09 Şubat 2022 tarihli Resmi Gazete'de "Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği" ("Yönetmelik") yayımlanmıştır. Yönetmelik 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanununa dayanılarak çıkartılmış olup, Ticaret Bakanlığı'nın sorumluluğunda bulunan tüketici ürünlerinin güvenli ve ilgili teknik düzenlemelere uygun olmasını sağlamak üzere yürütülecek piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerine ilişkin düzenlemeleri, alınabilecek önlemleri ve ilgili kişilerin yükümlülüklerini içermektedir.

7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu, piyasaya arz edilmesi hedeflenen, arz edilen, piyasada bulundurulan veya hizmete sunulan tüm ürünleri kapsayacak şekilde düzenlemeler getiren, bu nedenle de piyasadaki ürünlere ilişkin yaygın bir kapsamı olan bir kanundur. Ayrıca kanun kapsamında sadece yurtiçi piyasada arzı gerçekleştirilen mallar yer almamakta; Kanun, Avrupa Birliği üyesi ülkelere ihraç edilen veya ihraç edilmesi hedeflenen ürünleri de kapsamaktadır. Kanun kapsamında ürünlere ilişkin bir sınıflandırma yapılmakta olup, ürünler güvenli, risk taşıyan ve ciddi risk taşıyan ürünler olarak kademelendirilmiştir. Bu sınıflandırmadaki tanımlardan,

  • Güvenli ürün; kullanım süresi, hizmete sunulması, kurulumu, kullanımı, bakımı ve gözetimine ilişkin talimatlara uygun ve normal kullanım koşullarında kullanıldığında risk taşımayan veya sadece ürünün kullanımına özgü asgari risk taşıyan ve insan sağlığı ve güvenliği için gerekli düzeyde koruma sağlayan ürünü,

  • Riskli ürün; ürünün kullanım amacı veya kullanım süresi ve uygulanabildiği durumlarda hizmete sunulması, kurulum ve bakım gereklilikleri de dâhil olmak üzere, ürünün normal ve öngörülebilir kullanım koşulları çerçevesinde, ilgili teknik düzenleme ya da genel ürün güvenliği mevzuatı kapsamında korunan insan sağlığı ve güvenliğini, iş yerinde sağlık ve güvenliği, tüketicilerin korunmasını, çevreyi, kamu güvenliğini ve diğer kamu yararlarını, makul ve kabul edilebilir değerlendirilen ölçünün ötesinde olumsuz etkileme olasılığı bulunan ürünü,

  • Ciddi risk taşıyan ürün ise risk değerlendirmesine dayanması ve ürünün normal ve öngörülebilir kullanımının dikkate alınması kaydıyla, zarara yol açabilecek bir tehlikenin gerçekleşme olasılığı ve zararın ciddiyetinin büyüklüğünün birlikte ele alınması neticesinde, riskin etkisi kısa vadede ortaya çıkmayan vakalar da dâhil olmak üzere, yetkili kuruluşların acil müdahalesini gerektiren risk taşıyan ürünü ifade etmektedir.

Bu kapsamda Yönetmelikteki hükümlerin özet olarak incelenmesi gerekirse:

  • Bir ürünün güvenli olarak kabul edilmesinin, teknik düzenlemelerin insan sağlığı ve güvenliği ile ilgili hükümlerine uygun olmasına ya da böyle bir düzenleme yoksa, Genel Ürün Güvenliği Yönetmeliği'ne göre değerlendirme yapılmış olmasına bağlı olduğu,

  • Piyasa gözetim ve denetim faaliyetinin Bakanlıkça, Denetmenler aracılığı ile yürütüleceği,

  • Ticaret Bakanlığı'nın piyasa gözetimi ve denetimi yapma, denetim sonuçlarına göre önlem alma, ve idari yaptırım uygulama yetkisi olduğu, Bakanlığın bu yetkilerini orantılı olarak kullanacağı,

  • Piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerinin, ürüne ait bilgi ve belgelerin ilgili mevzuat çerçevesinde incelenmesi, duyusal inceleme yapılması, gerektiğinde numune alınması, yerinde muayene veya test yapılması veya iktisadi işletmecinin ilgili mevzuat ve teknik düzenlemeler hakkında bilgilendirilmesi suretiyle gerçekleştirilebileceği, ayrıca denetmenin üründen numune de alabileceği,

  • Değerlendirmenin sonucuna göre ürünün uygun olması halinde giderlerin Bakanlıkça karşılanacağı; inceleme ve değerlendirme sonucunda ürünün uygunsuz olduğunun tespit edilmesi durumunda ise test veya muayene giderleri ve bunlara ilişkin diğer giderleri ile masrafların iktisadi işletmeci (ürüne ilişkin sorumluluğu bulunan kişi) tarafından karşılanacağı ve uygunsuz numunenin pazara sunulamayacağı,

  • Bölge Müdürlüğü bu ürünün risk taşıdığı veya ilgili teknik düzenlemelere veya Genel Ürün Güvenliği Yönetmeliğine aykırılık teşkil ettiği kanaatindeyse, ilgili iktisadi işletmeciye savunma yapılabilmesi için on iş günü süre verecektir. Ancak ürünün ciddi risk taşıması ve ciddi riski ortadan kaldıracak başka bir yol bulunmaması halinde ürünlerin piyasadan çekilmesini, geri çağrılmasını veya piyasada bulunmasının yasaklanmasına Bölge Müdürlüğünce karar verileceği,

  • İktisadi işletmecinin önlemleri almaması halinde bölge müdürlüğünün, ürünün piyasaya arzının durdurulması, piyasada bulundurulmasının önlenmesi, piyasadan çekilmesi, geri çağrılması, reklam ve teşhirinin durdurulması; dağıtıcıların önlemlerden haberdar olmaları ve önlemlere uymalarını sağlamak amacı ile gerekli tedbirlerin alınması; ürünün taşıdığı riskler hakkında tüketicilerin uyarılması; ürünlerin uygun koşullarda imhası veya kullanılamaz hale getirilmesi önlemlerinden uygun ve gerekli olanları orantılı olarak alabileceği,

  • Buna rağmen önlemler alınmazsa Bakanlığın ilgili önlemlerin uygulanmasını tatbik edeceği ve ilgili masrafı iktisadi işletmeciye rücu edeceği, ayrıca Kanun'da belirtilen idari para cezalarının da bölge müdürlüğünce uygulanacağı,

  • Bölge Müdürlüğünün, bir ürünün ciddi risk taşıdığına dair belirtilerin bulunması halinde, ürünün kontrolü yapılıncaya kadar piyasaya arzının ve piyasada bulundurulmasının geçici olarak durdurulması kararını verebileceği, risk taşıyan ürünlerle ilgili iktisadi işletmecinin Bölge Müdürlüğünün kararı ile veya kendiliğinden önlem alacağı ve riskler ile önlemler hakkındaki bilgileri duyuracağı, diğer önlemlerin yetersiz kalması durumunda iktisadi işletmecinin, kendiliğinden veya talep üzerine ürünü geri çağıracağı,

  • Ayrıca iktisadi işletmecinin piyasaya arz ettiği veya piyasada bulundurduğu ürünün uygunsuzluğunu denetiminden önce tespit etmesi halinde, gönüllü önlem faaliyetinde bulunabileceği,

  • İthalatçı veya dağıtıcının, ürünü kendi isim veya ticari markası altında piyasaya arz etmesi, piyasada bulundurması veya ürünün güvenliliğini etkileyecek şekilde değiştirmesi halinde imalatçı olarak kabul edileceği, ayrıca ürünün imalatçısına, temsilcisine veya ithalatçısına ulaşılamaması halinde dağıtıcının (ürünü tedarik zincirinde yer alarak piyasada bulunduran kişi) da belirli şartlar altında imalatçı olarak kabul edileceği,

  • İktisadi işletmeci, tedarik zincirindeki isimleri ürünü piyasaya arz ettiği veya piyasada bulundurmaya başladığı tarihten itibaren en az on yıl boyunca muhafaza edeceği ve talep edilmesi halinde Bakanlığa sunacağı,

  • Ayrıca iktisadi işletmecinin, ürünlerin risklerinin azaltılması amacıyla yürüttüğü faaliyetlerde, Bakanlıkla işbirliği yapacağı,

  • Bakanlığın faaliyetleri sırasında Müdürlüklerle yapılan yazışmaların, ihbar ve şikâyetler ile denetimlerde temin edilen kişisel veriler ile ticari sır niteliğindeki veya fikri ve sınai mülkiyet hakkına ilişkin bilgilerin mevzuat gereği yapılan duyurular dışında kural olarak gizli tutulacağı düzenlenmiştir.

Yönetmeliğin Resmi Gazete'de yayımlanması ile birlikte 1/4/2020 tarihli ve 31086 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır. 09 Şubat 2022 tarihinde yayımlanan Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği de aynı tarihte yürürlüğe girmiştir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.