır. Eğer Bakanlık ek belge veya bilgi talep ederse, 30 günlük süre bu eksikliklerin tamamlandığı tarihten itibaren işlemeye başlar.

Yabancı çalışma izni muafiyeti nedir?

Bazı yabancılar, kanunda öngörülen hallerde çalışma izni almak zorunda olmaksızın Türkiye'de çalışabilir. Örneğin kısa süreli görevle gelen akademisyenler, belirli süreyle görev yapan sanatçılar veya belli projelerde çalışan uzmanlar çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilebilir. Ancak bu muafiyetlerin kapsamı sınırlıdır.

Yabancı uyruklu çalışma izni olmadan çalışabilir mi?

Hayır. Çalışma izni olmaksızın yabancı çalıştırılması hem yabancı açısından sınır dışı edilmehem de işveren açısından yüksek idari para cezaları ve hukuki sorumluluklar doğurur. Bu nedenle yabancıların mutlaka izinli olarak çalıştırılması gerekir.

SONUÇ

Türkiye'de yabancı işgücü istihdamı, işverenler için ciddi fırsatlar barındırmakla birlikte, sıkı yasal düzenlemelere tabidir. Çalışma izni başvurusunun nasıl yapılacağı, hangi belgelerin gerekli olduğu, mali ve istihdam kriterlerinin nasıl sağlanacağı ve başvurunun reddi veya iptali halinde hangi yolların izleneceği işverenin en çok dikkat etmesi gereken noktalardır. Sürecin yalnızca teknik bir evrak işlemi olmadığı, Bakanlık tarafından kapsamlı bir inceleme ve denetim anlamına geldiği unutulmamalıdır.

Eksiklik veya hatalı başvuru, işverenin zaman kaybetmesine ve yabancının hukuki statüsünü kaybetmesine yol açabilir. Bu nedenle işverenlerin, çalışma izni süreçlerini yönetirken hem mevzuata hem de güncel uygulama kriterlerine hâkim olması gerekir. Çoğu durumda sürecin başarıyla tamamlanması, uzman İstanbul hukuk bürosu avukatının rehberliğiyle mümkündür. Böylece hem izin başvurusu güvence altına alınır hem de ileride doğabilecek hukuki riskler en aza indirilir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.