Özet: Ülkemizde faaliyet gösteren yaklaşık on beş bine yakın özel öğretim kurumunda iki yüz bine yakın öğretmen çalışmakta olup bu özel okullar kamunun yaptığı eğitim ve öğretim faaliyetine çok önemli bir katkı sunmaktadır. 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre özel öğretim kurumlarında görev yapan öğretmen ve yöneticilere ödenen bazı ücretler, tazminatlar ve sosyal yardımlarda gelir vergisi kesintisi ve damga vergisi kesintisinin olup olmadığı her zaman gündemde olmuştur.
Anahtar kelimeler: Özel okullarda öğretmen/yöneticilere ödenen ücret/tazminat/sosyal yardımlarda istisna, hazırlık eğitimi ödemesi, öğretim yılına hazırlık ödeneği.
1. Giriş
1965 Yılından bu yana uygulanmış olan 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu, 8/2/2007 tarih ve 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle kaldırılmıştır. Özel öğretim kurumlarının desteklenmesi amacıyla Türk Vergi Sisteminde iki teşvik yer almaktadır.
Birinci teşvik; 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında işletilen özel kreş ve gündüz bakımevleri ile okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarının işletilmesinden elde edilen kazançlar, beş vergilendirme dönemi/hesap dönemi gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Bu teşvike ilişkin olarak daha önce 8.9.2025 tarihinde yayınlanan “Özel Öğretim Kurumlarının İşletilmesinde Kazanç İstisnası” adlı çalışmaya bakılmasında fayda vardır (https://nazaligundem.com/tr/yayinlar/ozel-ogretim-kurumlarinin-isletilmesinde-kazanc-istisnasi?onlyTm=&tm=).
İkinci teşvik ise; 5580 sayılı Kanun kapsamındaki özel öğretim kurumlarının çalıştırdıkları öğretmen ve idarecilere yapacakları yardım ve tazminatlarda Devletçe verilen tutarı kadar olan kısmının gelir vergisinden istisna olması, aşan tutarın ise ücret olarak gelir vergisi tevkifatına tabi tutulması şeklindedir. Bu çalışmada, özel öğretim kurumları tarafından çalışanlara yapılan ödemelerin vergilendirilmesi incelenecektir.
2. Ücret Ödemelerinde Gelir Vergisi Tevkifatı
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesinde yer alan hükme göre ücret; işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.
193 sayılı GVK'nın 23, 24, 25, 26, 28 ve 29 uncu maddelerinde gelir vergisinden istisna edilmiş olan ücret ve ücret kapsamındaki ödemeler yer almıştır. Ayrıca ücret ve ücret kapsamındaki bazı ödemelerin gelir vergisi ve damga vergisinden istisna olup olmadığı kendi özel kanunlarında da düzenlenebilmekte olup 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu da bunlardan bir kaçıdır.
Yine aynı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan hükme göre; kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler maddede sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
Aynı maddenin birinci fıkrasının 1 numaralı bendinde ise hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre tevkifat yapılacağı hükme bağlanmıştır. Yani ücret sayılan ödemelerden 94. maddeye göre artan oranlı vergi tarifesi üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmaktadır.
3. 5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa Göre Özlük Hakları Ve Sorumluluklar
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun "Özlük hakları ve sorumluluklar" başlıklı 9. maddesinde yer alan hükme göre; kurumlarda çalışan yönetici, öğretmen, uzman öğretici ve usta öğreticiler ile kurucu veya kurucu temsilcisi arasında yapılacak iş sözleşmesi, en az bir takvim yılı süreli olmak üzere yönetmelikle belirtilen esaslara göre yazılı olarak yapılır. Mazeretleri nedeniyle kurumdan ayrılan öğretmen ve öğreticilerin yerine alınacak olanlar ile devredilen kurumların yönetici, öğretmen ve öğreticileri ile bir yıldan daha az bir süre için de iş sözleşmesi yapılabilir. Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemeler, bütçe kanunlarıyla resmî okul öğretmen ve personeline sağlanan haklara denk olarak okul öğretmenlerine ve personeline de ödenir. Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisi kesilmez. Kurumlardaki ek ders ücreti miktarı, resmî okullar için tespit edilen miktardan az olamaz. Ancak, 8 inci madde uyarınca resmî okul ve kurumlardan ücretli olarak görevlendirilenlere verilecek ek ders ücreti miktarı, resmî okullar için tespit edilen ek ders ücretinin iki katını geçemez.
4. 7528 Sayılı Öğretmenlik Mesleği Kanunu Gereğince Öğretmen Adaylarına Hazırlık Eğitimi Sürecinde Yapılan Ödemeler
10/10/2024 tarih ve 7528 sayılı Öğretmenlik Mesleği Kanununun “Öğretmen adaylarına ilişkin mali ve sosyal hükümler” başlıklı 14. maddesinde yer alan hükme göre; öğretmen adaylarına, hazırlık eğitimi sürecinde her ay (23.310) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda ödeme yapılır. Bu ödeme, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. 7528 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrası kapsamında kaydı dondurulanlara bu süre boyunca ödeme yapılmaz. Öğretmen adaylarından askerlik yükümlülüğü bulunanların askerlik hizmetleri, Akademideki eğitimleri süresince ertelenir. Öğretmen adayları hazırlık eğitim sürelerinde 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılırlar. Bu kişiler adına Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenecek primler, öğretmen adaylarına birinci fıkrada öngörülen ödemeden bağımsız olarak Bakanlık bütçesinden karşılanır.
5. Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfına Dahil Öğretmenlere Ödenen Öğretim Yılına Hazırlık Ödeneği
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Ek 32. maddesinde; "Eğitim ve öğretim Hizmetleri Sınıfına dahil öğretmen unvanlı kadrolarda görevli olup; fiilen öğretmenlik yapanlara (ilköğretim ve okul müdürleri ile yardımcıları, cezaevi okullarında çalışan öğretmenler, yönetici, eğitim uzmanı ve eğitim uzman yardımcıları dahil) her öğretim yılında bir defaya mahsus olmak üzere ve öğretim yılının başladığı ay içinde Milli Eğitim Bakanı tarafından belirlenecek tarihte Cumhurbaşkanınca belirlenecek miktarda, öğretim yılına hazırlık ödeneği ödenir. Bu ödenek damga vergisi hariç diğer vergi ve kesintilere tabi tutulmaz." hükmü yer almaktadır. Örneğin 2025-2026 eğitim öğretim yılı hazırlık ödeneği; eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfına dahil öğretmen unvanlı kadrolarda görevli olup fiilen öğretmenlik yapanlara 4.500 gösterge rakamının memur aylık katsayısı çarpımı sonucu 5.265,94 TL tutarında 01.09.2025 tarihinden itibaren ödenmiştir.
- Özel Okulda Çalışan Eğitmen/Öğretmenlere Yapılan Öğretim Yılına Hazırlık Ödeneği
Özel öğretim kurumlarının 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumlan Kanununun 9 uncu maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, resmi okul öğretmen ve personeline 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili maddelerine göre belirlenen tutarda yapılan ödemelere denk olarak özel okul öğretmenlerine ve personeline yapılacak olan öğretim yılına hazırlık ödeneğinden de damga vergisi hariç gelir vergisi kesintisi yapılmadan ödenmesi gerekmektedir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 2018/6463 Esas ve 2021/48 Karar sayılı ilamına göre, öğretim yılına hazırlık ödeneğinin özel okul öğretmenlerine ödenmemesi işçi açısından haklı fesih sebebi olarak değerlendirilmektedir. Söz konusu Yargıtay Kararında, bu ödeneğin sosyal hak kapsamında olduğu ve işverenler tarafından özel okul öğretmenlerine ödenmesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, bu ödeneğin ödenmemesinin işçi açısından haklı fesih nedeni oluşturacağı ve kıdem tazminatı talebine hak kazandıracağı vurgulanmıştır. Bu Karara göre, özel okullarda çalışan öğretmenlerin öğretim yılına hazırlık ödeneğini talep etme hakkı bulunmaktadır.
6. Konu Hakkında Gelir İdaresince Yapılan Düzenleme (2003/2 Seri No.lu Gelir Vergisi Kanunu İç Genelgesi)
Konu hakkında 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun yürürlükte olduğu dönemde Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 15.04.2003 tarih ve 2003/2 seri no.lu Gelir Vergisi Kanunu İç Genelgesinde uygulamanın ne şekilde yapılacağına ilişkin gerekli açıklamalar yapılmıştır (https://www.gib.gov.tr/mevzuat/kanun/433/icgenelge/362).
Daha sonra, 625 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılıp, 5580 sayılı Kanun yürürlüğe girince yeni bir düzenleme yapılmamıştır. Çünkü, sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisi kesilmeyeceğine ilişkin 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununda yer alan hüküm, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununda da aynen korunmuş olup uygulamanın 2003/2 sıra no.lu Gelir Vergisi Kanunu İç Genelgesi hükümleri çerçevesinde yürütülmesi gerekmektedir. Söz konusu İç Genelgedeki açıklamalar şöyledir.
Gelir Vergisi Kanununun 61'inci maddesinde yer alan hükme göre ücret; işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.
Öte yandan, 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun 3035 sayılı Kanunla değişik 33'üncü maddesinde, "Özel okullarda yöneticilik ve eğitim-öğretim hizmeti yapanlara, kıdemlerine göre (emekliler hariç) dengi resmi okullarda ödenen aylık ile sosyal yardım kapsamındaki ek ödeme tutarlarından az ücret verilemez. Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemeler Bütçe kanunlarıyla resmi okul öğretmen ve personeline sağlanan haklara denk olarak özel okul öğretmenlerine ve personeline de ödenir. Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden vergi kesilmez. Özel öğretim kurumlarındaki birim ek ders ücreti miktarı, resmi okullar için tespit edilen miktardan az olamaz." hükmüne yer verilmiştir.
Bu hüküm, 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa tabi özel eğitim kurumlarından sadece özel okullarda yöneticilik ve eğitim-öğretim hizmeti yapanların dengi resmi okullarda ödenen aylık ve sosyal yardım kapsamındaki ek ödemeler ile ilgili olup, özel dershaneleri kapsamamaktadır. Diğer taraftan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi Devlet memurları için getirilen sosyal yardımlar bu Kanunun "Sosyal Haklar ve Yardımlar" başlıklı VI. kısmında (187-213. maddeler arasında) düzenlenmiş bulunmaktadır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Sosyal Haklar ve Yardımlar" başlıklı VI. kısmında, "Zam ve Tazminatlar" başlığı altındaki ek maddenin II/B fıkrasında eğitim-öğretim tazminatına yer verilmiş olup, aynı ek maddenin ortak hükümler başlıklı III. fıkrasında ise bu maddenin ikinci bölümünde yer alan tazminatların damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi olmadığı belirtilmiştir.
657 sayılı Kanunun ek 32. maddesinde ise Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfına dahil öğretmen ünvanlı kadrolarda görevli olup fiilen öğretmenlik yapanlara her öğretim yılında bir defaya mahsus olmak üzere ve öğretim yılının başladığı ay içinde Milli Eğitim Bakanı tarafından belirlenecek tarihte Cumhurbaşkanınca belirlenecek miktarda öğretim yılına hazırlık ödeneği ödeneceği, bu ödemenin damga vergisi hariç, diğer vergi ve kesintilere tabi olmayacağı hükme bağlanmıştır. Ayrıca, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. maddesi ile Devlet memurlarına yabancı dil tazminatı ödenmektedir.
Bu hükümlere göre;
- 625 sayılı Özel Öğretim Kurumlarında çalışan öğretmen ve personele ödenen asli ücretleri ile sosyal yardımlar dışında kalan özel hizmet tazminatı, iş güçlüğü, iş riski ve eleman teminindeki güçlük zammı, ek ders ücreti ve kira yardımlarının gelir vergisine tabi tutulması,
- 625 sayılı Özel Öğretim Kurumlarında çalışan öğretmen ve personele ödenen eğitim-öğretim tazminatı ile yabancı dil tazminatı ve öğretim yılına hazırlık ödeneğinin resmi okul öğretmen ve personeline yapılan tutarı kadar kısmının gelir vergisine tabi tutulmaması,
- Sosyal haklar ve yardımlar niteliğindeki 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili hükümlerine göre gelir vergisinden istisna edilerek ödenen aile ve çocuk (657 sayılı Kanun Madde 203), doğum (657 sayılı Kanun Madde 207), ölüm (657 sayılı Kanun Madde 208), tedavi (657 sayılı Kanun Madde 209), giyecek (657 sayılı Kanun Madde 211) ve yiyecek (657 sayılı Kanun Madde 212) yardımlarının, özel öğretim kurumlarında da ödenmesi halinde, bu ödemelerin, Devletçe verilen tutarı kadar olan kısmının gelir vergisinden istisna edilmesi,
gerekmektedir. Konu hakkında Gelir İdaresince verilen özelgelere baktığımızda söz konusu İç Genelgede yapılan açıklamalar çerçevesinde işlem yapılması gerektiği yönündedir.
7. Konu Hakkında Gelir İdaresince Verilen Bir Özelge (5580 sayılı Kanuna tabi özel okulda çalışan öğretmen ve personele yapılan öğretim yılına hazırlık tazminatı)
Özel okullarda çalışan öğretmenlere ödenen öğretim yılına hazırlık tazminatının gelir vergisi kesintisine tabi olup olmadığı konusunda sorulan bir soruya Gelir İdaresince verilen özelgede; Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesinde ücretin tanımı yapıldıktan ve 94. maddesinde kimlerin tevkifat yapacağı belirtildikten sonra 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 152. maddesinin, II/B fıkrasında eğitim-öğretim tazminatına yer verilmiş olup aynı maddenin ortak hükümler başlıklı III. fıkrasında ise bu maddenin ikinci bölümünde yer alan tazminatların damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi olmadığı belirtilmiştir.
Aynı Kanunun Ek 32. maddesinde ise "Eğitim ve öğretim Hizmetleri Sınıfına dahil öğretmen unvanlı kadrolarda görevli olup; fiilen öğretmenlik yapanlara (ilköğretim ve okul müdürleri ile yardımcıları, cezaevi okullarında çalışan öğretmenler, yönetici, eğitim uzmanı ve eğitim uzman yardımcıları dahil her öğretim yılında bir defaya mahsus olmak üzere ve öğretim yılının başladığı ay içinde Milli Eğitim Bakanı tarafından belirlenecek tarihte Cumhurbaşkanınca belirlenecek miktarda, öğretim yılına hazırlık ödeneği ödenir. Bu ödenek damga vergisi hariç diğer vergi ve kesintilere tabi tutulmaz." hükmü yer almaktadır.
Öte yandan, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun 6528 sayılı Kanunla değişen "Özlük hakları ve sorumluluklar" başlıklı 9. maddesinde, "…Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemeler, bütçe kanunlarıyla resmi okul öğretmen ve personeline sağlanan haklara denk olarak okul öğretmenlerine ve personeline de ödenir. Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisi kesilmez." hükmüne yer verilmiştir. Ayrıca, konu ile ilgili olarak yayımlanan 2003/2 seri no.lu Gelir Vergisi Kanunu İç Genelgesinde;
- 625 sayılı Özel Öğretim Kurumlarında çalışan öğretmen ve personele ödenen asli ücretleri ile sosyal yardımlar dışında kalan özel hizmet tazminatı, iş güçlüğü, iş riski ve eleman teminindeki güçlük zammı, ek ders ücreti ve kira yardımlarının gelir vergisine tabi tutulması,
- 625 sayılı Özel Öğretim Kurumlarında çalışan öğretmen ve personele ödenen eğitim-öğretim tazminatı ile yabancı dil tazminatı ve öğretim yılına hazırlık ödeneğinin resmi okul öğretmen ve personeline yapılan tutarı kadar kısmının gelir vergisine tabi tutulmaması,
- Sosyal haklar ve yardımlar niteliğindeki 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili hükümlerine göre gelir vergisinden istisna edilerek ödenen aile ve çocuk (657 sayılı Kanun Madde 203), doğum (657 sayılı Kanun Madde 207), ölüm (657 sayılı Kanun Madde 208), tedavi (657 sayılı Kanun Madde 209), giyecek (657 sayılı Kanun Madde 211) ve yiyecek (657 sayılı Kanun Madde 212) yardımlarının, özel öğretim kurumlarında da ödenmesi halinde, bu ödemelerin, Devletçe verilen tutarı kadar olan kısmının gelir vergisinden istisna edilmesi,
gerektiği belirtilmiştir. Öte yandan, sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisi kesilmeyeceğine ilişkin 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununda yer alan hüküm, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununda da aynen korunmuş olduğundan, uygulamanın 2003/2 sıra no.lu Gelir Vergisi Kanunu İç Genelgesi hükümleri çerçevesinde yürütülmesi gerekmektedir.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, 5580 sayılı Kanuna tabi özel okulda çalışan öğretmen ve personele yapılan öğretim yılına hazırlık tazminatı, bütçe kanunlarıyla resmi okul öğretmen ve personeline yapılan ödemeler kadarlık kısmının vergiye tabi tutulmaması, bu tutarı aşan kısmının ise ücret olarak değerlendirilip, Gelir Vergisi Kanununun 94/1. maddesi hükmüne göre tevkifata tabi tutulmak suretiyle vergilendirilmesi gerekmektedir (gib.gov.tr/Özelge Arama, Ankara Vergi Dairesi Başkanlığının 31/08/2016 tarih ve 38418978-120[61-15/19]-212983 sayılı özelgesi).
8. Konu Hakkında Gelir İdaresince Verilen Bir Özelge (Özel okulda çalışan öğretmen ve personele yapılan öğretim yılına hazırlık ödeneği ile aile yardımı ve ölüm yardımı ödemelerinde damga vergisi matrahı)
Gelir İdaresine yapılan bir özelge başvurusunda; özel öğretim kurumu tarafından 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun 9 uncu maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca özel öğretim kurumlarında görevli öğretmenlere ve personele yapılacak olan öğretim yılına hazırlık ödeneği, aile yardımı (eş ve çocuk yardımları) ve ölüm yardımı ödemelerinde damga vergisi matrahının ne olacağı hususunda görüş talep edilmesi üzerine verilen özelge şöyle olmuştur.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, bu Kanundaki kağıtlar teriminin, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade edeceği; 3 üncü maddesinde, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu hükümlerine yer verilmiştir.
Aynı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "IV.
Makbuzlar ve diğer kağıtlar"
başlıklı bölümünün 1/b
fıkrasında, maaş, ücret, gündelik, huzur
hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve
mesken
bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun
hizmet karşılığı alınan paralar
(avans olarak ödenenler dahil) için verilen makbuzlar
ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler
adına açılmış veya açılacak
cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye
olunduğu takdirde nakli veya tediyeyi temin eden
kağıtların nispi damga vergisine tabi olduğu
hükme bağlanmıştır.
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları
Kanununun 9 uncu maddesinin üçüncü
fıkrasında, "Sosyal
yardım kapsamındaki ek ödemeler, bütçe
kanunlarıyla resmi okul öğretmen ve
personeline
sağlanan haklara denk olarak okul öğretmenlerine ve
personeline de ödenir. Sosyal yardım
kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisi kesilmez."
hükmü yer almaktadır. Diğer taraftan, 657
sayılı Devlet Memurları Kanununun 202-206 ncı
maddelerinde aile yardımı
ödeneğinin; 208 inci maddesinde ise ölüm
yardımı ödeneğinin kapsamı ve ödeme
usul ve esasları ile ilgili düzenlemeler yer
almaktadır.
Anılan Kanunun Ek 32 nci maddesinde ise, "Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfına dahil öğretmen ünvanlı kadrolarda görevli olup; fiilen öğretmenlik yapanlara (ilköğretim ve okul müdürleri ile yardımcıları, cezaevi okullarında çalışan öğretmenler, yönetici, eğitim uzmanı ve eğitim uzman yardımcıları dahil) her öğretim yılında bir defaya mahsus olmak üzere ve öğretim yılının başladığı ay içinde Milli Eğitim Bakanı tarafından belirlenecek tarihte Bakanlar Kurulunca belirlenecek miktarda, öğretim yılına hazırlık ödeneği ödenir. Bu ödenek damga vergisi hariç diğer vergi ve kesintilere tabi tutulmaz." hükmüne yer verilmiştir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, özel öğretim kurumları tarafından 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumlan Kanununun 9 uncu maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, resmi okul öğretmen ve personeline 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili maddelerine göre belirlenen tutarda yapılan ödemelere denk olarak özel okul öğretmenlerine ve personeline yapılacak olan öğretim yılına hazırlık ödeneği, aile yardımı (eş ve çocuk yardımları) ve ölüm yardımı ödemelerine ilişkin olarak düzenlenecek kağıtların, ihtiva ettiği tutar üzerinden 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun IV/1-b fıkrasına göre damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir (gib.gov.tr/Özelge Arama, Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığının 28.05.2018 tarih ve 64597866-155[(1)S.T- IV/1-2016)]-12053 sayılı özelgesi).
9. Sonuç
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre özel öğretim kurumlarında görev yapan öğretmen ve yöneticilere ödenen ücretler, tazminatlar ile sosyal yardım niteliğindeki ödemelerin ne şekilde vergilendirileceği konusunda 2003/2 sıra no.lu GVK İç Genelgede yer alan açıklamalar, 5580 sayılı Kanun'un 9. maddesinde yer alan hükümler ve Gelir İdaresinin konu hakkındaki görüşlerine göre;
- 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa tabi kurumlarda çalışan öğretmen ve personele ödenen asli ücretleri ile sosyal yardımlar dışında kalan özel hizmet tazminatı, iş güçlüğü, iş riski ve eleman teminindeki güçlük zammı, ek ders ücreti ve kira yardımlarının gelir vergisine tabi tutulması,
- 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa tabi kurumlarda çalışan öğretmen ve personele ödenen eğitim-öğretim tazminatı ile yabancı dil tazminatı ve öğretim yılına hazırlık ödeneğinin resmi okul öğretmen ve personeline yapılan tutarı kadar kısmının gelir vergisine tabi tutulmaması,
- Sosyal haklar ve yardımlar niteliğindeki 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili hükümlerine göre gelir vergisinden istisna edilerek ödenen aile ve çocuk, doğum, ölüm, tedavi, giyecek ve yiyecek yardımlarının, özel öğretim kurumlarında da ödenmesi halinde, bu ödemelerin, Devletçe verilen tutarı kadar olan kısmının gelir vergisinden istisna edilmesi,
gerekmektedir.
Ayrıca, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Ek 32. Maddesine göre her yıl fiilen öğretmenlik yapanlara ödenen öğretim yılına hazırlık ödeneği damga vergisi hariç gelir vergisi kesintisine tabi tutulmaz. Bu ödemenin özel okul öğretmenlerine de gelir vergisinden istisna edilerek ödenmesi mümkün bulunmaktadır.
Ancak, özel okullar tarafından 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumlan Kanunu uyarınca, resmi okul öğretmen ve personeline 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili maddelerine göre belirlenen tutarda yapılan ödemelere denk olarak özel okul öğretmenlerine ve personeline yapılacak olan öğretim yılına hazırlık ödeneği, aile yardımı (eş ve çocuk yardımları) ve ölüm yardımı ödemelerine ilişkin olarak düzenlenecek kağıtların, ihtiva ettiği tutar üzerinden damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
*Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz, kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.
KAYNAKÇA
- 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
- 8/6/1965 Tarihli ve 625 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu
- 8/2/2007 Tarihli ve 5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu
- 488 Sayılı Damga Vergisi Kanunu
- 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu
- 15.04.2003 Tarih ve 2003/2 Seri No.lu Gelir Vergisi Kanunu İç Genelgesi
- İmdat Türkay, Özel Öğretim Kurumlarındaki Öğretmen/Yöneticilere Ödenen Ücret, Tazminat ve Sosyal Yardımların Vergilendirilmesi, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Temmuz 2019
- gib.gov.tr/Özelge Arama, Ankara Vergi Dairesi Başkanlığının 31/08/2016 tarih ve 38418978-120[61-15/19]-212983 Sayılı Özelgesi
- gib.gov.tr/Özelge Arama, Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığının 28.05.2018 tarih ve 64597866-155[(1)S.T- IV/1-2016)]-12053 Sayılı Özelgesi
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
