ÖZET
Sosyal güvenlik uygulamaları kapsamında kısa vadeli sigorta hükümleri çerçevesinde sigortalılara iş kazası, meslek hastalığı, analık ve hastalık hallerinde belirli şartların yerine getirilmesi kaydıyla bazı haklar sağlanmakta olup bunlardan biri, istirahatli olduğu sürelerde sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği verilmesidir.
İşbu makalede çeşitli sebeplerle kısa süreli olarak gelir kaybına uğrayan sigortalılara kısa vadeli sigorta hükümleri kapsamında verilen geçici iş göremezlik ödeneği ve çalışılmadığına dair bildirim girişi ile istirahat raporları nedeniyle işverenlere uygulanan idari para cezaları üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler: 5510 Sayılı Kanun, Kısa Vadeli Sigorta Kolları, Geçici İş Göremezlik Ödeneği, İstirahat Raporu, Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi, İPC.
GİRİŞ
Günümüz insanının karşılaştığı en büyük sorunlardan biri haline gelen Covid-19 salgını, özellikle hastalığa yakalanan veya hastalığa yakalanan kişiyle temasta bulunan sigortalılar için iş göremezlik ödeneğinin önemini bir kez daha gündeme getirmiştir. Sigortalının iş kazasına uğraması, meslek hastalığına tutulması, diğer hastalık ve analık hallerinde işine devam edememesi söz konusu olmaktadır. Geçici iş göremezlik ödeneği uygulaması, bu gibi durumlarda sigortalının çalışamaması ve gelir elde edememesi nedeniyle yaşadığı gelir kaybının bir nebze de olsa azaltılmasını amaçlamaktadır.
Belirtilmelidir ki Covid-19 döneminde hastalığa yakalanan ya da hastalığa yakalanan kişiyle teması bulunan sigortalıların zorunlu karantina uygulaması nedeniyle hastaneye gidememesi ve iş göremezlik ödeneğine esas istirahat raporunu alamaması sigortalıların bu gelirden mahrum kalmalarına neden olmaktadır. Ayrıca sigortalıların almış olduğu istirahat raporlarına ilişkin çalışılmadığına dair bildirimi yasal süresinde yapmayan işverenlere SGK tarafından idari para cezası uygulanmaktadır.
Bu çalışmada, Covid-19 döneminde geçici iş göremezlik ödeneği uygulamalarına ilişkin getirilen yeni düzenlemeler ile çalışılmadığına dair bildirime ve bu bildirimi yasal süresinde yapmayan işverenlere uygulanan idari para cezalarına değinilecektir.
1. GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİĞİN TANIMI VE GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ
Geçici iş göremezlik, sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde Sosyal Güvenlik Kurumu ("SGK") tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama halidir.1 Geçici iş göremezlik ödeneği ise, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinde 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ("5510 sayılı Kanun")'nda belirtilen geçici iş göremezlik sürelerinde verilen ödenektir.2
1.1. Kapsamı
Geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesinde istirahat raporunun düzenlenmesi esas olup iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde farklı şartlar ve uygulamalar söz konusu olmaktadır.
1.1.1. İş kazası ve meslek hastalığı
İş kazası, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nda, "İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay" şeklinde tanımlanmıştır. Bir olayın iş kazası sayılabilmesi için kazayı geçiren kişinin sigortalı olması, kaza sonucu bedenen veya ruhen engelli hale gelmesi ve kaza ile sonuç arasında uygun bir illiyet bağının bulunması gerekmekte olup ayrıca olayın sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda veya işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelmesi gerekmektedir.
Meslek hastalığı ise, mesleki risklere maruz kalma sonucu ortaya çıkan hastalığı ifade etmektedir. Bir hastalık veya engellilik halinin meslek hastalığı sayılabilmesi için sigortalı olunması, yürütülen işin sonucu olarak ortaya çıkması, meslek hastalığının SGK Sağlık Kurulunca tespit edilmesi, (Hastalığın Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliğinde yer alması ve SGK Sağlık Kurulunca maruziyet/ yükümlülük sürelerinin yeterli/aşılmamış olduğunun tespit edilmesi) gerekmektedir.
Geçici iş göremezlik ödeneğinin süresi Sağlık Bakanlığınca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından alınacak istirahat raporuna bağlı olup sigortalılara iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle iş göremedikleri sürece prim ödeme gün sayısı şartı aranmaksızın ilk günden itibaren her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilecektir.3
1.1.2. Hastalık ve analık hali
5510 sayılı Kanun'un 15. maddesinde, mezkûr Kanun'un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalının, iş kazası ve meslek hastalığı dışında kalan ve iş göremezliğine neden olan rahatsızlıklar, hastalık hali olarak tanımlanmıştır.
Yine aynı madde uyarınca, "4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadının ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşinin gebeliğinin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık, çoğul gebelik halinde ise ilk on haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve engellilik halleri" analık hali kabul edilmektedir.
Sigortalıların hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğramaları hâlinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için iş göremezlik ödeneği verilmektedir.4
Analık halinde ise, doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması, istirahatin başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin yitirilmemiş olması, istirahatli olduğu süre içinde iş yerinde çalışmamış olması ve doğum olayının canlı veya ölü olarak gerçekleşmiş olması kaydıyla geçici iş göremezlik ödeneği hekimin vereceği istirahate bağlı olarak doğumdan önceki ve sonraki sekiz haftalık sürede, çoğul gebelik halinde doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilave edilerek çalışmadığı her gün için ödenmektedir. Sigortalı kadının, isteği ve hekimin onayı ile doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde, doğum sonrası istirahat süresine, doğum öncesi çalışılan süreler eklenmektedir. Bu sürelerin eklenebilmesi için doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışmasının uygun olduğuna dair sağlık raporu Sağlık Bakanlığınca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucusu hekimlerince düzenlenmektedir. Ayrıca, analık sigortasından doğum öncesi ve doğum sonrası istirahatli olduğu ve çalışmadığı sürelerde geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenebilmesi için yatarak tedavi şartı aranmamaktadır.
1.2. İstirahat raporları
Ayaktan tedavilerde sigortalıya tek hekim raporu ile bir defada en çok 10 gün istirahat verilebilir. İstirahat sonrasında kontrol muayenesi raporda belirtilmiş ise toplam süre yirmi günü geçmemek kaydı ile istirahat uzatılabilir. Yirmi günü aşan istirahat raporları sağlık kurulunca verilir. Sağlık kurulunun ilk vereceği istirahat süresi sigortalının tedavi altına alındığı tarihten başlamak üzere altı ayı geçemez. Sigortalılara bir takvim yılı içinde tek hekim tarafından ayaktan tedavilerde verilecek istirahat sürelerinin toplamı 40 günü geçemeyecek olup bu süreyi geçen istirahat raporlarının yine sağlık kurullarınca düzenlenmesi gerekmektedir.
İSG-Kâtip sistemi üzerinden yetki tanımlanan işyeri hekimi bir kerede en fazla iki gün istirahat verebilmektedir.
Özel muayenehane hekimleri tarafından istirahati uygun görülen sigortalıların sözleşmeli veya sözleşmesiz sağlık hizmet sunucularına müracaat etmeleri gerekmekte olup yapılacak muayene sonucu sigortalının istirahatine lüzum görülmesi halinde yeniden düzenlenen istirahat raporlarına istinaden Kurum tarafından iş göremezlik ödeneği ödenmektedir.
Ülkemiz ile sosyal güvenlik anlaşması bulunan ülkelerin sigorta kurumu mevzuatına göre düzenlenen ve sözleşmenin uygulanmasına ilişkin formlarla/belgelerle Kuruma bildirilen istirahat raporları aynen kabul edilmekte olup ülkemizle sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerdeki tedavileri sonucu sigortalılara verilen istirahat raporlarının ilgili ülke mevzuatına uygun olduğunun ülkemiz dış temsilciliklerince onanması hâlinde raporlar geçerli sayılmaktadır.
Diğer yandan, Covid-19 döneminde hastalanan ya da temaslı olan kişilerin izolasyonlarının sağlanması büyük önem arz etmekte olup işverenleri tarafından rapor talep edilen sigortalıların hastaneye başvurması ile hastalığın bulaşma riskini artırmasının önüne geçmek, hastanelerdeki yükü hafifletmek ayrıca rapor süreçlerini hızlandırmak adına Sağlık Bakanlığı tarafından Filyasyon ve İzolasyon Takip Sistemi ("FİTAS") kurulmuş ve FİTAS-SGK entegrasyonu sağlanmıştır.5 Kurulan bu sistem aracılığıyla 2 Ekim 2020 tarihinden itibaren filyasyon ekiplerince istirahat raporu düzenlenebilmektedir. FİTAS üzerinden karantinadaki kişi sisteme tanımlanmakta ve tanımlanan kişinin bilgileri ile karantinada kalacağı tarih sisteme girilmektedir. Filyasyon ekibi içerisinde yer alan hekimler, hastanın karantina süresi boyunca ihtiyacı olan iş göremezlik raporunu FİTAS üzerinden düzenlemekte olup bu rapor SGK tarafından kabul edilmekte ve hastalara da "Raporunuz SGK'ya iletilmiştir" şeklinde mesaj ile bildirim gönderilmektedir. Raporları dijital ortamda SGK'ya iletilen hastalar istedikleri zaman, e-Nabız sistemi üzerinden ve e-Devlet kapısı üzerinden istirahat raporlarına ulaşabilmektedir.
1.3. İş göremezlik ödeneğinin hesaplanması
5510 sayılı Kanun'un 17. maddesi uyarınca, geçici iş göremezlik ödeneklerinin hesabına esas tutulacak günlük kazanç, iş kazasının veya doğumun olduğu tarihten; meslek hastalığı veya hastalık halinde ise, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki on iki aydaki son üç ay içindeki prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanmaktadır. On iki aylık dönemde çalışmamış ve ücret almamış olan sigortalı, çalışmaya başladığı ay içinde iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrarsa verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirlerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç, çalışmaya başladığı tarih ile iş göremezliğinin başladığı tarih arasındaki sürede elde ettiği prime esas günlük kazanç toplamının, çalıştığı gün sayısına bölünmesi suretiyle; çalışmaya başladığı gün iş kazasına uğraması halinde ise, aynı veya emsal işte çalışan benzeri bir sigortalının günlük kazancı esas tutulmaktadır.
5510 sayılı Kanun'un 4-1/(a) bendi gereği, sigortalı sayılanların ödenek veya gelire esas günlük kazançlarının hesabında:
- Prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemeler dikkate alınmış ise, ödenek ve gelire esas günlük kazanç, ücret toplamının ücret alınan gün sayısına bölünmesiyle hesaplanacak günlük kazanca, %50 oranında bir ekleme yapılarak bulunan tutardan çok olamaz.
- İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yapılan ücret, ikramiye, zam, tazminat ve bu mahiyetteki ödemelerden, ödenek ve gelirin hesabına esas alınan üç aylık dönemden önceki aylara ilişkin olanlar dikkate alınmaz.
Sigortalılar için hesaplanan günlük kazancın, yatarak tedavilerde yarısı; ayaktan tedavilerde ise üçte ikisi (2/3) geçici iş göremezlik ödeneği olarak verilecektir.
Örneğin, 1 Şubat 2021 tarihinde hastalığı nedeniyle istirahatli bırakıldığı için işyerinde çalışamamış olan sigortalının aşağıda belirtilen prim ödeme gün sayıları ve kazançlarına göre, iş göremezlik ödeneğine esas tutulacak günlük kazancı hesaplanacaktır:
| Dönem | SGK Gün | Ücret (TL) | Prim/ İkramiye (TL) |
| Kas.20 | 5 | 500 | 0 |
| Ara.20 | 30 | 3000 | 2000 |
| Oca.21 | 15 | 1500 | 1000 |
| Toplam | 50 | 5000 | 3000 |
| Günlük Kazanç (Ücret) | 100 | ||
| Günlük Kazanç (Ücret+İkramiye) | 160 | ||
| Üst Sınır | 150 | ||
Sigortalının kasım, aralık ve ocak ayları içinde hak ettiği ücretler toplamı 5000 TL ve ücret aldığı gün sayısı 50 olduğuna göre, günlük kazancı, 5000/50= 100 TL'dir. Sigortalının kazancının dâhil edildiği aralık ve ocak aylarında prim, ikramiye ve bu nitelikteki ödemeler dikkate alındığı takdirde, ödenek ve gelire esas tutulacak günlük kazancın 100 TL'nin %50'si olan 50 TL'si ilave edilerek bulunan 150 TL'yi aşmaması gerekmektedir.
Ancak sigortalıya verilecek geçici iş göremezlik ödeneğine esas tutulacak günlük kazanç kapsamında hak ettiği ücret olan 150 TL'ye Kanun'un 80'inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemeler kapsamına giren ödemelerden aralık ve ocak aylarında verilen ve sigorta primi hesabına esas olması gereken prim tutarına 3000 TL'nin ilave edilmesi gerekeceğinden, bu suretle bulunan 5000+3000=8000 TL'nin ücret aldığı gün sayısına bölünmek suretiyle hesap edilen günlük kazanç 8000/50= 160 TL'dir. Bu kazanç 150 TL'nin üstünde olduğundan ilgilinin ödeneği 150 TL günlük kazanç üzerinden hesaplanacaktır.
Sigortalının ödeneğe esas kazanç döneminde birden fazla işyerinde çalışıyor olması durumunda, her bir işyerinden bildirilen kazançlar toplamı üzerinden hesaplama yapılarak ve prime esas üst sınırı dikkate alınarak ödeneğe esas kazanç tespit edilecektir. Ayrıca, ilgili her ayda esas alınacak prim gün sayısı toplamı 30 günü, ödeneğe esas kazanç döneminde ise 90 günü aşamayacaktır.6
2. ÇALIŞILMADIĞINA DAİR BİLDİRİM GİRİŞİ
5510 sayılı Kanun'un 4-1/(a) bendi uyarınca, hizmet akdine bağlı olarak bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan sigortalılara, iş göremezlik ödeneklerinin ödenebilmesi için işverenlerince istirahat süresince işyerinde çalışılmadığına dair bildirimin yapılması gerekmektedir. Bu bildirimin elektronik, manuel veya aylık prim ve hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ("APHB/MPHB") üzerinden yapıldığının tespiti halinde geçici iş göremezlik ödenekleri ödenecektir.
İstirahatli Olan Sigortalıların İşyerinde Çalışmadıklarına Dair Bildirimin İşverenlerce Sosyal Güvenlik Kurumuna Gönderilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ("Tebliğ")' in 5. maddesine göre, 2/3/2013 tarihinden itibaren, "1-Bildirimin, http://www.sgk.gov.tr internet adresinde e-SGK-İŞVEREN Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi (https://uyg.sgk.gov.tr/vizite/welcome . do) ekranından işverenler tarafından sigortalıların hak ettikleri istirahat süresinin bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait aylık prim hizmet belgesinin verileceği son tarihteki gün sonuna kadar elektronik ortamda Kuruma gönderilmesi zorunludur.
2-Aylık prim ve hizmet belgesinde eksik gün nedeni olarak geçen 01 (istirahat) kodu ile bildirilen sigortalılar için bu bildirim, çalışılmadığına dair bildirim yerine geçer." hükmü getirilmiştir.
Bu kapsamda, ay içerisinde istirahatli olan sigortalılar için Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi sisteminden rapor bitiş tarihini takip eden ayın beyannamesinin verileceği son tarihe kadar rapor onayının verilmesi veya rapor süresine ait aylık prim hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde 01-İstirahat koduyla eksik gün bildiriminin yapılması gerekmektedir. Sigortalının yatarak tedavi gördüğü sürelerde, işveren tarafından çalışılmadığına dair bildirim yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
Diğer yandan, aylık prim hizmet belgesinde eksik gün nedeni "01-İstirahat" olarak Kuruma bildirilmeyen ve toplu iş sözleşmesi gereği veya işverence atıfet kabilinden primleri yatırılan veya eksik gün nedeni "12-Birden fazla" olarak bildirilen sigortalılara ilişkin çalışılmadığına dair bildirimin aylık prim ve hizmet belgesinde "istirahat süresinde çalışmamıştır" kutucuğunun işaretlenerek; Temmuz 2020 döneminden itibaren tüm Türkiye'de uygulamaya geçen muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde ise, "evet" olarak bildiriminin yapılması mümkündür.
Bu durumda, işverenlerce eksik gün nedeni olarak bildirilen "01-istirahat" dışında kalan diğer eksik gün nedenleri bildirimleri için mutlaka istirahatli olduğu sürelerde çalışılmadığına dair bildirim ekranından veya aylık prim ve hizmet belgesindeki/muhtasar ve prim hizmet beyannamesindeki "istirahatli olduğu sürelerde, işyerinde çalışmamıştır" alanlarının işaretlenmesi sureti ile çalışmadığına dair bildirim yapılması gerekmektedir.
Özetle, istirahat raporları için çalışılmadığına dair bildirim giriş ekranından manuel veya elektronik bildirim yapılabileceği gibi, raporun ait olduğu APHB/MPHB'de 01(istirahat) eksik gün nedeni veya "istirahat süresinde çalışmamıştır" alanlarının işaretlenmesi de çalışılmadığına dair bildirim yerine geçecektir. Bu bildirimlerden herhangi birinin yapılması yeterlidir.
Birden fazla aya sarkan istirahat raporlarında, yalnızca istirahatin bittiği tarihin içinde bulunduğu aya ait APHB/MPHB'de 01 (istirahat) eksik gün nedeninin bildirilmesi halinde çalışılmadığına dair bildirim yapılmış olacaktır. Çalışılmadığına dair bildirim bakımından, rapor süresini kapsayan diğer aylar için ayrıca 01 (istirahat) eksik gün nedeni bildiriminin yapılıp yapılmadığına bakılmayacaktır. Bununla beraber istirahatin başladığı ilk ayda veya istirahatin devam ettiği diğer aylarda 01 (istirahat) eksik gün nedeninin bulunması, fakat istirahatin bittiği aya ait APHB/MPHB'de 01 (istirahat) eksik gün nedeninin bulunmaması durumunda bildirim yapılmamış sayılacaktır.7
Son olarak, 5510 sayılı Kanun'un 4-1/(a) bendi uyarınca çalışan sigortalıların bildirimleri işverenlerince takip eden ayın 26'sına kadar (özel işyeri için) yapıldığından işe girdikleri ay içinde istirahat raporu alan sigortaların istirahatli oldukları sürelerde işyerlerinde çalışmadıklarına dair bildirimlerinin yapılabilmesi için, işverenler tarafından e-Bildirge sisteminde mevcut olan sigortalı hesap fişi menüsünden bildirim yapılarak rapor onayı gerçekleştirilebilecek ve sağlık hizmetlerinden faydalanabilmeleri için sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması şartı sağlanabilecektir.
3. İDARİ PARA CEZASI UYGULAMALARI
5510 sayılı Kanun'un 4-1/(a) bendi uyarınca, özel sektör işverenlerince çalıştırılan sigortalılara verilen istirahat raporlarının işverenleri tarafından Tebliğ'de belirtilen yasal süre içinde elektronik ortamda onaylanması yahut APHB/ MPHB'de gerekli bildirimlerin yapılması zorunludur. Bu bildirimlerin belirlenen yasal süre içinde yapılmaması halinde işverenlere idari para cezası uygulanması söz konusu olmaktadır.
Gerekli bildirimleri yapmayan işverenlere 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesi uyarınca, asgari ücretin yarısı, yasal süresi dışına yapan işverenlere ise asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanmaktadır. Sigortalıların aldığı istirahat raporları elektronik ortamda görüntülenebildiğinden ayrıca tebligat gönderilmeksizin ceza uygulanmakta olup idari para cezasına ilişkin tebligatın postaya verildiği tarihe kadar işverence çalışılmadığına dair bildirim yapılması halinde, bildirim geç yapılmış kabul edilecek ve asgari ücretin 1/10'u tutarında idari para cezası uygulanacaktır.8 Çalışılmadığına Dair Bildirim Giriş ekranı içinde yer alan "İşveren İletişim Bilgileri" menüsünden giriş yapan işverenlere sigortalılara verilen istirahat raporları için e-posta ile bildirim yapılmakta olup ancak bu bildirim yasal zorunluluk olmadığından e-posta gelmediği gerekçesiyle geç onaylanan raporlar için yapılan itirazların kabulü mümkün değildir.
Hastane tarafından onayın verilmemesi yahut başkaca bir teknik arıza nedeniyle işveren ekranına düşmeyen raporlar için işveren tarafından manuel giriş yapılarak bildirimin sağlanması da mümkün olup yine aynı nedenle işveren ekranına geç düşen raporların bildirimlerinin ise işverenlerin çalışılmadığına dair bildirim girişi ekranına düştüğü aya ait APHB/ MPHB'nin Kuruma bildirileceği son güne kadar yapılması gerekmektedir. Bazı durumlarda raporun işveren ekranına geç düştüğü dikkate alınmaksızın bildirimin yasal süresi dışında yapıldığı gerekçesiyle ceza uygulandığı görülmekte olup işverenin raporun ekrana geç düştüğünü gösterir doküman ile ilgili cezaya itiraz etmesi halinde, itirazlar kısa vadeli sigortalar servisleri itiraz komisyonlarınca değerlendirilecek ve aksine bir husus bulunmaması halinde, uygulanan idari para cezaları iptal edilerek cezalar için ödeme yapılmış ise ödenen bu tutarlar işveren emanetine aktarılacaktır.
Sigortalının almış olduğu istirahat günlerinin birden fazla aya sarkması halinde, son aya isabet eden rapor günlerine ait APHB/MPHB'nin Kuruma verileceği son tarihte son ay için "01-İstirahat" bildiriminin yapılmış olması ya da çalışılmadığına dair bildirim girişi sisteminden bildirim yapılması yeterli sayılmaktadır. Ancak sigortalının birbirinin devamı niteliğinde birden fazla rapor alması ve işveren tarafından gerekli bildirimlerin yapılmaması halinde her bir rapor için ayrı ayrı ceza uygulanıyor olacaktır.
Diğer yandan, işverenler tarafından istirahat süresinin altındaki eksik gün bildirimleri de çalışılmadığına dair bildirim için yeterli olup örneğin, 10 günlük istirahati bulunan sigortalı için "01-İstirahat" kodu ile beş gün eksik gün nedeni bildirilmesi halinde eksik gün bildirilmedi gerekçesiyle ceza uygulanmamaktadır. Ayrıca, hastalık vaka türünde sıra numarası "1" olup, iki veya daha az gün süreli raporlar için ödenek ödenmeyecek ve çalışılmadığına dair bildirim aranmayacak olduğundan bu raporlar için bildirim yapılmaması halinde işverenlere ceza uygulanamayacaktır.
SONUÇ
Bir yılı aşkın süredir dünyan gündeminin en üst sıralarında yer alan Covid-19 salgını ve insanların karşılaştığı sağlık sorunları, sağlığın önemini bir kez daha hatırlatmış olmakla birlikte özellikle bir işveren yanında çalışan ve geçici olarak çalışamadıkları sürelerde ücretlerinden kesinti yapılan sigortalılar için geçici iş göremezlik ödeneğinin niteliği, şartları, süresi, miktarı daha da fazla önem arz eder hale gelmiştir.
Geçici iş göremezlik ödeneği sigortalı olarak çalışanların tamamına ödenmemekte; iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerine göre ödeneğe esas şartlar farklılaşmakta ayrıca ödenek süreleri de sigortalılar açısından değişiklik göstermektedir.
Geçici iş göremezlik ödeneği sigortalılara ödeniyor olsa da bu sigortalıları çalıştıran işverenlere de bazı yükümlülükler getirmekte, bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde cezai müeyyidelere neden olabilmektedir. Bu kapsamda, işverenlerin bu yükümlülükleri yasal süreler içinde yerine getirmesi idari para cezalarına maruz kalmalarının önüne geçecektir.
Footnotes
2. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği, m.38/2
3. 2016/21 sayılı SGK Genelgesi, m.3.2
4. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği, m.40/1
5. https://sbsgm.saglik.gov.tr/TR,73584/fitas.html
6. 2016/21 sayılı SGK Genelgesi, m.6.6
7. 2016/21 sayılı SGK Genelgesi, m.6.7
8. 2016/21 sayılı SGK Genelgesi, m.6.7.1
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
