İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ TEMEL EĞİTİMLERİNİN UZAKTAN EĞİTİM YÖNTEMİYLE VERİLMESİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Gelişen teknoloji ve işletmelerin dijital dünyaya adapte olma sürecinin bir sonucu olarak, son yıllarda iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin online olarak, uzaktan eğitim yöntemleriyle verilmesi yaygınlaşan bir uygulama haline gelmiştir. Konu, yasal mevzuatta da yer bulmuş ve 15.05.2013 tarih ve 28648 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'e 24.05.2018 tarihinde eklenen 15/A maddesi ile uzaktan eğitimin temel prensipleri hakkında hükümlere yer verilmiştir.
Yönetmeliğin 15/A maddesinde, aynı yönetmeliğin 12. Maddesine atıf yapılmakta olup atıf yapılan 12/7 bendinde ; "işyerinde ilk defa verilecek temel eğitimler hariç çalışanlara tekrar verilecek temel eğitimler, işveren tarafından işe ve işyerine özgü içeriğin hazırlanması ve gerekli uzaktan eğitim yönetim sisteminin sağlanması halinde uzaktan eğitim yöntemi kullanılarak verilebilir." Hükmüne yer verilmiştir. Bu sebeplerle, bir personel işyerinde alacağı ilk temel İSG eğitimini yüz yüze dediğimiz klasik usulde aldıktan sonra personele bundan sonraki tekrar eğitimlerinin uzaktan eğitim yöntemi ile verilmesi mümkündür.
Yönetmeliğin 15/A hükmüne göre; uzaktan eğitim yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen eğitimlerin, yönetmelikte düzenlenen temel eğitim prensiplerinin yanı sıra, aşağıda yer alan niteliklere de uygun olması gerekmektedir.
- Kullanılan uzaktan eğitim yönetim sistemi uluslararası standartlara uygun, farklı kaynak ve farklı sistemlerde çalıştırılabilir, değişik eğitim setleri ile yeniden kullanılabilir, yönetilebilir ve izlenebilir, kullanıcıların ulaşmakta güçlük çekmeyeceği, sağlam ve kullanıcı talebini karşılayabilir nitelikte olur.
- Eğitim programı ile uzaktan eğitim yönetim sistemi, eğitim esnasında kullanıcıların katılımına imkan sağlayan etkileşimli yapıda
- Katılımcıların sisteme giriş ve çıkışları, sistemde geçirdikleri süreler, ölçüm ve değerlendirme sonuçları, kullanıcıların eğitimin ne kadarını tamamladığı ve benzeri veriler eğitim yönetim sistemi aracılığı ile kayıt altına alınır, izlenir ve raporlanır.
- Eğitim programının içeriği katılımcıların eğitim seviyelerine uygun, işe ve işyerine özgü, çalışanların bildikleri, tanıdıkları iş ve çalışma ortamı ögeleri kullanılarak hazırlanır.
Görüleceği gibi; İSG eğitimlerinin uzaktan eğitim yöntemiyle verilmesi halinde, sistemin teknik anlamda uluslararası standartlara uygun, kolay anlaşılabilir ve uygulanabilir olması gerekmektedir. Ayrıca, düzenlemede dikkat edilmesi gereken en önemli husus sistem giriş ve çıkışları, sistemde kalınan süre gibi kayıtların alınabilmesi ve izlenebilir olması gerektiğidir. Gerçekten de gerek kurum teftişleri gerekse yargıya yansıyan ihtilaflarda, işçilere eğitim aldırıldığının işveren tarafından yazılı belge ile ispatlanması gerekmektedir. İşverenin bu ispat yükü, yüz yüze eğitimler açısından; eğitim konuları, eğitimin tarihi, eğitimin süresi, eğitime katılan işçinin bilgileri ve imzası gibi hususları içerir eğitim katılım formları ile yerine getirilebiliyorken; uzaktan eğitim yönteminde de işverenin ispat yükünü yerine getirebilmesi için, aynı hususları ortaya koyan kayıtlara ulaşılabiliyor olması son derece önemlidir. Zira mevzuat gereği; eğitim metodu ne olursa olsun eğitimlerin verilmesini sağlamak işverenin sorumluluğunda olup işveren bu sorumluluğunu yerine getirerek eğitimleri aldırdığını, verilen eğitimlerin süre ve içerik olarak mevzuata uygun olduğunu yazılı belge ile ispatlamakla yükümlüdür.
Uzaktan eğitim yöntemleriyle ilgili uygulama örneklerinden biri; işverenler tarafından geliştirilen ve işçilerin cep telefonlarına yüklenen mobil uygulamalar üzerinden eğitimlerin verilmesidir. Kanaatimizce, mesai saatleri içerisinde, işverene ait işyerindeki bir eğitim salonunda, yine işverence sağlanan bilgisayar, internet vb. araçlarla online eğitimlere katılmakla, işçinin kendisine ait cep telefonuna indireceği bir uygulama üzerinden eğitimlere katılması arasında uygulamaların sonuçları ve hukuki riskleri açısından önemli farklar bulunmaktadır. Nitekim, işçinin kendisine ait cep telefonuna indireceği bir uygulama üzerinden eğitimlere katılması şeklindeki uygulamada, işçiye ait cep telefonunun uygulama için elverişli olmaması, işçinin internete erişim imkanının olmaması, işçinin keyfi olarak eğitimlere katılmama konusunda direnç göstermesi, diğer bir ifade ile eğitimlerin bir nevi işçilerin inisiyatifine bırakılması işverenler açısından hukuken riski barındırmaktadır. Zira, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun 17/1 bendinde "İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar." denilmekte, eğitim verilmesini sağlamakla yükümlü olanın işveren olduğunun altı çizilerek bu konuda çalışanın kendi keyfiyetine bırakılmaması gerektiği vurgulanmaktadır. Ayrıca, bilindiği gibi 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun 17/7 bendinde "Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır. Eğitim sürelerinin haftalık çalışma süresinin üzerinde olması hâlinde, bu süreler fazla sürelerle çalışma veya fazla çalışma olarak değerlendirilir." Düzenlemesi yer almaktadır. Yukarıda belirtilen şekilde, işçilerin kendilerine ait cep telefonlarına indireceği bir uygulama üzerinden, mesai saatlerinden sonra, hafta tatil günlerinde, yıllık izindeyken veya herhangi bir ulusal bayram, genel tatil gününde eğitime katılması halinde bu süreler çalışma sürelerinden sayılacağından işverene fazla mesai, hafta tatil, UGBT ücreti ödeme yükümlülüğü doğurabilecektir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
