İklim Risklerinin Sermaye Planlaması Ve Risk Yönetimi Süreçlerine Entegrasyonu

BDDK tarafından 13 Mart 2025'te yayımlanıp, 1 Temmuz 2025'te yürürlüğe giren "İklimle Bağlantılı Finansal Risklerin Yönetimine İlişkin Rehber", bankaların iklime dayalı finansal risklerini yönetebilmesi amacıyla politika, risk yönetim süreçleri ve sorumluluklarını tanımlıyor.

Neden önemli?

Rehber, iklim değişikliğinin doğrudan finansal performansı etkileyen bir faktör olduğunu ortaya koyuyor. İklimle bağlantılı finansal risklerin mevcut risk yönetimi uygulamalarıyla birlikte İSEDES (İçsel Sermaye Değerlendirme Süreci) gibi sermaye planlama süreçlerine entegre edilmesinde bir yol haritası niteliği taşıyor.

Rehber, bankaları iklim senaryoları, stres testleri ve risk değerlendirme mekanizmaları aracılığıyla fiziksel ve geçiş risklerine yönelik sermaye gereklilikleri ve iş modeli dayanıklılığı analizlerine dâhil etme konusunda yönlendiriyor. Bu yaklaşım, bankaların iklim risklerine karşı uzun vadeli finansal dayanıklılık geliştirmelerine katkı sağlıyor.

Bankalardan Beklentiler

• Kurumsal Yönetim

Üst yönetimin iklimle bağlantılı finansal risklerin yönetimine ilişkin açık sorumluluklar tanımlamaları, risklerin etkin şekilde gözetimini sağlamaları ve kurum genelinde geçerli politika, prosedür ve kontrol mekanizmaları oluşturmaları bekleniyor. Bu süreçte Bankalar,

• Ücretlendirme politikalarında değişiklik yapılmasını gerektirip gerektirmeyeceğini değerlendirmelidir.
• Banka içi eğitimler veya uzman kuruluşlarla iş birlikleri ile üst yönetimin bu konuda yeterli bilgi, beceri ve deneyime sahip olmasını sağlamalıdır.
• İç Sistemlere İklim Konularının Dâhil Edilmesi

Bankalar, iklimle bağlantılı finansal riskleri üçlü savunma hattı boyunca iç sistemlerine dâhil etmelidir. Bu kapsamda,

• İkinci savunma hattında risk yönetimi ve uyum fonksiyonlarının, söz konusu değerlendirmeleri bağımsız biçimde gözden geçirip doğrulaması ve düzenlemelere uyumu sağlanmalıdır.
• Birinci savunma hattında, müşteri edinimi, kredi süreçleri ve ürün onaylarında iklim risk değerlendirmesi yapılmalıdır.
• Üçüncü savunma hattında iç denetim fonksiyonu, metodoloji, veri kalitesi ve risk profili değişikliklerilerini düzenli olarak denetlemeli ve tarafsız güvence sağlamalıdır.
• Sermaye ve Likidite Yeterliliği

İklimle bağlantılı finansal riskleri belirleyip ölçerek, bu riskleri stres testleri dâhil içsel sermaye ve likidite yeterliliği değerlendirme süreçlerine dahil etmeleri bekleniyor. Bu süreçte Bankalar,

• İklimle bağlantılı finansal riskler ile kredi ve likidite riskleri gibi diğer finansal risk türleri arasındaki bağlantılar değerlendirmelidir.
• Makul senaryoları içeren stres koşulları altında, iş modeli, risk profili ve iş stratejisi ile ilgili olan iklimle bağlantılı finansal risklerin etkilerini değerlendirmelidir.

• Risk Yönetimi Süreci

Bankaların risk iştahı ve risk yönetimi çerçeveleri kapsamında, iklimle bağlantılı maruz kaldıkları veya kalabilecekleri tüm önemli finansal riskleri dikkate almaları bekleniyor.

• İklimle bağlantılı finansal riskler, özellikle faaliyet kolu, sektör ve coğrafi bölge kaynaklı yoğunlaşma risklerini de içermelidir.
• Bu risklerin azaltımına yönelik, içsel risk limitleri oluşturmak gibi gerekli tedbirleri almalıdır.
• Bu risklerin diğer finansal riskler üzerindeki etkisinin belirlenmesine yönelik aktarım kanallarını takip etmelidir.

• İzleme ve Raporlama

İklim risklerini veri toplama ve raporlama süreçlerine dahil ederek üst yönetime zamanında ve doğru bilgi akışı sağlamaları bekleniyor. Bu amaçla,

• Konsolidasyona tabi ortaklıklar genelinde iklimle bağlantılı finansal risk verisini toplayan ve bir araya getiren veri yönetimi sistemleri ve bilgi sistemleri kurulmalıdır.
• Söz konusu sistemlerin merkezileştirilmesini mümkün kılmak için veri altyapısına yatırım yapılmalıdır.
• Müşteriler ve karşı taraflarla aktif olarak iletişim kurmalı ve mümkün olduğu ölçüde ek veri toplanmalıdır.
• Güvenilir veya karşılaştırılabilir verinin mevcut olmadığı durumlarda, makul varsayımlar kullanılmalıdır.
• Kredi Riskinin Kapsamlı Yönetimi

İklimle ilgili finansal risklerin kredi yaşam döngüsünün tamamına dahil edilmesi gerekiyor. Bu kapsamda,

• Müşteri durum tespit değerlendirmesi, müşteri edinimi süreçleri ve müşterilerin risk profilleri sürekli izlenmelidir.
• Risklerin daha yüksek olduğu coğrafi bölge ve sektörlere yönelik riskin yoğunlaşmasını değerlendirmek ve izlemek için ölçütler veya ısı haritaları kullanılmalıdır.
• Kredi risklerinin kontrol edilmesi ve azaltılması amacıyla, daha kısa vadeli krediler verilmesi, teminat oranlarda ayarlamaya gidilmesi, iskonto oranlarında ihtiyat gösterilmesi, müşteri kredi tahsis kriterlerinin değiştirilmesi gibi risk azaltım seçenekleri değerlendirilmelidir.
• Piyasa Riski, Likidite Riski, Operasyonel Risk ve Diğer Risklerin Kapsamlı Yönetimi

İklimle bağlantılı risk faktörlerinin; piyasa riski, likidite riski, operasyonel risk, stratejik risk, itibar riski, yasal risk ve kanuni sorumluluk riski üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi bekleniyor.

• Portföydeki zarar olasılığı ve artan oynaklık değerlendirilmelidir.
• Piyasa risklerinin yönetiminde ani şok içeren senaryo analizi kullanılarak, iklimle bağlantılı finansal risklerin alım-satım hesaplarıyla olan ilişkisinin netleştirilmelidir.
• Net nakit çıkışları veya likidite tamponlarını oluşturan varlıkların değeri üzerindeki etkiler değerlendirilmelidir.
• İş sürekliliği planları, fiziksel riskler dikkate alınarak güncellenmelidir.
• Senaryo Analizi

Bankalar, iklimle bağlantılı gelişmeler karşısında iş modellerinin ve stratejilerinin dayanıklılığını ölçmek amacıyla stres testi ve senaryo analizi kullanmalıdır.

• İklimle bağlantılı fiziksel riskler ve geçiş riskleri; kredi riski, piyasa riski, likidite riski ve operasyonel risk yaratan etkenler olarak değerlendirilmelidir.
• Bankalar, büyüklükleri, iş modelleri ve karmaşıklıkları ile orantılı olarak iklim senaryo analizi yapmak için yeterli kapasite ve uzmanlık oluşturmalıdır.
• Senaryo analizinde, farklı belirsizlik seviyelerini içeren kısa vadeden uzun vadeye kadar çeşitli zaman dilimleri kullanılmalıdır.
• İklim senaryo modelleri ve sonuçları, iç ve dış uzmanlar tarafından değerlendirilmeli ve düzenli olarak gözden geçirilmelidir.

Senaryo analizi sayesinde bankalar, stratejilerini olası risklere göre uyarlayabilir, sermaye planlamasını güçlendirebilir ve uzun vadeli sürdürülebilirliğini güvence altına alabilir.

İklimle Bağlantılı Finansal Risklerin Yönetimine İlişkin Rehber, bankaların iklim risklerini yalnızca raporlama yükümlülüğü olarak değil, stratejik bir fırsat alanı olarak değerlendirmelerine imkân tanıyor. Rehber, iklim hedefleriyle uyumlu bir risk yönetimi kültürünün yerleşmesine katkı sağlarken; İSEDES gibi sermaye planlama ve risk değerlendirme araçlarıyla entegre biçimde çalışarak kurumların sağlam ve sürdürülebilir bir sermaye yapısı oluşturmalarına destek veriyor. Rehber, değer yaratımını uzun vadeye taşıyacak bir yönetişim anlayışı geliştirmek isteyen finansal kuruluşlara sürdürülebilir finans alanında kurumsal kapasiteyi güçlendiren bir kılavuz işlevi görüyor.

KPMG Türkiye Sürdürülebilirlik Hizmetleri ve Finansal Hizmetler Danışmanlığı ekiplerimizin ortak çalışmasıyla bankaların iklimle bağlantılı finansal riskleri yönetme kapasitelerini güçlendirme yolculuklarına katkı sağlıyoruz.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.