Çavdar Şartları, GAFTA sözleşmelerinde malın varış anındaki durumu ile ilgili alıcıya güvence sunan özel hükümlerdir. Bu şartlar, tarafların sorumluluklarını açıkça belirlerken, teslimatta yaşanabilecek olası bozulma veya malın sözleşmede kararlaştırılan durumda olmaması ihtimaline karşı da hukuki koruma sağlar.
Çavdar Şartlarının Amacı ve Önemi
GAFTA sözleşmesine Çavdar Şartlarının dahil edilmesi, alıcının, malların varış noktasında sözleşmeye uygun durumda olmaması hâlinde tazminat talep etmesini kolaylaştırır. Bu şekilde Satıcı, hasarlı, bozulmuş ya da belirtilen kalitenin dışında teslim edilen ürünlerde alıcının zararını karşılamayı peşinen kabul eder.
Tazminat Süreci ve GAFTA Tahkim
Taraflar önceden bir tazminat bedeli kararlaştırmış olabilir. Ancak böyle bir mutabakat yoksa, GAFTA tahkimi sözleşme bedelinin belirli bir oranı üzerinden tazminat miktarını belirleyebilir. GAFTA 125 No'lu Tahkim Kurallarının 2.1. maddesine göre, alıcının boşaltmanın tamamlanmasından itibaren 10 gün içinde satıcıya tahkime başvuru niyetini bildirmesi gerekir.
Tahkime Başvuru ve Hakem Ataması
İhtarnamenin ardından, alıcı taleple ilgili belgelerle birlikte GAFTA'ya bildirimde bulunur. Bu başvurunun ardından GAFTA üç hakemden oluşan bir tahkim heyeti atar ve uyuşmazlık bu kurul tarafından ele alınır.
Tazminatın Ödenmesi ve İş Birliği Yükümlülüğü
Tazminata hükmedilirse, alıcı ve satıcı gemi operatörü veya üçüncü taraflara karşı yapılacak taleplerde iş birliği içinde olmalıdır. Alıcıya yapılan ödemeden sonra varsa üçüncü kişilerden elde edilen ek tahsilatlar, Alıcı tarafından yapılan masraflar düşüldükten sonra satıcıya iade edilir.
Avarya Beyannamesi ve Destek Süreci
Alıcı, avarya beyannamesinin hazırlanması adına gerekli belgeleri sağlamakla yükümlüdür. Ayrıca satıcının taleplerini sürdürebilmesi için sigorta poliçeleri ve sertifikalar gibi belgeleri iade etmelidir.
Tahkim Kararlarının Kesinliği
GAFTA 125 No'lu Tahkim
Kurallarının 6. maddesine göre Çavdar
Şartları kapsamında verilen tahkim kararları
taraflar açısından bağlayıcı ve
kesindir. Karara karşı itiraz yoluna gidilemez, bu da
sürecin kesinliğini ve etkisini artırır.
Çavdar Şartları, GAFTA sözleşmelerinde
teslimat güvenliğini sağlayan kritik
düzenlemelerdir. Uyuşmazlıkların
çözümünde GAFTA tahkim mekanizması,
taraflara etkin ve bağlayıcı bir
çözüm yolu sunar. Bu nedenle uluslararası
emtia ticareti yapan tarafların, bu şartları
sözleşmelerine dikkatle entegre etmeleri büyük
önem taşır.
Ulutürk Avukatlık Ortaklığı olarak GAFTA sözleşmeleri ve tahkim süreçlerinde müvekkillerimize kapsamlı ve etkili hukuki danışmanlık sunmaktayız.
Originally published 29 July 2025
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
