A. Giriş
3213 sayılı Maden Kanunu'nda ("Maden Kanunu") yapılan değişiklikleri içeren 7554 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ("Değişiklik Kanunu") 24 Temmuz 2025 tarihli ve 32965 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.
Değişiklik Kanunu ile başta maden ruhsatlandırma süreçleri, stratejik ve kritik madenler, ihale usulü, rehabilitasyon ve zeytinlik alanlarda yürütülen madencilik faaliyeti gibi konularda önemli düzenlemeler ve değişiklikler yürürlüğe girmiştir. Bu kapsamda, maden sektörünün paydaşlarını etkileyen yeni düzenlemeler getirilmiş ve bazı mevcut hükümler güncellenmiştir. Bu bilgi notunda, Maden Kanunu'nda yapılan temel değişiklikler özetlenerek değerlendirilecektir.
B. Önemli Değişiklikler
1. Rehabilitasyon Kavramı
Değişiklik Kanunu ile rehabilitasyon kavramı Maden Kanunu'na eklenmiştir. Bu tanıma göre rehabilitasyon, madencilik faaliyetleri nedeniyle bozulan, topoğrafyası değişen alanlara yönelik; emniyetli hâle getirme, düzenleme, duraylılığı sağlama, düzeltme, üst toprağı serme, tohum ekme, fidan dikme, arazi yapısı uygun yerlerde rekreasyon alanları oluşturma, bitkilendirme, ağaçlandırma, kimyasal ve fiziksel iyileştirme kapsamında yapılan çalışmalar olarak tanımlanmıştır.
Bu doğrultuda, Çevre ile uyum teminatı kavramı yürürlükten kaldırılarak yerine rehabilitasyon bedeli düzenlenmiştir. Rehabilitasyon bedeli, işletme ruhsat bedeli kadar olup, her yıl ocak ayının sonuna kadar yatırılması zorunlu hale getirilmiştir. Madencilik faaliyeti yürütülen alanların rehabilitasyonunun sağlanması amacıyla Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü ("MAPEG") tarafından belirlenen yükümlülükler yerine getirilinceye kadar MAPEG tarafından üretim faaliyeti durdurulabilecektir. Ancak, Rehabilitasyon yükümlülüğü kalmayan ruhsat sahiplerine, ödedikleri rehabilitasyon bedelinin kullanılmayan kısmı iade edilecektir.
2. Kurul ve Fonksiyonları
Değişiklik Kanunu ile Maden Kanunu'na getirilen bir diğer yeni kavram ise Cumhurbaşkanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle oluşturulacak "Kurul" olmuştur. Söz konusu Kurul, Cumhurbaşkanı tarafından görevlendirilen Cumhurbaşkanı yardımcısının başkanlığında; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, Hazine ve Maliye Bakanı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı ile izinler hakkında karar vermeye yetkili bakanlıkların bakanlarından oluşacaktır.
3. Stratejik ve Kritik Madenler
Değişiklik Kanunu ile birlikte stratejik ve kritik madenler tanımlanmıştır. Buna göre kritik madenler, arz kesintisi veya yüksek fiyat artışı hâlinde ciddi ekonomik sorunlar veya güvenlik zafiyeti doğurabilecek, sanayi üretiminin temel girdilerinden olan ve yüksek arz riski taşıyan madenler olarak tanımlanmıştır. Öte yandan stratejik madenler ise ulusal güvenlik ve ekonomik refah için yüksek öneme sahip olan ve iç veya dış etkenler nedeniyle arzı kısıtlanabilecek madenler olarak tanımlanmıştır.
Bu madenler, Millî Savunma Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınarak Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı tarafından tespit edilecektir. Stratejik veya kritik madenlere ilişkin madencilik faaliyetleri için acele kamulaştırma yapılabilecektir.
4. İzin ve Ruhsat Süreçlerinde Değişiklikler
Orman dışındaki koruma alanlarında, MAPEG tarafından ilgili kurumlara yapılan izin başvurusuna üç ay içinde yanıt vermeyen kurumlara bir aylık ek süre tanınacak; bu sürenin de sonuçsuz kalması halinde başvuruya izin verilmiş sayılacaktır. Öte yandan, orman izinlerinde getirilen yeni düzenleme ile MAPEG'in talebi üzerine otomatik bedelsiz izin uygulaması kapsamında, ruhsat sahiplerine yirmidört aya kadar kullanım hakkı tanınmaktadır. Talep halinde bu süre oniki ay daha uzatılabilecektir.
Bu düzenlemeler uyarınca, ilgili kurum tarafından IV. Grup ile stratejik ve kritik madenlere izin verilmemesi durumunda, sahanın rezerv potansiyeli, yeri, cinsi ve ekonomiye katkısı gibi hususlar dikkate alınarak Bakanlıkça yapılacak başvuru üzerine izin hakkında nihai karar, üstün kamu yararı çerçevesinde Kurul tarafından verilir. Kurul, madencilik faaliyeti lehine karar verirse ilgili kurum bir ay içinde izin kararını MAPEG'e gönderir ve ruhsat düzenlenir.
Çevresel Etki Değerlendirme ("ÇED") sürecine ilişkin yapılan düzenlemelerle, ilgili kurumların görüşlerini üç ay içinde bildirmesi zorunlu hale getirilmiş; ek süre verilmesi halinde bu süre bir ayla sınırlandırılmış ve belirtilen sürelerde görüş bildirmeyen kurumların görüşlerinin olumlu sayılacağı hüküm altına alınmıştır. ÇED sürecinde daha önce izin veren kurumların sonradan olumsuz görüş bildirmesinin önüne geçilmiş ve ÇED olumlu kararı verilen projelere ilişkin işlemlerin mali yükümlülüklerin yerine getirilmesi şartıyla en geç bir ay içinde tamamlanacağı düzenlenmiştir.
Değişiklik Kanunu uyarınca, ayrıca ön, genel ve detay arama faaliyet raporlarının süresinde verilmemesi veya yönetmelikte belirlenen asgari faaliyetlerin yapılmaması hâlinde ilgili dönemin sonunda, raporlara ilişkin eksikliklerin MAPEG tarafından verilecek bir aylık sürede tamamlanmaması hâlinde ise verilen sürenin sonunda teminat irat kaydedilerek arama ruhsatı iptal edilecektir.
5. Zeytinlik Alanlarda Madencilik Faaliyeti
Zeytinlik alanlarda madencilik faaliyetlerinin yürütülmesine, başka bir alanda faaliyetin yürütülmesinin mümkün olmadığının ispatı ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın izni koşuluyla, kamu yararı gözetilerek izin verilebilecektir. Bu kapsamda, faaliyet yürütülecek alandaki zeytin ağaçlarının öncelikle aynı il veya ilçe sınırları içinde taşınması, taşınamayan ağaçlar için ise toplam ağaç sayısının en az iki katı kadar yeni zeytin ağacının dikilerek eşdeğer bir alan oluşturulması zorunluluğu getirilmiştir. Zeytin ağaçlarının taşınmasından ve yeni alan tesisinden kaynaklanan tüm yükümlülükler ruhsat sahibine ait olup, ayrıca faaliyet süresince her yıl işletme ruhsat bedeli kadar bir ek bedel alınacak ve bu bedel, madencilik sonrası zeytinlik alanın rehabilitasyonu için kullanılacaktır.
6. İhale Yönteminin Kapsamında Değişiklik
Değişiklik Kanunu ile maden ruhsatlarının ihale yoluyla verilmesine ilişkin sistem değiştirilmiş; önceki hükümde yalnızca belirli alanlar için öngörülen ihale yöntemi, artık I. Grup, II. Grup (a) ve (c) bentleri, III. Grup ve V. Grup madenler için doğrudan uygulanabilir hale getirilmiştir. Ayrıca, MAPEG tarafından gerekli görülmesi halinde, daha önce kapsam dışında bırakılan II. Grup (b) bendi ile IV. Grup madenler için de ihale yoluna gidilebileceği öngörülerek, ihale usulünün kapsamı genişletilmiş ve idarenin takdir yetkisi artırılmıştır.
C. Sonuç
7554 sayılı Değişiklik Kanunu ile Maden Kanunu'nda, ruhsatlandırma ve izin süreçlerinden çevresel yükümlülüklere, ihale usullerinden zeytinlik alanlarda yapılacak faaliyetlere kadar çeşitli başlıklarda yapısal değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Yeni düzenlemelerle birlikte izin süreçlerinde süre sınırlamaları, bazı maden grupları için ihale yöntemiyle ruhsatlandırma imkânı ve rehabilitasyon bedeli uygulaması gibi hükümler getirilmiştir. Ayrıca stratejik ve kritik madenlere yönelik tanımlar yapılmış ve bu madenlerin tespiti ile izin süreçlerine ilişkin özel usuller belirlenmiştir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
