1.İşçinin Bilgi Uçurması (Whistleblowing) nedir?
Türkçe karşılığı literatürde ağırlıklı olarak "bilgi uçurma” şeklinde kullanılan whistleblowing kavramı, iş hukuku çerçevesinde, işçinin işyerinde tanık olduğu hukuka aykırılıkları ya da meşru görülemeyecek olayları işyeri içinde veya dışında yetkili makamlara ihbar etmesi ve alenileştirmesi olarak tanımlanmaktadır.
2. Türk iş hukukunda bilgi uçurmanın dayanağı nedir?
Türk iş hukukunda bilgi uçurmaya ilişkin henüz yasal bir düzenleme bulunmamaktadır ancak emsal yargı içtihatları uyarınca bilgi uçurmanın başlıca kriterleri belirlenmiştir. Buna göre, bilginin doğru ve önemli olması, kural olarak öncelikle işyeri içinde bildirim yapılmış olması (somut olaya göre doğrudan yetkili mercilere bildirim yapılabilir) ve çalışanın kötü niyet veya kişisel çıkar amacı taşımaması gerekir.
3. Bilgi uçurma kapsamında değerlendirilen ihlaller nelerdir?
İş sağlığı ve güvenliği, sosyal güvenlik, çocuk işçi çalıştırma yasağı gibi iş hukuku ihlallerinin yanı sıra rüşvet, vergi, rekabet, çevre ve sağlık mevzuatı ile meslek etik kurallarına aykırılıklar da kapsam dahilindedir. Ancak bu aykırılıklar ve ihlaller sınırlı sayıda değildir.
4. İşveren işçinin bilgi uçurduğu için iş sözleşmesini feshedebilir mi?
İş Kanunu madde 18/3-c bendinde, işçilerin mevzuattan ya da sözleşmeden kaynaklanan haklarının takibini yapmak ya da yükümlülüklerine uygun davranmak için işveren aleyhine adli veya idari makamlara başvurmasının ya da başvurulmuş sürece katılmasının, işverene sözleşmenin sona erdirilmesi noktasında geçerli nedenle fesih hakkı vermeyeceği düzenlenmiştir. Bu sebeple işçinin bilgi uçurması yukarıda sayılan kriterlere uygun yapılması halinde işveren işçinin sözleşmesini feshettiği takdirde fesih geçerli kabul edilmeyecektir.
Originally published 19 August 2025
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
