Vorige maand heeft het Bureau Toetsing Investeringen (BTI) haar jaarverslag van 2023 gepubliceerd. Dit jaarverslag biedt inzicht in de impact van de Wet Veiligheidstoets investeringen, fusies en overnames (Wet Vifo) en andere relevante regelgeving op de investeringspraktijk in Nederland. Het jaarverslag biedt een overzicht van de toepassing in 2023 van de Wet Vifo, hoofdstuk 14a van de Telecommunicatiewet (voorheen de Wet ongewenste zeggenschap telecommunicatie) en de sectorale investeringstoetsen van de Gaswet en de Elektriciteitswet 1998.
In 2023 steeg het aantal meldingen bij het BTI, mede door de invoering van de Wet Vifo. Ook vitale aanbieders en bedrijven die actief in sensitieve technologieën vallen sinds 1 juni 2023 onder het toezicht.
Het BTI zocht actief de samenwerking met het bedrijfsleven en gaf presentaties en informele zienswijzen om duidelijkheid te geven over de Wet Vifo. Verder werden handleidingen gepubliceerd voor bedrijven en wordt samengewerkt met het Ondernemersloket Economische Veiligheid.
Wet Vifo en het BTI
Het wettelijk stelsel rondom investeringstoetsing richt zich op het beheersen van risico's voor de economische veiligheid in strategische sectoren, zoals gas, elektriciteit en telecommunicatie. Bedrijven die in deze sectoren investeren, fuseren of overnemen, moeten dergelijke transacties melden bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Met de invoering van de Wet Vifo op 1 juni 2023 is deze meldplicht uitgebreid naar vitale processen, bedrijven in sensitieve technologie en bedrijfscampussen. Deze wet gaf gedurende de eerste maanden na inwerkingtreding ook de mogelijkheid om investeringen met terugwerkende kracht te toetsen.
Het BTI, opgericht in 2020, voert deze investeringscontroles uit in samenwerking met andere ministeries. Daarnaast vervult het BTI een rol als contactpunt binnen het Europese samenwerkingsmechanisme voor investeringstoetsingen, waarbij EU-lidstaten elkaar informeren over transacties en risico's.
In de nabije toekomst wordt het stelsel verder uitgebreid. Zo zullen vanaf 2024 investeringen in windenergie op zee ook worden getoetst, en is er een wetsvoorstel in de maak voor de defensie-industrie. Verder heeft het BTI in december 2023 handleidingen over de Wet Vifo gepubliceerd om bedrijven beter te informeren. Tot slot is er op Europees niveau een voorstel in behandeling om de huidige Foreign Direct Investment Screeningsverordening te vervangen, wat mogelijk leidt tot verdere veranderingen in het Europese toetsingskader.
Statistieken investeringstoetsing 2023 BTI
- Meldingen: In 2023 ontving het BTI 55 meldingen van investeringen, fusies en overnames, een aanzienlijke toename ten opzichte van de 8 meldingen in 2022. Deze stijging is grotendeels toe te schrijven aan de inwerkingtreding van de Wet Vifo in juni 2023, die verantwoordelijk was voor 46 van de 55 meldingen. Daarnaast kwamen 9 meldingen binnen op basis van sectorale wetten, vergelijkbaar met voorgaande jaren: 3 onder de Elektriciteitswet, 1 onder de Gaswet en 5 onder de Telecommunicatiewet.
- Afgeronde onderzoeken: In 2023 rondde het BTI 44 onderzoeken af. Hiervan betroffen 34 de Wet Vifo, 3 de Elektriciteitswet, 1 de Gaswet en 6 de Telecommunicatiewet. Bij 93% van de meldingen werden geen risico's voor de nationale veiligheid vastgesteld. Eén onderzoek leidde tot het opleggen van maatregelen, één melding werd ingetrokken en één melding bleek buiten het toepassingsbereik te vallen.
- Doorlooptijden: In 2023 was de gemiddelde doorlooptijd voor onderzoeken onder de Wet Vifo 40 dagen. Voor de Elektriciteitswet was de gemiddelde duur 55 dagen, en voor de Telecommunicatiewet eveneens 40 dagen. Voor de Gaswet is geen gemiddelde doorlooptijd beschikbaar, omdat er maar één onderzoek heeft plaatsgevonden. Het BTI heeft in 2023 de behandeltermijn voor 6 onderzoeken onder de Wet Vifo verlengd. Geen van de sectorale onderzoeken kreeg een verlenging. Hierbij moet worden opgemerkt dat de Wet Vifo halverwege 2023 in werking trad, waardoor complexe onderzoeken mogelijk niet voor de jaarafsluiting zijn afgerond. Dit kan leiden tot lagere gemiddelde doorlooptijden voor 2023 in vergelijking met het lopende jaar (2024) en de komende jaren, waarin gemiddelden over een volledig kalenderjaar zullen worden berekend.
- Herkomst investeerders: Europa bleef de meest frequente herkomst van investeerders waarover in 2023 een besluit is genomen: in 40 zaken was dit het geval, tegenover 4 uit Noord- en Zuid-Amerika en geen enkele uit Afrika, Azië en Oceanië. Daarbij zij wel vermeld dat deze statistiek alleen de nationaliteit van de melder bevat, niet die van de UBO of financier.
- Informele zienswijzen: In 2023 heeft het Bureau Toetsing Investeringen (BTI) 10 informele zienswijzen gegeven, dit zijn voorlopige oordelen over de toepassing van wettelijke bepalingen. Van deze zienswijzen waren er 8 gerelateerd aan de Wet Vifo, 1 aan de Gaswet en 1 aan de Telecommunicatiewet.
Bij het aanbieden van het jaarverslag van het BTI aan de Tweede Kamer heeft de minister van Economische Zaken een brief meegezonden. In deze brief benadrukt de minister het belang van kennis, technologie en industriële capaciteiten voor de nationale veiligheid, vooral in een snel veranderend geopolitiek klimaat. Hij kondigt aan dat het kabinet werkt aan een nieuwe algemene maatregel van bestuur (AMvB) om nieuwe technologieën aan het toepassingsbereik van de Wet Vifo toe te voegen. De verwachting is dat deze maatregel nog dit jaar ter internetconsultatie kan worden voorgelegd. Dit toont aan dat het kabinet proactief blijft in het beschermen van vitale processen en het versterken van de weerbaarheid van Nederland tegen toekomstige risico's.
Verder hebben we begrepen dat het BTI verwacht haar volgende jaarverslag al begin 2025 te publiceren. Zodra het verslag is gepubliceerd, zullen wij u informeren over de inhoud ervan.
Als u vragen hebt over de wettelijke investeringstoetsen of hulp nodig hebt bij het invullen van het BTI-meldingsformulier, neem dan contact op met Friederike Henke, Susanna Tang of een van de andere BUREN-specialisten van onze afdeling Corporate. Voor meer informatie over de Wet Vifo kunt u ook terecht op onze website, waar u artikelen van Susanna en Friederike kunt vinden die dieper ingaan op de aspecten van deze wet.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
