I. GENEL BAKIŞ
Türkiye'de işletmelere uygulanan göreceli olarak az miktarda sermaye kısıtlaması mevcuttur ve kuruluş prosedürleri oldukça karmaşık olsa da, yabancıların işletmelerde serbestçe yatırım yapmalarına ve hatta bir sermaye şirketinin tam/tek başına mülkiyetine sahip olmalarına izin verilmektedir. Yabancıların Türkiye'de yatırım yapması oldukça kolay olduğundan, Türkiye'de bir şirket kurmak için doğru şirket türünü seçmek son derece önemlidir, zira farklı şirket türleri, hissedarlara verilen farklı hak ve yükümlülüklere sahiptir ve farklı kuruluş prosedürlerine tabidir.
II. ŞİRKET TÜRLERİ
Kanun "şahıs şirketlerinin" (Şirket sahiplerinin şirket borçları için kişisel malvarlıkları ile tamamen sorumlu olduğu şirketler) kurulmasına izin verse de, sermaye şirketleri, yerli ve yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye'de en yaygın kullanılan ticari kuruluşlardır. Yatırımcılar, yeni bir şirket kurmayı ya da mevcut bir sermaye şirketine katılmayı (birleşme veya devralma yoluyla) tercih edebilmektedirler. Burada, Türk tüzel varlıkların yabancı (Türkiye'de yerleşik olmayan) şirketler ve/veya yabancı kişiler tarafından tam mülkiyetine (% 100) izin verildiğine dikkat edilmelidir. Türk Kanunlarına göre, iki tür sermaye şirketi, anonim şirket ("Anonim Şirket" – Türkiye'de AŞ) ve sınırlı sorumlu şirketler ("Limited Şirket" – Türkiye'de LTD) olarak belirtilmektedir.
a) Sınırlı Sorumlu Şirketler
6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun (TTK) 573üncü maddesi uyarınca, bir limited şirket sadece bir (1) hissedar tarafından kurulabilmektedir. Daha önce birden fazla hissedar tarafından kurulmuş olan bir limited şirketi tek hissedarlı bir LTD'ye dönüştürmek de mümkündür, ancak bu dönüştürme işlemi tescil ve ilan için ilgili ticaret siciline bildirilmelidir. LTD şirketler için asgari sermaye gereksinimi 10.000 TL'dir ve bu sermaye tutarının kuruluş tarihinden itibaren 24 ay içinde tam olarak ödenmesi gerekmektedir(Kuruluş ve kayıt aşamasında şirket sermayesinin önceden ödenmesine gerek yoktur).
LTD şirketlerindeki hissedarların yükümlülüklerinin Anonim Şirketlerdeki yükümlülüklerinden farklı olduğuna dikkat edilmelidir. Bir LTD şirketi hissedarlarının yükümlülükleri, ticari yükümlülüklere yönelik sermaye taahhüdü tutarı ile sınırlıdır. Hissedarlar ve yönetim ayrıca, Şirketten tahsil edilemeyen vergi, harç ve masraflar için kişisel varlıklarıyla birlikte devlet yetkililerine (kamu borçları) borçlu olunan tutarlardan da sorumludurlar (Yükümlülükler her bir hissedarın hisse oranına göre belirlenir).
b) Anonim Şirketler
TTK hükümleri uyarınca, Anonim Şirketler
(AŞ) için asgari sermaye
yükümlülüğü 50.000 TL'dir ve
kuruluş aşamasında (hissedarların kuruluş
sırasında şirket sermayesi ödemek zorunda
olmadığı LTD'lerin aksine) toplam şirket
sermayesinin en az ¼'inin ödenmesi
(yatırılması) gerekmektedir. Şirket
sermayesinin kalan ¾ tutarının kuruluş
tarihinden itibaren 24 ay içinde tam olarak ödenmesi
gerekmektedir.
AŞ'ler ayrıca bir (1) hissedar tarafından da
kurulabilmektedirler. Hissedarlar, yerleşik olmayan
şirketler veya yabancı kişiler olabilmektedirler.
Yabancı yatırımcıların şirketin
%100'üne sahip olmasına izin verilmektedir
(LTD'ler gibi). Bununla birlikte, bir LTD şirketinin
aksine, AŞ hissedarlarının
yükümlülükleri sadece ilgili sermaye
taahhüt tutarları ile
sınırlandırılmaktadır ve
dolayısıyla hissedarlar kamu borçları da
dahil olmak üzere şahsi sorumluluk
taşımamaktadır.
Anonim şirketin bir diğer önemli avantajı
LTD'lerin hisselerine kıyasla hisse devri
kolaylığıdır. Türkiye'deki Anonim
Şirketlerde Hisse Devirleri (Bölüm-1 ve
Bölüm-2) başlıklı makalelerimizde AŞ
hisse devri ile ilgili detaylı bilgiler mevcuttur. Konu
hakkında kısa bir görsel özet için hisse
devir prosedürleriyle ilgili veri grafiğini de
inceleyebilirsiniz.
III. KURULUŞ PROSEDÜRLERİ
Kuruluş prosedürleri her ne kadar işletme türü ve yatırımcılara ilişkin diğer şartnamelere bağlı olarak değişim gösterse de, genellikle birçok adım ve gerekli belge içeren oldukça karmaşık bir prosedürdür.
Bu doğrultuda bu adımlar kısaca aşağıdaki şekilde özetlenebilmektedir (söz konusu prosedürler şirket türüne bağlı olarak değişebilmektedir, örneğin LTD'ler halihazırda kuruluştan önce sermaye avans blokaj hesabı gerektirmemektedir):
– Hissedar kimlik belgelerinin temini ve tasdiki
(yabancı kişiler için);
– Yabancı bir şirketten (Yabancı bir
şirket Türk şirketinin hissedarı olacaksa) bir
yatırım kararının temini ve ilgili makam
tarafından usulüne uygun olarak düzenlenmiş
apostil belgesi (Söz konusu apostilli belgenin
Türkçeye çevrilmesi gerekmekte olup
Türkçe çevirisinin de noter tarafından
tasdiki gereklidir);
– Geçici sermaye avans blokaj hesabının
açılması (AŞ'ler için).
Türkiye'deki bankaların çoğunun
"Müşterini Tanı-KYC" ilkelerinizi bilmesi
ve dolayısıyla hesap
açılışında bankada hissedarların /
temsilcilerin bulunmasını gerektirmesi nedeniyle zor
olabilmektedir
-Şirket adresinin ispatı amacıyla ofis kira
sözleşme taslağı temini;
-Kuruluş belgesi taslağının (Şirket Ana
Sözleşmesi) hazırlanması ve ilgili tüm
bilgi ve belgelerin çevrimiçi kayıt sistemi
aracılığıyla sunulması;
– Ticaret Odası Ticaret Siciline Kayıt;
– Şirket yönetiminin atanması;
– Şirket defterlerinin (hukuk ve muhasebe) noter
tarafından tasdiki;
– Vergi dairesine kayıt (vergi memurları
tarafından yerinde ziyaretin ardından)
IV. SONUÇ
Yukarıda belirtildiği üzere, Türkiye'deki şirket kuruluşuna ilişkin şartlar ve prosedürler, özellikle yabancı kişiler ve şirketler için oldukça karmaşık olabilmektedir. Prosedürler, bazı belgelerin yurtdışından apostil onayı alınmasını gerektiren çok sayıda farklı belgenin ibrazını içermektedir. Ayrıca, belirli belgeler için belirli noter onay şartları da söz konusudur. Buna ek olarak, ticaret sicil çevrimiçi sistemi, deneyimsiz başvuru sahipleri için, özellikle de yabancı olmaları halinde, oldukça kafa karıştırıcı olabilmektedir. Bu nedenle, kuruluş aşaması sırasında şirketin belirli kayıp ve zararlara (devlet para cezaları, ekstra vergi yükümlülükleri, değişikliklerin sicile kaydedilmesi ve yayınlanmasına ilişkin ekstra ücretler vb.)yol açmasına neden olabilecek hataların, şirketin kuruluşundan sonra düzeltilmesi çok daha zor olabileceği için, şirketin kurulumundan önce uzmanlara danışmanız önemle tavsiye edilmektedir. Konuyla ilgili daha fazla bilgi ve yardım için bizimle bizimle iletişime geçebilirsiniz.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.