ÖZET
2024 yılında beyana tabi gelir elde eden gerçek kişi tam/dar mükellefler tarafından verilmesi gereken yıllık beyannameler 1 Mart-7 Nisan 2025 döneminde verilmiş bulunmaktadır. Beyan döneminde yıllık beyanname vermeyen mükelleflerin ise pişmanlık hükümlerinden yararlanarak her zaman beyanname vermesi mümkün bulunmaktadır. Bu çalışmamızda, beyan dönemi sonuçları hakkında genel açıklamalar yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Gelir Vergisi Beyanı, Mükellef Sayısı, SMS, Mektup, Matrah/Vergi Artışı.
GİRİŞ
Bilindiği üzere, gerçek kişilerin 2024 yılında elde ettikleri gelir vergisine tabi gelirleri için 1 Mart-7 Nisan 2025 döneminde yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmiştir. Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığınca yürütülen çalışmalarla 2024 yılında elde edilen gelir unsurlarına ilişkin olarak yaklaşık 5 milyon beyanname alınmak suretiyle önceki yıllara göre bir rekor kırılmış olup verilen beyannamelerde yer alan matrah ve tahakkuk eden vergi miktarında da bugüne kadarki en yüksek artışlar sağlanmıştır.
Özellikle kira gelirlerinde verilen yıllık beyanname sayısında çok ciddi oranda artış sağlanmıştır. Gelir İdaresinin internet sayfasında istatistikler bölümünde yer alan verilere göre, Şubat/2025 ayında GMSİ'dan dolayı mükellef olanların sayısı 2.709.777 kişi iken bu sayı beyan dönemi olan Mart/2025 ayının sonunda 3.092.077 kişiye çıkmıştır (https://www.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/istatistikler).
2024 YILI GELİR VERGİSİ BEYANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
2024 yılı gelir vergisi beyan dönemi sona erdi ve yedi gelir unsuruna ilişkin gelir vergisi beyannameleri 1 Mart-7 Nisan 2025 döneminde beyan edildi. Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yürütülen çalışmalarla, geçen yıl elde edilen kazançlara yönelik yaklaşık 5 milyon beyanname verilerek rekor kırılmıştır. GİB, kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında başta kira ve ücret gelirleri olmak üzere menkul sermaye iradı, değer artış kazancı, ticari, zirai ya da serbest meslek kazancı yönünden gelir elde eden mükelleflere yönelik önemli çalışmalar gerçekleştirmiştir.
Öncelikle Gelir İdaresi davranışsal yaklaşım kapsamında, 1 Mart 2025 tarihinden itibaren mükelleflere SMS göndererek 2024'te elde edilen gelirlere ilişkin beyan döneminin başladığını ve beyannamelerin elektronik ortamda verebileceğini hatırlatmıştır. Bu kapsamda kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan gelir elde eden ve beyanname vermesi gereken yaklaşık 1,7 milyon mükellefin yanı sıra ticari ve serbest meslek kazancı yönünden mükellef olan yaklaşık 2,9 milyon kişiye SMS gönderilmiştir.
Özellikle 2023 yılında beyan ettikleri serbest meslek kazançları çok düşük olan bazı serbest meslek erbaplarına e-tebligat yoluyla mektuplar yollanmıştır. Bu kapsamda, 2024 yılında mesleki faaliyette bulunan avukat, doktor, mimar ve mühendis gibi serbest meslek erbaplarına geçmiş yıllarda yapılan analiz sonuçlarına bağlı olarak tespit edilen hususlar konusunda hatırlatma yapılarak, 2024 yılında elde edilen gelirlerin tam ve doğru şekilde beyan edilmesi gerektiği, eksik ve hatalı beyanlara yönelik yapılan tespitler neticesinde cezalı işlemlerin uygulanacağı bildirilmiştir.
Kendisine SMS gönderilen mükelleflerden beyanname vermeyenlere de son gün dahil olmak üzere beyan dönemi içinde üç kez hatırlatma yapılmıştır. Yani Gelir İdaresi sürekli olarak beyanı gereken geliri olan kişilere, yıllık beyannamelerini vermeleri konusunda beyan dönemi süresince davranışsal yaklaşımları kullanarak uyarılarda bulunmuştur. Yapılan tüm bu kamu spotu yayınları ile SMS ve mektup gönderimi gibi çalışmalarla Hazır Beyan Sistemi üzerinden verilen beyanname sayısı ile matrah ve tahakkuk eden vergi miktarında bugüne kadarki en yüksek seviyelere ulaşılmıştır.
2024 yılına ilişkin olarak Dijital Vergi Dairesi/Hazır Beyan Sisteminden alınan beyannamelere bir bakacak olursak şöyle olmuştur. Bu kapsamda, 1 Mart-7 Nisan 2025 tarihlerindeki beyan döneminde kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan gelir elde eden 2 milyon 248 bin mükellef beyanname vermiştir. Söz konusu mükellefler tarafından verilen beyannameler ile 857,6 milyar lira matrah ve 267,3 milyar lira vergi beyan edilmiştir. Buna göre, geçen yıla oranla beyanname sayısında %24, matrahta %115 ve hesaplanan vergide ise %111 artış meydana gelmiştir. Bu yıl 473 bin mükellef ilk kez kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin mükellefiyet tesis ettirerek beyanname vermiştir (https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7316701625023127553/).
Ticari, zirai ve serbest meslek kazancı yönünden gelir vergisi mükellefi olanlar tarafından da 2 milyon 747 bin beyanname verilmiştir. Bu beyannamelerle geçen yıla göre %90 artışla 512,9 milyar lira matrah ve %90 artışla 143,7 milyar lira vergi beyan edilmiştir. Böylece, geçen yıl elde edilen kazançlara yönelik 4 milyon 995 bin beyanname verilerek bugüne kadarki en yüksek beyanname sayısına ulaşılmıştır. Ayrıca beyan edilen toplam matrah 1 trilyon 370 milyar 500 milyon lira, hesaplanan vergi de 411 milyar lira olmuştur.
En önemli sonuç ise bu yıl 473 bin mükellef bu dört gelir unsuru için ilk kez yıllık beyanname vermiş bulunmaktadır. Beyan döneminde günlük olarak verilen beyanname sayısının yanı sıra hem toplam beyanname sayısı ile matrah ve hesaplanan vergide hem de ilk kez beyanname veren mükellef sayısında bugüne kadarki en yüksek sayılara ulaşılmıştır (https://www.aa.com. tr/tr/ekonomi/gelir-vergisinde-yaklasik-5-milyon-beyannameyle-rekor/3534703-11.04.2025).
Gelir İdaresinin bu sonuçlara ulaşmasında son yıllarda yapılan çalışmaların önemli katkısı olmuştur. Kira geliri elde eden mükelleflere yönelik olarak banka, tapu ve nüfus idaresi gibi kurumlardan alınan bilgiler üzerinden yapılan çalışmalarla kiraya verildiği anlaşılan gayrimenkullere ilişkin analizler ve fiili denetimler yapılmıştır.
Dijital Vergi Dairesi ve GİB Mobil üzerinden elektronik ortamda doldurulabilen Kira Bildirim Formu ile kiralanan gayrimenkuller ile kira sözleşmelerine ilişkin bilgiler temin edilmiştir. Geçmiş yıllarda kira, ücret ya da değer artışı kazancı yönünden gelir elde eden ancak beyanname vermeyen mükellefler nezdinde denetim çalışmaları ve cezalı tarhiyatlar yapılmıştır. Beyan döneminin başlaması ile birlikte beyanname vermesi gereken mükelleflere SMS gönderilerek beyan döneminin başladığı ve beyannamenin elektronik ortamda verebileceği konusunda bilgi verilmiştir. Bu kapsamda 4,5 milyondan fazla bilgilendirme ve hatırlatma SMS'i gönderilmiştir.
Ayrıca avukat, doktor, mimar ve mühendis gibi serbest meslek erbaplarına gönderilen mektuplar ile elde edilen gelirlerin tam ve doğru bir şekilde beyan edilmesi gerektiği hatırlatılmıştır.
Dijital Vergi Dairesi'nde yer alan Mali Bilgilerim menüsünden ve Hazır Beyan Sistemi içerisinden, elde edilen gelirler, eğitim ve sağlık harcamaları ile sigorta bilgileri gibi beyannamelerin verilmesi sırasında kullanılabilecek bilgilere kolaylıkla ulaşılabilmesine imkân sağlanmıştır.
Tüm bu beyannameleri e-vergi uygulamaları üzerinden alan GİB Teknoloji, kayıt dışı ekonomi ile mücadeleyi etkinleştiren ve gönüllü uyumu artıran uygulamaları hayata geçirmektedir.
Gelir İdaresi, beyan döneminin sona ermesinin ardından 2024 yılında gelir elde eden ve yapılan bilgilendirmelere rağmen beyanname vermeyenler başta olmak üzere, elde ettikleri gelirlerini beyan etmeyen ya da eksik beyanda bulunan mükellefleri tespit etmek üzere çalışma yapacaktır. Yıllık beyanname vermeyen mükelleflerin bilgileri, haklarında cezalı işlem yapılmak üzere ilgili vergi dairelerine gönderilecektir.
Tabii bu arada beyannamesini süresinde vermeyen kişiler, vergi dairesinden yazı gelmeden yıllık beyannameyi Vergi Usul Kanunu'nun 371. maddesine göre pişmanlık hükümlerinden yararlanarak verebilirler ve bu durumda mükelleflere vergi ziyaı cezası kesilmez. Pişmanlıkla verilmesi gereken yıllık beyanname, Dijital Vergi Dairesi/Hazır Beyan Sistemi üzerinden verilebilmekte ve yine bu sistemle tahakkuk eden gelir vergisi banka ya da kredi kartıyla ödenebilmektedir.
Kayıt dışıyla mücadele çalışmaları sonucunda yıllık beyanname veren mükellef sayısında önemli bir artış sağlanmıştır. Gelir İdaresi tarafından son bir yıldır yapılan bilgilendirme ve denetim çalışmaları sonucu 2023 ve 2024 vergi dönemlerine ilişkin beyanname veren mükellef sayısı 826 bin 169 kişi artmıştır.
Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 2024 yılının beyan döneminde yapılan tüm bu çalışmalar neticesinde, 2024 yılı gelirlerine ilişkin olarak verilen beyanname sayısı ve beyan edilen gelir, matrah ve vergide rekor sayılara ulaşılmıştır.
SONUÇ
Hazine ve Maliye Bakanı sayın Mehmet ŞİMŞEK, "Kazançlarını doğru ve zamanında beyan eden mükelleflere teşekkür ediyorum, gelirlerini zamanında beyan etmeyen mükelleflerimizin de vergi dairelerimiz harekete geçmeden pişmanlıkla beyanname verebileceğini hatırlatmak istiyorum. Bu süreçte gerek mükellef hizmetleri anlamında gerekse analiz ve saha çalışmalarıyla bu sonuçların alınmasında katkı sağlayan Gelir İdaresi personelini de tebrik ediyorum." demek suretiyle öncelikle süresinde beyanname veren mükelleflere teşekkür etmiş, süresinde yıllık beyanname vermeyen mükellefleri ise pişmanlıkla beyanname vermeye davet etmiştir (https://www.bloomberght.com/gelir-vergisinde-yaklasik-5-milyon-beyannameyle-rekor-3746130, 11.04.2025).
Gerçekten de toplanan vergiler ülkemizin geleceğidir. Kamu harcamalarının en önemli finansman kaynağı vergilerdir. Her ne kadar vergi ödevi Anayasal bir ödev de olsa, vergisini doğru ve zamanında beyan edip ödeyen vergi mükellefleri her türlü takdir ve saygıyı hak etmektedir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
