Sigorta Tahkim Hukuku
Giriş
Sigorta tahkim sistemi, sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların mahkemeye taşınmaksızın daha hızlı ve etkin bir şekilde çözüme kavuşturulmasını amaçlayan alternatif bir uyuşmazlık çözüm yoludur.
Sigortacılık Kanunu [“Kanun”], sigorta sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözümlenmesini benimsemiş olup bu yöntemin uygulanmasına ilişkin esasları ayrıntılı şekilde düzenlemiştir. Kanunun 1. maddesinde, sigorta tahkim sisteminin yasal çerçevesinin belirlenmesi ve uyuşmazlıkların çözümlenmesine yönelik usul ve esasların oluşturulması kanunun temel amaçları arasında sayılmıştır.
Hukuki Dayanak
Sigorta tahkim sistemi, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu'nun 30. maddesi ile düzenlenmiştir1. Bu maddeye göre sigorta şirketleri, Sigorta Tahkim Komisyonuna üye olabilir ve üye sigorta şirketleri ile sigortalılar arasındaki uyuşmazlıklar tahkim yoluyla çözüme kavuşturulabilir. Ayrıca, kanunda açıkça düzenlenmeyen konularda 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu [HMK] hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
Bunun yanında sigorta sözleşmelerinin temel çerçevesi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 1401.maddesi ile çizilmiştir. İlgili madde sigorta sözleşmelerinin şekle bağlı olmadığını ve karşılıklı anlaşmayla kurulduğunu ifade etmektedir. Dolayısıyla sigorta sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların çözümünde de alternatif çözüm yolları olarak tahkim uygulaması önemli bir yer tutmaktadır
Başvuru Süreci
Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvuru süreci sigortalının ön başvuru aşamasıyla başlamaktadır. Buna göre sigortalının öncelikle ilgili sigorta şirketine yazılı olarak başvuruda bulunması ve uyuşmazlığın çözümünü talep etmesi gerekmektedir. Bu başvuru, sigortalının talebini ve uyuşmazlığın mahiyetini açıkça belirten bir dilekçe veya yazılı bir bildirim şeklinde yapılmalıdır.
Sigorta şirketi bu başvuru üzerine en geç 15 gün içinde bir yanıt vermek zorundadır2. Şirket başvuruyu kabul ederek sigortalının talebini yerine getirebilir veya reddederek olumsuz bir yanıt verebilir. Ancak sigorta şirketinin belirtilen süre içinde herhangi bir yanıt vermemesi de olumsuz yanıt olarak kabul edilmektedir.
Sigorta şirketinden olumlu bir yanıt alınamaması yani şirketin talebi reddetmesi veya süresi içinde cevap vermemesi halinde sigortalı uyuşmazlığın çözümü için Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvurma hakkına sahiptir. Sigortalı, Komisyon'a başvurusunu yaparken uyuşmazlığın içeriğini açıklayan belgeleri, sigorta poliçesi ile ilgili evrakları ve sigorta şirketiyle yapılan yazışmaları da eklemelidir.
Başvurunun Komisyon tarafından kabul edilmesi sonrasında uyuşmazlığın niteliği dikkate alınarak bağımsız bir hakem atanır. Hakem, dosyadaki delilleri titizlikle inceler; gerekli gördüğü takdirde taraflardan ek bilgi ve belge talep edebilir ve uyuşmazlığı her yönüyle değerlendirerek adil bir karar vermeye çalışır.
Kanun Yolları
Sigorta Kanunu'nun 30. maddesinin 12. fıkrası uyarınca verilen kararlara karşı itiraz yolu açık olup, belirli parasal sınırlar çerçevesinde farklı usuller uygulanmaktadır. Buna göre, 15.000 TL'nin altındaki uyuşmazlıklar hakkında verilen hakem kararları kesin olup bu kararlara karşı herhangi bir itiraz veya temyiz yoluna başvurulması mümkün değildir3.
Ancak uyuşmazlık konusu miktarın 15.000 TL veya üzerinde olması durumunda ilgili tarafların itiraz hakkı bulunmakta ve bu çerçevede gerekli hukuki süreçler işletilebilmektedir. İtiraz incelemesi itiraz hakem heyetine yapılır. Bununla birlikte uyuşmazlık miktarının 238.730 TL'yi aşarsa taraflar Yargıtay'da temyiz yoluna başvurma hakkına sahiptirler. Dolayısıyla söz konusu düzenleme uyuşmazlığın parasal değerine göre farklı hukuki yollar öngörmekte olup taraflara belirli sınırlar dahilinde itiraz ve temyiz imkânı tanımaktadır.
Avantajları
Sigorta tahkim uygulaması sigorta şirketleri ve sigortalılar açısından birçok avantaj sunmaktadır. Örneğin, sigorta uyuşmazlığı konusunda dava açılması halinde sonuç alınması yıllar sürerken sigorta tahkime başvurulması halinde 4 ay içerisinde karar çıkmaktadır. Başka bir avantaj ise daha düşük maliyetli olmasıdır. Mahkemelerde harç, bilirkişi ücretleri gibi masraflar bulunurken tahkim süreci daha az maliyetlidir.
Sonuç
Sigorta tahkim sistemi sigorta sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların hızlı, düşük maliyetli ve etkin bir şekilde çözümlenmesini sağlamak amacıyla oluşturulmuş önemli bir alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmasıdır. Sigortalılar açısından dava süreçlerine kıyasla daha kısa sürede ve daha az masrafla sonuca ulaşma imkânı sunmaktadır.
Sigorta Tahkim Komisyonu'nun işleyişi hukuki dayanakları ve başvuru süreci sigortalıların haklarını koruyacak şekilde düzenlenmiştir. Ayrıca, belirlenen parasal sınırlar çerçevesinde farklı kanun yolları öngörülerek uyuşmazlıkların adil bir şekilde değerlendirilmesi sağlanmaktadır. Hakemlerin en geç 4 ay içerisinde karar vermekle yükümlü olması uyuşmazlıkların sürüncemede kalmasını önlemekte ve taraflara hızlı bir çözüm sunmaktadır.
Sonuç olarak, sigorta tahkim sistemi, hukukun güvenilirliğini artıran uyuşmazlık çözümünü hızlandıran ve taraflara maliyet açısından önemli faydalar sunan etkin bir hukuki mekanizma olarak öne çıkmaktadır.
Footnotes
1. 14.06.2007 Tarihli 26552 Sayılı Resmi Gazete
2. https://www.sigortatahkim.org/sayfa/basvuru-nasil-yapilir
3. Asst. Dr. Yaşar, Tuğçe Nimet, Sigorta Hukukunda Tahkim, syf 232, 2018
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
