A. GİRİŞ
19 Temmuz 2025 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilen ve 24 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7554 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ("Kanun"), 3212 sayılı Maden Kanunu'nda önemli değişiklikler gerçekleştirmiştir. Yeni düzenlemelerle birlikte, maden ruhsatı süreçlerinden rehabilitasyon yükümlülüklerine, stratejik maden politikalarından zeytinlik alanlara kadar geniş bir yelpazede mevzuata yenilikler getirilmiştir. İşbu yazıda, söz konusu Kanun ile getirilen başlıca yenilikler incelenmektedir.
7554 sayılı Kanun ile getirilen değişiklikler, madencilik mevzuatında çevresel sorumlulukların güçlendirilmesi, ruhsat ve izin süreçlerinde öngörülebilirliğin artırılması ve stratejik kaynak yönetimine ilişkin politikaların netleştirilmesi amacına yardım etmektedir. Rehabilitasyon yükümlülüklerinin yeniden tanımlanması, devlet hakkı hesaplamalarının güncellenmesi ve hassas alanlara yönelik izin mekanizmalarının sadeleştirilmesi aracılığıyla, sürdürülebilir kaynak kullanımı ile yatırımcı güveni arasında dengeli bir çerçeve oluşturulması amaçlanmıştır. Ayrıca stratejik ve kritik madenlere yönelik özel düzenlemelerle, Türkiye'nin sanayi ve enerji güvenliğini destekleyecek önleyici ve yönlendirici bir yasal altyapı tesis edilmektedir.
B. KANUN İLE GELEN YENİLİKLER
1. Yeni Kavramlar ve Tanımlar
Kanun ile Maden Kanunu'na "Kurul", "Rehabilitasyon", "Rehabilitasyon Bedeli Hesabı", "Tahsil Dairesi" gibi kavramlar eklenmiş olup, idari süreçlerin daha şeffaf ve sistematik yürütülmesi hedeflenmiştir.
2. İşletme Ruhsatlarına İlişkin Değişiklikler
- İşletme ruhsat bedelinde %30 oranında indirim yapılmıştır.
- Çevre uyum planı kapsamında alınan teminat oranı %50'den %70'e çıkarılmıştır.
- Teminat mektuplarının nakde çevrilmesi veya nakit yatırılması için 1 yıllık süre tanınmış, aksi durumda bu bedeller Rehabilitasyon Hesabı'na aktarılacaktır.
- Mevcut ruhsatlar için 1 Ocak 2026'ya kadar önceki mevzuat hükümleri uygulanmaya devam edecektir.
- İptal edilen ruhsatlara ilişkin eksik ödemeler 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsil edilecektir.
- Üretim beyanının %30'unun altında kalınması durumunda verilen ceza ve ruhsat iptali uygulaması kaldırılmıştır.
3. Rehabilitasyon Yükümlülükleri
- Rehabilitasyon bedeli, ruhsat bedeline eşitlenerek ruhsat sahiplerine ödeme yükümlülüğü getirilmiştir.
- Rehabilitasyon yükümlülüğü ortadan kalkarsa, kullanılmayan bedel iade edilecektir.
- Takip ve tahsil işlemleri, tahsil daireleri tarafından yürütülecektir.
- Kamu kurumlarının yükümlülüğü yerine getirmemesi durumunda faaliyet durdurulabilir; özel sektörde ise Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü ("MAPEG") üretimi durdurabilecektir.
4. İzin Süreçlerinde Yenilikler
- Özel çevre koruma bölgeleri ve benzeri alanlarda MAPEG tarafından ilgili kurumlardan görüş alınması zorunlu hale getirilmiştir. Süresinde cevap alınmaması durumunda izin verilmiş sayılacaktır.
- Devlet ormanlarındaki faaliyetler için ilk etapta 2 yıl süreyle bedelsiz izin verilebilecek; devir veya işletme halinde bu izin bedelli hale gelecektir.
- Kültür varlığıyla karşılaşılması halinde faaliyet ancak Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın onayıyla devam edebilecek; faaliyet durdurulursa yatırım giderleri kamu tarafından tazmin edilecektir.
5. Devlet Hakkı Hesaplamasında Güncellemeler
- Hesaplamalarda kullanılan formül ve tablolar güncellenmiştir.
- Londra Metal Borsası ortalama fiyatı ve TCMB döviz kuru esas alınacaktır.
- Borsada işlem görmeyen madenlerde Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı ("Bakanlık") tarafından ilan edilen fiyatlar esas alınacaktır.
6. Arama Ruhsatı Süreçleri ve Sona Erme Şartları
- Ön arama süresi 1 yıl, genel arama süresi IV. Grup madenlerde 2 yıl, diğerlerinde 1 yıl olarak belirlenmiştir.
- IV. Grup madenlerde detay arama süresi 4 yıldır. Süre sonunda ruhsat talep edilmezse ruhsat iptal edilir.
- Faaliyet raporlarının sunulması zorunlu hale getirilmiştir; eksik veya gecikmeli teslimlerde ruhsat iptal edilebilecektir.
- Yatırım hedefinin altında kalınması durumunda teminat irat kaydedilir; yatırımın iki yıl üst üste %50'nin altında kalması ruhsat iptali sebebidir.
- Ekonomik rezerv bulunmaması durumunda uygun raporla başvuru yapılırsa ruhsat ve ihale bedeli iade edilebilecektir.
7. Stratejik ve Kritik Madenlere Yönelik Politikalar
- Kritik madenler; fiyat dalgalanmaları veya arz kesintileri halinde ekonomik ve güvenlik riski oluşturabilecek madenlerdir.
- Stratejik madenler ise ulusal güvenlik ve ekonomik refah açısından önemli olup arzı tehdit altında olan madenlerdir.
- Bu madenler Bakanlık tarafından belirlenebilecek; sahalarda acele kamulaştırma yapılabilecek ve Cumhurbaşkanı tarafından %10'u aşmayacak şekilde zorunlu stok kararı verilebilecektir.
8. Zeytinlik Alanlarda Madencilik Faaliyetleri
- Enerji üretimine yönelik maden faaliyetlerinin zeytinlik alanlarla çakışması halinde, başka alan mümkün değilse Bakanlık izniyle faaliyete izin verilebilecektir.
- Zeytin ağaçları taşınamıyorsa, faaliyet alanının en az 2 katı kadar yeni zeytinlik tesis edilmesi zorunludur.
- Rehabilitasyon bedeli her yıl ruhsat bedeli kadar alınacak ve kesilen zeytin ağacı sayısı kadar dikim yapılacaktır.
- Yeni kurulacak zeytinlikler için uygun Hazine veya kamu taşınmazları, 20 yıla kadar düşük bedelle kiralanabilecek; bakım şartı sağlanırsa kira 10'ar yıllık sürelerle uzatılabilecektir.
C. UYGULAMA
Kanun'un 24 Temmuz 2025 itibarıyla yürürlüğe girmesiyle birlikte, madencilik faaliyetlerinde yer alan tüm gerçek ve tüzel kişiler için kapsamlı bir uyum süreci başlamıştır. Mevcut ruhsatlara ilişkin çevre uyumu ve bedel hesaplamalarında geçici süreyle eski düzenlemelerin uygulanmasına devam edilecek olsa da 1 Ocak 2026 itibarıyla tüm süreçlerin yeni mevzuat hükümleri çerçevesinde yürütülmesi zorunlu olacaktır. Bu doğrultuda, ruhsat sahiplerinin teminat yapıları ile çevre uyum belgelerini gözden geçirmesi, rehabilitasyon yükümlülüklerini yerine getirmeye yönelik hazırlıklarını tamamlaması önem arz etmektedir.
Özellikle izin gerektiren özel alanlarda faaliyet planlayan yatırımcıların ilgili kurumlarla süreci önceden koordine etmesi önem taşımaktadır. Arama ve üretim faaliyetlerine getirilen performans kriterleri ise yatırım süreçlerinde daha dikkatli bir planlama gerektirmektedir. Yeni düzenlemeler, çevresel sorumluluk ve idari uyumun birlikte yönetilmesini zorunlu kılmaktadır.
D. SONUÇ
Kanun, maden sektöründe çevresel uyum, yatırım güvenliği ve kamu yararı dengesini güçlendirmeye yönelik bütüncül bir dönüşüm süreci başlatmaktadır. Getirilen yeni kavramlar ve uygulama esaslarıyla birlikte, ruhsatlandırma ve üretim aşamalarına ilişkin yükümlülükler yeniden tanımlanmış; yatırımcılar açısından daha yapılandırılmış bir mevzuat zemini oluşturulmuştur. Bu kapsamda, özellikle 2025–2026 dönemi, sektör aktörleri için stratejik planlama ve mevzuata uyum açısından kritik bir geçiş süreci niteliğindedir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
