6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun ("TCK") 478.maddesi imtiyazı kâr payı, tasfiye payı, rüçhan ve oy kullanma gibi haklarda, paya tanınan üstün bir hak veya kanunda öngörülmemiş yeni bir pay sahipliği hakkı olarak tanımlamaktadır.
1. Kar Payında İmtiyaz
Şirkette belirli payların diğer paylara oranla daha fazla kâr payı alabilmesi imtiyazı, esas sözleşmede buna ilişkin maddenin varlığına bağlı olmaktadır.
Bu imtiyazın hangi şekillerde gerçekleştirileceği kanun tarafından belirtilmemektedir. Uygulamada bu çerçevede en sık rastlanılan türleri şunlardır;
- Kardan öncelikle yararlanabilmek
- Kardan daha yüksek oranda pay alabilmek
- Kardan birikimli yöntemle yararlanabilmek
2. Tasfiye Payında İmtiyaz
Tasfiye payında tanınan imtiyaz ile imtiyazlı pay sahibi, şirket tasfiyesinde imtiyazsız paylara nazaran daha üstün konumda olmaktadır.
3. Yönetim Kuruluna Aday Gösterme İmtiyazı
Anonim şirket esas sözleşmelerinde belirli pay gruplarına yönetim kurulunda temsil hakkı tanınabilmektedir. Bu imtiyaz yönetim kuruluna aday gösterme hakkı, yönetim kurulu üyelerinin belirli pay sahipleri arasından seçilmesi hakkı gibi değişik şekillerde tezahür edebilmektedir.
Nitekim TTK'nın 360.maddesi Esas sözleşmede öngörülmek şartı ile, belirli pay gruplarına, özellik ve nitelikleriyle belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine ve azlığa yönetim kurulunda temsil edilme hakkı tanınabileceğini belirtmektedir. Bu amaçla kanun, yönetim kurulu üyelerinin, belirli bir grup oluşturan pay sahipleri, belirli pay grupları ve azlık arasından seçileceği esas sözleşmede öngörülebileceği gibi, esas sözleşmede yönetim kurulu üyeliği için aday önerme hakkı da tanınabileceğini belirtmektedir.
4. Rüçhan İmtiyazı
Rüçhan hakkı, yeni pay çıkarmak suretiyle yapılan sermaye artırımı (Bedelli sermaye artarımı) sonucu ortaya çıkacak yeni paylardan öncelikli olarak mevcut pay sahiplerinin sermaye katılım oranlarına göre yararlanmalarını ifade etmektedir.
Rüçhan İmtiyazında imtiyazlı pay sahipleri, adi paylara nazaran yeni pay alma haklarının kullanılmasında üstünlük sahibi olmaktadırlar. Adi payların yeni pay alma haklarının tamamen veya kısmen kaldırılması durumunda yeni pay alma hakkında imtiyazın doğması sağlanmaktadır.
5. Borç Talep Etmede İmtiyaz
Anonim şirketlerin kaynak bulmak amacı ile birtakım yollara başvurmaktadırlar. Borç senedi çıkarmak bu amaçla en sık başvurulan yollardan bir tanesidir. Bu senetler sayesinde şirket, ihtiyaç duyduğu kaynağı toplamakta ve vadesi geldiğinde senet sahibine ilgili tutarı faizi ile birlikte ödemektedir.
Borç senedi çıkarmak suretiyle borçlanmaya gidilmesi durumunda ilgili senetlerin öncelikle belirli pay sahipleri tarafından alınma olanağının sağlanması borç senedi talep etme imtiyazını oluşturmaktadır.
6. İntifa Senedi Talep Etmede İmtiyaz
İntifa senetleri sahiplerine pay sahipliği hakkı vermemekte, bunun yerine net kâra, tasfiye sonucunda kalan tutara katılma veya yeni çıkarılacak payları alma (Rüçhan) hakları tanımaktadır. İntifa senetleri paydaşlara, alacaklılara veya buna benzer şekilde şirket ile ilgili olanlar lehine çıkartılabilmektedir.
Diğer İmtiyazlar
TTKnın 478.maddesi imtiyazı; kâr payı, tasfiye payı, rüçhan ve oy hakkı gibi haklarda, paya tanınan üstün bir hak veya kanunda öngörülmemiş yeni bir pay sahipliği hakkı olarak tanımlamaktadır. Tanımda da görüldüğü gibi kanunda sayılmamış olan başka imtiyaz haklarının tanınmasına olanak vermektedir.
Bu çerçevede şirket tesislerinden belirli pay sahiplerinin öncelikli yararlanması imtiyazı, şirket hakkında belirli raporların sadece bazı imtiyazlı pay sahiplerine gönderilmesi, kanunda gösterilemeyen imtiyazlara örnek olarak verilebilmektedir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
