Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi, 2024-2028 yılları için Türkiye Uluslararası Doğrudan Yatırım Stratejisi geliştirmiş ve bu stratejinin uygulanması için eylem planı hazırlamıştır. Bu strateji yeşil dönüşüm, dijital dönüşüm, küresel tedarik zinciri ve nitelikli insan kaynağı gibi önemli başlıklar üzerine kurulmuştur.
Uluslararası doğrudan yatırımlar ("UDY"), Türkiye ekonomisinin sürdürülebilir büyüme, teknolojik dönüşümü ve küresel rekabet gücünü artırma hedefleri doğrultusunda, 2024-2028 UDY Stratejisi ("UDY Stratejisi") kapsamında kritik bir role sahiptir. Ülkenin uzun vadeli ekonomik kalkınma hedeflerine ulaşmasını hızlandıracak nitelikli yatırımların ülkeye çekilmesinde önemli bir bileşendir. Türkiye'nin uzun vadeli kalkınma vizyonu çerçevesinde belirlenen ekonomik hedeflere ulaşmasını sağlayacak bu tür yatırımlar, küresel düzeyde sahip olduğu önemleri nedeniyle dijital yatırımları da içeren Nitelikli UDY'ler olarak kabul edilmektedir.
Küresel dijitalleşme süreçlerinin hızlanması, geleneksel sektörlerin dönüşümünü tetiklemekte ve yeni sektörlerin doğmasına öncülük etmektedir. Yabancı yatırımcılar, dijital altyapısı güçlü ve kalabalık, eğitimli iş gücüne sahip ülkeleri tercih etmektedir. Yatırımcıların göz önünde bulundurduğu bir diğer temel husus da bir ülkenin dijitalleşme ve veri güvenliği dahil ancak bununla sınırlı olmamak üzere veri politikalarının gücüdür. Dijital platformlar, yazılım geliştirme, finansal teknolojiler ve veri merkezi teknolojilerindeki hızlı gelişim ve yapay zekâ, bulut bilişim ve büyük veri analitiği gibi teknolojilerin yayılmasının yanı sıra "dinamik teknoloji girişimciliği"nin varlığı da UDY'leri etkileyecektir.
Stratejik Eylemler ve Politikalar
Türkiye son 10 yıl içerisinde dijital yatırımlara yönelik kalkınma vizyonunu destekleyen 214 projeye ev sahipliği yapmıştır. Bu yatırımlar, yarı-iletkenler, bilgi-iletişim, elektronik parçalar, e-ticaret, platform ekonomileri, yazılım ve oyun geliştirme, genişbant ve veri merkezi altyapıları gibi alanları; yapay zeka, bulut bilişim, nesnelerin interneti ve eğitim, sağlık, finans gibi sektörlere yönelik teknolojiler aracılığıyla geleneksel sektörlerin dijitalleşmesini kapsamaktadır.
Türkiye UDY'leri kendisine çekebilmek için atılması gereken adımların bilincindedir ve dijital dönüşümün bir parçası olarak ortaya çıkan yeni sektörlerde istihdam imkanları için halihazırda girişimler oluşturmuştur. Ayrıca, yabancı yatırımlara elverişli hukuki düzenlemeler yoluyla yeni sektörleri ve yatırım süreçlerini şekillendirmektedir. Türk Sermaye Piyasası Kanunu'na kripto varlık hizmet sağlayıcılarının eklenmesi; Türk İş Kanunu'na uzaktan çalışma kavramının eklenmesi ve teknoloji geliştirme bölgelerinin ve teşviklerin oluşturulması mükemmel örneklerdir.
Türkiye, halihazırda yabancı yatırımcılara mevcutta sunulan teşvik mekanizmalarının etkinliğini artırmayı hedeflemektedir. Uzun vadeli yatırım kredilerine öncelik verilecek, teknoloji girişimciliği ekosistemini güçlendirmek için gerekli fiziksel, hukuki ve dijital altyapılar geliştirilecektir. Alternatif ve yenilikçi finansman seçenekleri artırılacak, teknoloji girişim şirketleri için hisse bazlı, uzun vadeli primler yaygınlaştırılacak ve bu alandaki çalışanlar için uzun vadeli prim sistemleri kurulacaktır. Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarına yönelik yurt dışı yatırım limitleri artırılacak ve Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği'nin 23. maddesinde belirtilen azami %10'luk oran, büyüme potansiyeli yüksek, halka açık olmayan yabancı şirketlere yapılan yatırımların artırılması amacıyla değiştirilecektir.
Süreçlerin dijitalleştirilmesi, bürokratik prosedürlerin kolaylaştırılması ve maliyetlerin azaltılması, yatırım süreçlerine ilişkin olarak öngörülen prosedürlerin daha az zaman almasını sağlayacak ve Nitelikli UDY projelerinin hızlı bir şekilde hayata geçirilebilmesini destekleyecektir. İş ve yatırım ortamında düzenleyici çerçevenin iyileştirilmesi yatırımcıların güvenini, öngörülebilirliği ve istikrarı sağlayacaktır. Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin geliştirilmesi, yatırımcılar ile kamu kurumları arasında çıkan uyuşmazlıkların hızlı, düşük maliyetli ve karşılıklı anlaşma yoluyla çözülmesini sağlayacaktır.
Türkiye, uluslararası standartları, veri politikalarını ve yasal düzenlemeleri analiz etmektedir. Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü ("GDPR") ve Avrupa düzenlemeleri ile 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'nun ("KVKK") uyumlaştırılmasına yönelik adımlar atılmıştır. Somut bir adım olarak, KVKK'da yapılması gereken değişikliklerin Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne ("TBMM") sunulmasının ardından, KVKK'nın yurt dışına veri aktarımına ilişkin hükümlerinde doğrudan yabancı yatırımcılara yönelik bir değişiklik yapılmıştır.
Avrupa Birliği ("AB") Şebeke ve Bilgi Güvenliği Direktifi (NIS2), siber güvenlikte alanındaki güncel gelişmeler ve uluslararası en iyi uygulamalar, Türkiye'nin nitelikli UDY projelerini çekecek ulusal siber güvenlik stratejisinin güçlendirilmesinde dikkate alınacaktır. Bu doğrultuda, yerli veri merkezi hizmeti sağlayıcılarının gelişimini desteklemek ve rekabeti artırmak için çeşitli mekanizmalar kurulacak, 5G baz istasyonlarının yerli üretiminin teşvik edilecek, kurulumlar yaygınlaştırılarak altyapı eksiklikleri giderilecek ve bölgesel farklılıklar göz önünde bulundurularak, altyapı eksikliği yaşayan bölgelerde genişbant altyapı kurulumu teşvik edilecektir. 5G ve yeni nesil iletişim teknolojileri, nesnelerin interneti, yapay zekâ, büyük veri, kuantum, siber güvenlik, blok zincir, akıllı ulaşım ve artırılmış gerçeklik gibi gelişmekte olan teknolojilerde ekosistemlerin geliştirilmesi de sağlanacaktır.
Açık Kaynak Kodlu Yazılım Kümelenmesinin kurulması ve nitelikli yazılım, donanım ve altyapı uygulayıcılarının yetiştirilmesine öncelik verilmesi de kilit bileşenlerdir.
Beklenen Sonuçlar ve Faydalar
Türkiye'nin UDY Stratejisi kapsamında dijital dönüşüm stratejisinin sağlayacağı UDY'lerde öngörülen artış, ekonomik, çevresel ve sosyal boyutta büyük farklar ve faydalar yaratacaktır.
Ekonomik açıdan dijital dönüşüm stratejisi, öncülük ettiği yeni sektörlerde ve yatırımlardan sağladığı finansmanlarla küresel rekabet gücünü artırmaktadır. Dijital dönüşüme ayak uyduramayan ülkeler ise küresel rekabet gücünü kaybetmekte ve kalkınma hedeflerine ulaşamamaktadır.
Dijital yatırımlar aynı zamanda yeşil dönüşüme de büyük katkı sağlamaktadır; hatta bu dönüşüme yön veren en önemli faktördür ve birbirlerinden bağımsız değerlendirilemezler. Dijitalleşme karbon salınımını önemli ölçüde azalttığı için hem kısa hem de uzun vadede çevresel faydalar yaratmaktadır.
Sosyal alanda, dijitalleşme istihdamı arttırmakta ve yeni sektörlerin ve girişimlerin kurulması yoluyla genel refaha katkı sağlamaktadır.
Sonuç itibariyle, Türkiye'nin 2024-2028 UDY Stratejisi, dijital dönüşüm odaklı UDY'ler yatırımlar yoluyla ekonomik kalkınmayı hızlandırmayı hedeflemektedir. Bu strateji, dijital altyapıyı güçlendirerek, yenilikçi finansman mekanizmaları geliştirerek ve teknoloji girişimciliğini destekleyerek yabancı yatırımcıları çekecektir. Ayrıca, dijitalleşme süreçlerinin hızlandırılması ve yeşil dönüşümün desteklenmesi çevresel ve sosyal faydalar sağlayacak, istihdamı arttıracak ve genel refahı iyileştirecektir. Dijital dönüşüm, küresel rekabet gücünü artırarak ulusal kalkınma vizyonunun gerçekleştirilmesinde önemli bir rol oynayacaktır. UDY Stratejisi'nde de belirtildiği üzere, bu ekonomik kalkınma vizyonunun gerçekleştirilmesi için teşvik imkanlarının artırılması, girişim şirketlerinin desteklenmesi ve mevzuat reformunun sürdürülmesi gerekmektedir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
