Günümüz iş dünyasında firmalar arasındaki rekabet yalnızca ürün ve hizmet kalitesi üzerinden değil, aynı zamanda kamuoyuna yönelik iletişim stratejileri aracılığıyla da şekillenmektedir. Ancak bu tür açıklamaların hukuki sınırlarının dikkatle belirlenmesi gerekmektedir. Özellikle Avrupa'da, rakipler hakkında yapılan ve “karalama” niteliği taşıyabilecek beyanlar; rekabet hukuku ve haksız rekabet hükümleri kapsamında değerlendirilmekte ve ciddi hukuki sonuçlara yol açabilmektedir. Bu kapsamda, yakın tarihte Fransa'da görülen bir dava, şirketlerin iletişim politikalarında ne denli hassas davranmaları gerektiğini açıkça ortaya koymuştur.
Biomerieux Davası: Fransa'dan Emsal Teşkil Eden Bir Karar
Biyoteknoloji sektörünün önde gelen firmalarından QIAGEN N.V., 3 Mart 2025 tarihinde Birleşik Patent Mahkemesi (Unified Patent Court - UPC) nezdinde Biomerieux S.A.'ya karşı bir patent ihlali davası açtığını kamuoyuna duyuran bir basın bülteni yayımlamıştır. Biomerieux ise, söz konusu basın açıklamasının davanın kendisine henüz 11 Mart 2025 tarihinde tebliğ edilmiş olması ve henüz herhangi bir yargı kararı bulunmaması karşısında, “karalayıcı” bir nitelik taşıdığını ve bu durumun haksız rekabet teşkil ettiğini iddia etmiştir.
Lyon Ekonomik Faaliyetler Mahkemesi, QIAGEN'in bu basın bülteninin Biomerieux aleyhine “karalama ve haksız rekabet” teşkil ettiğine hükmetmiş ve ihtiyati tedbir kararı vermiştir. Mahkeme, iddia edilen ihlale neden olan olguların bağlamı ve niteliğine dair herhangi bir veri aktarmaksızın ve henüz mahkeme kararı olmaksızın teknik uzmanlığı olan camiaya ve kamuoyuna yapılan bu tek taraflı bilgilendirmenin, Biomerieux'ü patent ihlali fiilini işleyen bir şirket gibi gösterme etkisi doğurduğunu belirtmiştir. Mahkeme ayrıca, bu tür bir duyurunun internet üzerindeki kalıcılığı nedeniyle ihlalin etkilerinin devam ettiğini ve basın bülteninin QIAGEN'in internet sitesinden kaldırılmasının ihlali sona erdirmeyeceğini vurgulamıştır.
İhtiyati tedbir kararının gerekçesinde, Biomerieux'ün borsada işlem gören bir şirket olması ve açıklamanın şirketin finansal sonuçlarının açıklandığı döneme denk gelmesi nedeniyle ihtiyati tedbir kararı verilmesi için aranan aciliyet unsurunun da somut olayda bulunduğu belirtilmiştir.
Mahkeme tarafından verilen ihtiyati tedbir kararı kapsamında:
- Yayın Yasağı: QIAGEN N.V. ve QIAGEN GmbH'nin, davaya ilişkin nihai karar verilene dek, ilgili basın bültenini veya UPC davasına ilişkin herhangi bir içeriği kamuya açık mecralarda yayımlaması yasaklanmıştır. Her ihlal için 50.000 Euro para cezası öngörülmüştür.
- Kararın Yayımlanması Yükümlülüğü: QIAGEN'in ihtiyati tedbire yönelik mahkeme kararının tam metnini web sitesinde (www.qiagen.com) “Basın Bültenleri” başlığı altında en az 3 ay boyunca yayımlaması kararlaştırılmış; 72 saatlik sürenin aşılması durumunda her gecikme günü için 50.000 Euro ceza belirlenmiştir.
- Biomerieux'e Yayın Yetkisi: Biomerieux'e, ihtiyati tedbire yönelik mahkeme kararını kendi internet sitesinde (www.biomerieux.com) 3 ay boyunca yayımlama yetkisi verilmiştir.
- Yargılama Giderleri: QIAGEN, Biomerieux'e 10.000 Euro vekâlet ücreti ve tüm yargılama giderlerini ödemeye mahkûm edilmiştir.1
Söz konusu karar, özellikle yargı süreci başlamış ancak henüz sonuçlanmamış patent ihlali davalarında dışa dönük iletişimlerin hukuki sınırlarının belirlenmesi açısından öneme sahiptir.
Türkiye'deki Hukuki Çerçeve: TTK ve RKHK Kapsamında Değerlendirme
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) madde 54 ve devamında düzenlenen haksız rekabet hükümleri, ticari hayatın dürüstlük kuralı çerçevesinde işlemesini ve piyasa aktörlerinin eşit şartlarda rekabet edebilmesini amaçlamaktadır. Özellikle TTK m. 55/1-a(1) hükmü uyarınca; “başkalarını veya onların mallarını, iş ürünlerini, fiyatlarını, faaliyetlerini ya da ticari işlerini yanlış, yanıltıcı ya da gereksiz yere incitici açıklamalarla kötülemek” açıkça haksız rekabet oluşturmaktadır.
Diğer yandan 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (“RKHK”) ile rekabeti bozucu veya kısıtlayıcı davranışlar yasaklanmakta ve piyasada etkin rekabetin korunması amaçlanmaktadır. Kanun her ne kadar “rakibi kötüleme” fiilini doğrudan düzenlemese de, piyasada bozucu etkiler doğurabilecek iletişim stratejileri bu kapsamda değerlendirilebilir. Özellikle piyasada hâkim konumda bulunan teşebbüslerin kamuya yönelik açıklamalarının rakiplerin faaliyetlerini zorlaştırıcı etki yaratması hâlinde Rekabet Kurumu nezdinde şikâyet konusu yapılması mümkündür.
Ülkemizde rakiplerce - özellikle devam eden yargılama süreçlerine ilişkin - haksız rekabet ve karalama niteliği taşıyabilecek olan kamuoyuna yapılan açıklamaların sayısı hiç az olmamakla birlikte; Türk Hukuku'nda bu konuyu aydınlatan içtihatların sayısı son derece az olup; TTK ve RKHK hükümlerinin etkin şekilde işletilmesinde sorunlar yaşanabilmektedir.
Biomerieux kararı ile de ortaya konduğu üzere devam eden yargı süreçleri hakkında kamuoyuna yapılan açıklamalar son derece dikkatli bir şekilde hazırlanmalıdır. Zira Şirketlerin, özellikle rekabetin yoğun olduğu hassas sektörlerde kamuoyuna yapacakları açıklamalarda, hem Türk Ticaret Hukuku hem de Rekabet Hukuku açısından olası riskleri göz önünde bulundurarak hareket etmeleri, itibarlarını ve hukuki güvenliklerini korumaları açısından kritik önem taşımaktadır.
Footnote
1. Biomerieux'un internet sitesinde yayınlanan karar için bkz. bioMerieux-ordonnance-11-04-2025-EN.pdf
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
