Suç Gelirlerinin Aklanmasının Ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Mevzuatta Elektronik Ticaret Araci Hizmet Sağlayıcılar Bakımından Yapılan Değişiklikler Hakkında Bilgi Notu

I. GİRİŞ

5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunu'na ilişkin ikincil mevzuat T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından güncellenmiş ve kapsamı, elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar (“ETHS”) ile gerçekleştirilen işlemlerle sınırlı olarak, orta, büyük ve çok büyük ölçekli elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları (“Yükümlü ETAHS”) yükümlü kategorisine dahil edecek şekilde genişletilmiştir. Bu kapsamda:

1. Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelikte (“Yönetmelik”) Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (Karar Sayısı: 9305);
2. Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelikte (“Uyum Programı Yönetmeliği”) Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik; ve
3. Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 5)'nde (“MASAK 5 No'lu Genel Tebliği”) Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 26),

25 Aralık 2024 tarih ve 32763 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.

II. MEVZUAT DEĞİŞİKLİKLERİ İLE GETİRİLEN DÜZENLEMELER VE HUKUKİ DEĞERLENDİRMELER

1. Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik'te Yapılan Değişiklikler

Yükümlü ETAHS'ler, ETHS'lerle gerçekleştirdikleri işlemlerle sınırlı olmak üzere, Yönetmelik kapsamına alınmış ve “yükümlü” sınıfına dahil edilmiş, düzenlemenin 25 Şubat 2025 tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür.

Yükümlü ETAHS'lerin, mevcut Yönetmelik hükümleri kapsamında tabi olacakları birçok yükümlülük olmakla birlikte, Mali Suçları Araştırma Kurulu (“MASAK”) tarafından, Yükümlü ETAHS'lerin yükümlülüklerini elektronik ticaret ekosisteminde nasıl yerine getireceklerini detaylandıracak özel rehber ve kılavuzlar çıkarılacağı ve ilave düzenleyici işlemler de tesis edilebileceği öngörülmektedir.

Bununla birlikte, halihazırda 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun (“E-Ticaret Kanunu”) kapsamındaki bazı yükümlülüklerin, Yönetmelik kapsamında yeni getirilen yükümlülüklerle nasıl bir etkileşim içinde olacağı da merak edilmektedir.

Örneğin, Yönetmelik Madde 19/1 gereğince, müşterileri tarafından gerçekleştirilen işlemlerin; müşterilerinin mesleği, ticari faaliyetleri, iş geçmişi, mali durumu, risk profili ve fon kaynaklarına dair bilgiler ile uyumlu olup olmadığını sürekli iş ilişkisi kapsamında devamlı olarak izlemek ve müşterileri hakkındaki bilgi, belge ve kayıtları güncel tutmak zorunda olan Yükümlü ETAHS'ler için E-Ticaret Kanunu'nda benzer bir yükümlülük Madde 6'da yer almakta ve söz konusu doğrulamanın devamlı suretle yapılmak yerine her takvim yılının ilk üç ayı içinde bir defa yapılması yeterli görülmekte ve T.C. Ticaret Bakanlığı tarafından paylaşılan taslak değişikliklerde ilk üç ay sınırlamasının dahi kaldırılması değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, Yükümlü ETAHS'lerin denetim yükümlülüğünün E-Ticaret Kanunu kapsamında rahatlatılacağı ve fakat eş zamanlı olarak Yönetmelik kapsamında da ağırlaştırılacağını ifade etmek isteriz.

2. Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik'te Yapılan Değişiklikler

Uyum Programı Yönetmeliği'nin amacı, suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesi amacıyla yükümlülerin uyum programı oluşturmaları ve uyum görevlisi atamalarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Uyum Programı Yönetmeliği Madde 29'a (Münhasıran Uyum Görevlisi Atayacak Yükümlüler) eklenen ibare Yükümlü ETAHS'ler bakımından uyum görevlisi atama yükümlülüğü getirilmiştir.

Uyum Programı Yönetmeliği Madde 30 uyarınca atanacak uyum görevlilerine ilişkin olarak aşağıda sıralanan nitelikler aranmaktadır:

1. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak;
2. Kamu haklarından mahrum bulunmamak;
3. Taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar bile mülga Türk Ceza Kanunu ve diğer kanunlar uyarınca ağır hapis veya beş yıldan fazla hapis, yürürlükte bulunan Türk Ceza Kanunu ve diğer kanunlar uyarınca üç yıldan fazla hapis cezasıyla cezalandırılmamış olmak veya bankacılık mevzuatı, sermaye piyasası mevzuatı ve ödünç para verme işleri hakkında mevzuatın hapis cezası gerektiren hükümlerine muhalefet yahut diğer kanunlar uyarınca yüz kızartıcı suçlar ile kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile Devlet sırlarını açığa vurma, Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar, Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, yabancı devletlerle olan ilişkilere karşı suçlar, vergi kaçakçılığı, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve terörün finansmanı suçlarından veya bu suçlara iştirakten hüküm giymemiş olmak; ve
4. Uyum görevlisi olarak yetkilendirilmiş ve MASAK tarafından tutulan uyum görevlisi siciline kayıtlı olmak (25 Aralık 2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir).

Uyum Program Yönetmeliği Geçici Madde 1'e eklenen bent ile, hâlihazırda faaliyette bulunan Yükümlü ETAHS'ler yukarıda sıralanan nitelikleri haiz uyum görevlisini, bahse konu fıkranın yayım tarihinden (yani, 25 Aralık 2024) itibaren üç ay içerisinde (yani, 25 Mart 2025 tarihine kadar) ataması gerekmektedir.

Henüz faaliyette bulunmayan ETAHS'ler bakımından ise faaliyet izninin alınmasını müteakip otuz gün içerisinde Uyum Programı Yönetmeliği'nde bahsedilen uyum programını oluşturmaksızın idari düzeyde uyum görevlisi atama yükümlülüğü düzenlenmiştir. İşbu hüküm, 25 Şubat 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.

3. MASAK 5 NO'LU GENEL TEBLİĞİ

MASAK 5 No'lu Genel Tebliği'nin konusunu Yönetmelik uyarınca yükümlü sayılanlar tarafından müşterinin tanınması (know your customer) ilkesi kapsamında uyulması gereken basitleştirilmiş tedbirler oluşturmaktadır.

Yönetmelik Madde 6/1 gereğince, gerçek kişilerin kimlik tespitinde yükümlülerin kural olarak gerçek kişiden imza örneği de alması gerekmektedir. MASAK 5 No'lu Genel Tebliği bu bakımdan Yükümlü ETAHS'lere kolaylık sağlanmasını öngörmekte ve elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret işlemlerinin gerçekleştirilmesi ve siparişin teslimi amacıyla elektronik ortamda iş ilişkisi tesisi suretiyle ETHS'lere sunulan aracılık hizmetinde, ETHS'den imza örneği alınmasına yönelik istisna hallerini aşağıdaki gibi belirlemektedir:

1. Türkiye'de mukim bankayla, sunulan mal veya hizmete ilişkin tahsilat ve ödeme işlemlerinin elektronik ortam üzerinden gerçekleştirileceğine dair sözleşme yapılmış olması;
2. Türkiye'de yerleşik gerçek kişi ETHS'nin elektronik ortamda alınan başvurusunda, Yönetmelik'te sayılan bilgilerin alınması, bu bilgilerden adı, soyadı, doğum tarihi, uyruğu, Türk vatandaşları için T.C. kimlik numarası, yabancı uyruklular için yabancı kimlik numarasının T.C. İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü kimlik paylaşım sistemi veri tabanı kullanılarak sorgulanması yoluyla teyit edilmesi;
3. Türkiye'de yerleşik ticaret siciline kayıtlı tüzel kişi ETHS'nin elektronik ortamda alınan başvurusunda, tüzel kişiyi temsile yetkili kişinin kimliğe ilişkin bilgilerinin gerçek kişilerdeki usule göre teyit edilmesi, tüzel kişiye ilişkin bilgilerin ise (tüzel kişinin ünvanı, ticaret sicil numarası, vergi kimlik numarası, faaliyet konusu, açık adresi) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (“TOBB”), Gelir İdaresi Başkanlığı veya bu bilgilere ilişkin merkezi kayıt tutan diğer kurumların veri tabanları üzerinden tescil belgeleri ve kayıtların sorgulanması suretiyle teyit edilmesi;
4. Yabancı ülkede yerleşik ETHS'nin elektronik ortamda alınan başvurusunda, Türkiye'de yerleşik ETHS'ler için aranan bilgilerin alınması, bu bilgilerin ilgili kişiler tarafından sunulan belgeler ve/veya ilgili ülkede TOBB muadili kuruluşlar ya da verilerin resmî olarak tutulduğu diğer kuruluşların açık kaynakları üzerinden teyit edilmesi; veya
5. ETHS ile gerçekleştirilecek tüm tahsilat ve ödemelerin, kimlik bilgileri teyit edilerek kabul edilmiş müşterinin kimlik bilgileri ile uyumlu bir banka hesabı veya kredi kartı hesabı vasıtasıyla yapılması;

koşuluyla, ETHS'nin kimlik bilgilerinin Yönetmelik'te yer alan gerçek kişi kimlik tespitine ilişkin usul çerçevesinde teyidi ile imza örneği alınması zorunlu kılınmamıştır. Ayrıca Yönetmelik'in ETAHS'lere yönelik düzenlenen işlemlerin gerçek faydalanıcısının ortaya çıkarılmasına ilişkin maddesinde yer alan teyit yükümlülüklerinin de uygulanmasının zorunlu olmadığı düzenlenmektedir.

MASAK 5 No'lu Genel Tebliği'ne eklenen 2 numaralı geçici madde ile, ETAHS'lerin yukarıda açıklanan 2.2.12 numaralı maddenin yürürlük tarihinden (25 Şubat 2025) önce edindikleri ETHS'lerin kimlik bilgilerinin tespitini bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç dört ay içerisinde (25 Haziran 2025) Tebliğ'de düzenlenen şartlara uygun hale getirmesi zorunlu kılınmıştır.

Belirlenen dört aylık süre içerisinde, herhangi bir işlem talep etmeyen ETHS'lere kimlik tespitinin yapılması amacıyla ulaşılması için gerekli tedbirlerin alınması da Yükümlü ETAHS'lerin sorumluluğundadır. Bu süre içerisinde ETHS'ler tarafından herhangi bir işlem talep edilmemesi ve Yükümlü ETAHS'ler tarafından ETHS'lere ulaşılamaması halinde, kimlik bilgilerinin MASAK 5 No'lu Genel Tebliği'nde aranan niteliklere uygun hale getirilmesi işleminin, ETHS'nin ilk işlem talep tarihinde ve işlem gerçekleştirilmeden önce yapılması zorunlu kılınmıştır. İşbu geçici madde, yayımı tarihinde (25 Aralık 2024) yürürlüğe girmiştir.

III. SONUÇ

Yapılan mevzuat değişiklikleri ile Yükümlü ETAHS'lere daha önce tabi olmadıkları birçok yükümlülük getirilmiştir. Yükümlü ETAHS'ler tarafından, diğerlerinin yanı sıra, uyum görevlisi atanması, ETHS'ler nezdinde yapmaları gereken denetimleri kendilerine tanınan süre içinde gerçekleştirilmesi ve gerekli bilgileri toplanması gerekecektir.

Ayrıca, diğer yükümlü kategorilerinde olduğu gibi, MASAK tarafından çıkarılacak kılavuzlar ve özel düzenleyici işlemler, Yükümlü ETAHS'lerin yükümlülüklerini nasıl yerine getireceklerinin anlaşılmasında oldukça önemli bir role sahip olacaktır. Dolayısıyla, mevzuata uyum süreci boyunca Yükümlü ETAHS'lerin MASAK tarafından yayınlanacak kılavuzları yakından takip etmeleri büyük önem arz etmektedir. 

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.