Danıştay 10. Dairesi, işverenlerin sigortalı çalışanlarına üçüncü kişiler aracılığıyla nakden olarak yaptığı yemek ödemeleri ile fatura karşılığında yemek kartı, kuponu, çeki gibi araçlarla sağlanan yemek bedellerine ilişkin istisna tutarını belirleyen yönetmelik ve genelge hükümlerinin iptaline karar verdi.
Yemek yardımı; işverenler tarafından, çalışılan gün esas alınarak beslenme ihtiyacının karşılanması amacıyla çalışanlara aynî veya nakdî olarak yapılan bir sosyal yardımdır. Beslenme ise; bireyin maddi ve manevi varlığını sürdürebilmesi için yeterli, dengeli ve sağlıklı besin alması olarak tanımlanabilir. Yemek yardımı, daha geniş anlamıyla bir beslenme yardımıdır.
Bu itibarla, yemek kartı/çeki/kuponu vasıtasıyla yapılan ve beslenme amacına matuf olan aynî yemek yardımının yalnızca yemek hizmeti sunan lokanta vb. iş yerlerinde yemek bedeli ödemesi amacıyla kullanılabileceğinin kabul edilmesi, beslenme kavramının daha geniş olan kapsamı ile bağdaşmamaktadır. Beslenme ihtiyacının yemek hizmeti sunan iş yerlerinin yanında aynı zamanda yine beslenmeyi sağlayan besin maddelerinin satın alınması ve tüketilmesi suretiyle giderilmesi de mümkündür. Burada belirleyici olan ana unsur aynî yemek yardımının beslenme ihtiyacının giderilmesinde kullanılmasıdır.
Yemek yardımının ifa ediliş şekline göre 5510 sayılı Kanun'un 80. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; yemek yardımının aynî olarak yapılması halinde bu yardım tutarının tamamının prime esas kazanca tabi tutulmayacağı, yemek yardımının nakdî olarak yapılması halinde ise Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek nakdî yemek yardımı tutarlarının prime esas kazanca tabi tutulmayacağı, bu tutarı aşan kısmın ise prime esas kazanca tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır.
Sosyal veya kişisel bir ihtiyacın karşılanması için işveren tarafından yapılan ve çalışanın işverene sunduğu emeğin karşılığı olan ücret ya da sair yan ödemeler kapsamında yer almayan, sadece mal veya hizmet olarak sağlanan sosyal amaçlı yardımlar aynî yardım olarak tanımlanmıştır. Aynî yardımın bizzat işveren tarafından değil de, işverenle bağıtlanan bir sözleşme gereğince üçüncü kişiler tarafından ifa ediliyor olması, bu yardımın aynî yardım niteliğini kaybettirmez.
Öte yandan, işveren tarafından doğrudan çalışana nakden verilmesi, çalışanın banka hesabına yatırılması veya herhangi bir kullanım sınırlaması olmaksızın nakit gibi her yerde kullanılabilen kartlar aracılığıyla sağlanması halinde yapılan nakdî yemek yardımının (zammının) Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenen tutarının prime esas kazanca tabi tutulmayacağı, bu tutarı aşan kısmın ise prime esas kazanca tabi tutulacağı tabiidir.
Aynî yemek yardımı ile nakdî yemek yardımı arasındaki en önemli fark, aynî yemek yardımında bu yardımın fiili yemek şeklinde verilmesi veya yemek ve beslenme amacına yönelik mal ve hizmet sunan işyerleri aracılığıyla kullanılması, nakdî yemek yardımında ise bu koşutun aranmamasıdır. Bu belirleyici ayrım nedeni ile yasa koyucu tarafından aynî yemek yardımının tamamı prime esas kazanca dâhil edilmez iken, nakdî yemek yardımının Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenen belli bir kısmının prime esas kazanca dâhil edilmemesi yoluna gidilmiştir.
5510 sayılı Kanun'un 80. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan kanuni düzenleme uyarınca yardım tutarının prime esas kazanca tabi tutulmaması ya da sınırlı tabi tutulmaması yönünden "ayni ya da nakdi yapılmasına” göre farklılık arz eden yemek yardımına, Kanun'a aykırı ayrımlara gidilmek suretiyle kurallar getirdiği açık olan dava konusu düzenlemelerde bu yönüyle normlar hiyerarşisine ve hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle;1.Dava konusu düzenlemelerin iptali yolundaki Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 08/05/2024 tarih ve E:2023/170, K:2024/1853 sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA karar verilmiştir.
Duyurunun tamamına BURADAN ulaşabilirsiniz.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
