Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları'nı (TSRS) yayımlayarak sürdürülebilirlik raporlamasını belirli işletmeler için zorunlu hale getirmiştir. Standartlar, ESG alanında şeffaflığı artırmayı hedeflemektedir. Makalemizde TSRS'nin kapsamı ve uygulama esasları ayrıntılı olarak ele alınmaktadır.
TSRS Nedir?
Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun (“KGK”) yayımladığı Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (“TSRS”), Türkiye'de faaliyet gösteren işletmelerin sürdürülebilirlik raporlarında uyması gereken kurallar bütünüdür. TSRS, Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (ISSB) tarafından yayımlanan standartların Türkçe çevirisidir. Dolayısıyla, TSRS uyumlu raporlar, uluslararası standartlarla tam uyumlu ve küresel ölçekte karşılaştırılabilir nitelik taşır.
Sürdürülebilirlik raporu; işletmenin çevresel, sosyal ve yönetişim (“ESG”) performansını TSRS'ye uygun biçimde ortaya koyduğu belgedir. Bu rapor; “entegre rapor”, “entegre yıllık rapor” veya “yönetici raporu” gibi farklı adlarla da düzenlenebilir.1
TSRS ile uyumlu sürdürülebilirlik raporlamasının temel amacı; yatırımcılar, borç verenler ve kredi veren diğer paydaşların işletmeye kaynak sağlarken daha sağlıklı karar vermelerine yardımcı olmaktır.
KGK, 29.12.2023 tarihli ve 32414 sayılı (1.M.) Resmî Gazete'de yayımladığı kurul kararıyla (“Karar”) TSRS kapsamına giren işletmeleri ve uygulama esaslarını belirlemiştir. Böylece, Türkiye'de bugüne dek gönüllülük esasına göre yayımlanan sürdürülebilirlik raporlaması, ilk kez yasal zorunluluk haline gelmiştir.2
KGK'nin internet sitesinde yayımlanan TSRS, iki temel standarttan oluşmaktadır:
TSRS 1 – Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler: İşletmelerin sürdürülebilirlikle ilgili finansal bilgileri nasıl hazırlayacağını ve raporlayacağını anlatır. Kısa, orta ve uzun vadede işletmenin nakit akışlarını, sermaye maliyetini veya finansmana erişimini etkileyebilecek sürdürülebilirlik risk ve fırsatlarının açıklamasını zorunlu kılar.
TSRS 2 – İklimle İlgili Açıklamalar: İşletmelerin iklim kaynaklı fiziksel riskler, geçiş riskleri ve fırsatlarla ilgili bilgileri açıklamasını gerektirir. Bu bilgiler, işletmenin finansal yapısına olan etkileriyle birlikte değerlendirilir.
TSRS Uyumlu Sürdürülebilirlik Raporu Hazırlamakla Yükümlü İşletmeler
TSRS uyumlu sürdürülebilirlik raporu hazırlamakla yükümlü işletmeler, aşağıdaki iki koşulu birlikte sağlamalıdır:
1. İşletme, aşağıdaki kategorilerden birine girmelidir:
a. 6362 sayılı Kanun kapsamında Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi olan şirketlerden;
- Yatırım kuruluşları,
- Kolektif yatırım kuruluşları,
- Portföy yönetim şirketleri,
- İpotek finansmanı kuruluşları,
- Merkezi takas kuruluşları,
- Merkezî saklama kuruluşları,
- Veri depolama kuruluşları,
- Payları Borsa İstanbul A.Ş.'nin Yakın İzleme Pazarında ve nitelikli yatırımcılara satılmak üzere Girişim Sermayesi Pazarı'nda işlem gören ortaklıklar hariç olmak üzere Borsa pazarlarında işlem gören ortaklıklar,
b. 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (“BDDK”) düzenleme ve denetimine tabi olan şirketlerden;
- Bankalar,
- Derecelendirme kuruluşları,
- Finansal holding şirketleri,
- Finansal kiralama şirketleri,
- Faktoring şirketleri,
- Finansman şirketleri,
- Varlık yönetim şirketleri,
- Finansal holding şirketlerinde ve bankalarda 5411 sayılı Kanunda tanımlandığı şekliyle nitelikli paya sahip olan şirketler,
- Tasarruf finansman şirketleri,
c. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında faaliyet gösteren sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri,
d. Borsa İstanbul Piyasalarında faaliyet göstermesine izin verilen yetkili kuruluşlar, kıymetli madenler aracı kurumları, kıymetli maden üretimi veya ticareti ile iştigal eden şirketler.
2. İşletmenin aşağıdaki üç eşikten en az ikisini art arda iki raporlama döneminde aşması gerekir:
- Aktif toplamı: 500 milyon TL
- Yıllık net satış hasılatı: 1 milyar TL
- Çalışan sayısı: 250
Eşiklerin aşılıp aşılmadığının tespitinde son iki yılın finansal tabloları ve ortalama çalışan sayısı esas alınır. Karar, 01.01.2024'te başlayan hesap döneminde yürürlüğe girdiğinden ilk hesaplamada 2022 ve 2023 yıllarının verileri esastır. İşletmeler, bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte değerlendirilir. Ana ortaklık ile bağlı ortaklıkların hasılatının ve çalışan sayılarının toplamı alınır; iştiraklerde ise hesaplama, hisse oranındadır.
Banka ve Diğer Mali Kuruluşlar için Özel Durum: BDDK'nin düzenleme ve denetimine tabi olan yukarıda sayılan banka ve diğer mali kuruluşlardan bir önceki yıl sonu itibarıyla şube sayısı 1'i veya çalışan sayısı 250'yi aşmayanlar, 2025 ve 2026 yıllarında raporlama zorunluluğundan muaf tutulmuştur. Ancak payları Borsa İstanbul A.Ş. piyasasında işlem görenler için bu muafiyet geçerli değildir. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu bünyesindeki bankalar ise kapsam dışındadır.
Rapor İçeriği ve Sunumu
TSRS kapsamında hazırlanan sürdürülebilirlik raporu için belirli bir şekil şartı bulunmamaktadır. Ancak rapor, aşağıdaki dört ana başlığa ilişkin bilgi içermelidir:
- Yönetişim: Sürdürülebilirlik risk ve fırsatlarının yönetimine ilişkin süreç, kontrol ve politikalar
- Strateji: Sürdürülebilirliğe yönelik risk ve fırsatlara karşı geliştirilen stratejik yaklaşımlar
- Risk Yönetimi: ESG risk ve fırsatlarının belirlenmesi, önceliklendirilmesi, değerlendirilmesi ve takip edilmesi
- Metrikler ve Hedefler: Belirlenen sürdürülebilirlik hedefleri ve bu hedeflere ilişkin performans göstergeleri
KGK'nin 08.05.2025 tarihli ve 32894 sayılı Resmî Gazete'de yayımladığı kurul kararı uyarınca işletmeler, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarını genel amaçlı finansal raporlarının bir parçası olarak “TSRS Uyumlu Sürdürülebilirlik Raporu” başlıklı ayrı bir raporda sunar.3 Bu rapor, aynı başlıkla, entegre faaliyet raporu gibi farklı bir raporun içine bir bölüm olarak da eklenebilir. Bu durumda ilgili bölüm (i) bir bütün halinde, (ii) sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalar açıkça belirlenebilir şekilde ve (iii) ilave bilgiler ile anlaşılmaz hale getirilmeksizin sunulmalıdır.
Güvence Denetimi
KGK'nin 05.09.2024 tarihli ve 32653 sayılı Resmi Gazete'de yayımladığı kurul kararıyla TSRS kapsamındaki sürdürülebilirlik raporları KGK tarafından belirlenecek esaslar çerçevesinde, ilk yıldan itibaren güvence denetimine tabi olacaktır.4 KGK; bu doğrultuda Sürdürülebilirlik Denetimi Yönetmeliği çıkarmıştır ve koşulları sağlayan bağımsız denetim kuruluşlarını ve bağımsız denetçileri de internet sitesinde ilan etmiştir.
Kurumsal sürdürülebilirlik raporlarına yönelik güvence denetimleri (SGDS 5000 yayımlanana kadar) GDS 3000 “Tarihi Finansal Bilgilerin Bağımsız Denetimi veya Sınırlı Bağımsız Denetimi Dışındaki Güvence Denetimleri” ve GDS 3410 “Sera Gazı Beyanlarına İlişkin Güvence Denetimleri” standartları uyarınca gerçekleştirilecektir.
Geçiş Süreci ve Zamanlama
Karar, 01 Ocak 2024'te başlayan hesap döneminde yürürlüğe girmiştir. Dolayısıyla, kapsam-içi işletmeler, 2024 yılında sürdürülebilirliğe ilişkin tüm faaliyetlerini 2025 yılında raporlayacaktır.
Kural olarak sürdürülebilirlik raporu, finansal tablolar ile eş zamanlı olarak yayımlanır. Ancak geçiş döneminin sağlıklı yürütülmesi için Karar'da geçici düzenlemelere yer verilmiştir:
1. İşletmeler, ilk raporlama döneminde karşılaştırmalı bilgi sunmak zorunda değildir.
2. İşletmeler, ilk raporlama dönemine ilişkin sürdürülebilirlik raporunu, genel amaçlı finansal raporlarını yayımladıktan sonra sunabilir. Buna göre işletme sürdürülebilirlik raporunu;
- Ara dönem finansal rapor sunmakla yükümlü ise veya sunmayı tercih ediyorsa, ikinci çeyrek veya altı aylık finansal raporla aynı tarihte;·
- Ara dönem finansal rapor sunmuyorsa, TSRS'yi ilk kez uyguladığı yıla ait raporlama döneminin bitimini takiben dokuz ay içinde sunacaktır.
Dolayısıyla, TSRS kapsamına giren işletmeler en geç Eylül 2025'in sonunda ilk sürdürülebilirlik raporlamalarını tamamlayacaktır.
3. İşletmeler, ilk iki yıllık raporlama döneminde, Kapsam 3 sera gazı emisyonlarına ilişkin bilgi açıklamak zorunda değildir. (Kapsam 3 emisyonları, işletmenin faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan ancak doğrudan kontrolü altında olmayan dolaylı sera gazı emisyonlarıdır.)
Raporlama Yükümlülüğüne Aykırılığın Sonuçları
6100 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun (“TTK”) 88. Maddesinde 2022 yılında yapılan değişiklikle KGK, TSRSleri belirlemeye ve yayımlamaya yetkili kılınmıştır. TTK'nin Suçlar ve Cezalar başlıklı 562. Maddesi uyarınca TSRS'lere aykırılık, idari para cezasına tabi olacaktır. İdari para cezasının tutarı 2025 yılında 70.920 TL'dir. Bununla birlikte, yukarıda bahsedildiği üzere, sürdürülebilirlik raporlarında güvence denetimi zorunlu tutulduğundan TSRS'ye aykırılık halinde bağımsız denetimden de olumsuz görüş alınacaktır.
TSRS'ye uymama ayrıca, işletmenin şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkeleriyle bağdaşmayan bir görüntü sergilemesine ve mevcut ve potansiyel yatırımcılar ve diğer paydaşlar nezdinde itibar kaybına uğramasına neden olabilir. Ayrıca ESG kriterlerini esas alan finansal kuruluşlardan finansman sağlamayı zorlaştırabilir, işletmelerin küresel rekabetini sekteye uğratabilir ve ticari sözleşmelerde uyum riski doğurabilir.
Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Destek Programı
Ticaret Bakanlığının yayımladığı ve 08.05.2025'te yürürlüğe giren 'ye göre Responsible programına dahil edilen şirketlerin Yeşil Mutabakata uyum kapsamındaki ihtiyaç analizi projeleri üç fazda destekten yararlanır.5
Buna göre;
- Faz 1: Mevcut durum analizi ve sürdürülebilirlik yol haritasının hazırlanmasına yönelik danışmanlık giderleri
- Faz 2: Uygulama danışmanlığı, sürdürülebilirlik ve bilişim danışmanlığı ve KGK tarafından onaylanan kurumsal sürdürülebilirlik raporlaması eğitim programlarına katılım bedeli giderleri
- Faz 3: İzleme ve doğrulama danışmanlığı giderleri
Bu destekler beş yıl boyunca ve %50 oranında verilecektir.
KGK, Karar'daki belirsizlikleri gidererek işletmelere yol göstermek ve TSRS'lerin etkin şekilde uygulamasını sağlamak amacıyla “TSRS Uygulama Kapsamına İlişkin Kurul Kararlarına Dair Usul ve Esaslar”ı yakın zamanda sunacaktır. Ayrıca KGK, “TSRS 2'nin Sektör Bazlı Uygulanmasına İlişkin Rehber”i yakın zamanda nihai hale getirecektir.
Kaynakça
Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2023, 12 29). T.C. Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/12/20231229M1-10.pdf adresinden alındı
Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2024, 09 05). T.C. Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/09/20240905-3.pdf adresinden alındı
Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2024, 12 18). T.C. Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/12/20241218-6.pdf adresinden alındı
Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2025, 05 08). T.C. Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/05/20250508-9.pdf adresinden alındı
Örnek Sürdürülebilirlik Raporları. (tarih yok). Kamu Gözetimi Kurumu: https://kgk.gov.tr/surdurulebilirlik-yayimlananraporlar adresinden alındı
Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteğine İlişkin Genelge . (2025, 05 08). Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı: https://ticaret.gov.tr/data/66a2407413b87634b8ce2b30/Genelge%20-%2008.05.25.pdf adresinden alındı
Footnotes
1. (Örnek Sürdürülebilirlik Raporları)
2. (Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, 2023)
3. (Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, 2025)
4. (Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, 2024)
5. (Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteğine İlişkin Genelge , 2025)
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
