6361 sayili Kanun'da ("Kanun") ve ilgili diger mevzuatlarda yapilan degisiklikler 7 Mart 2021 tarih ve 31416 sayili Resmi Gazete'de yayimlanarak yürürlüge girmis ve üm finansal kuruluslari yakindan ilgilendiren birçok yeni hüküm getirilmistir. Degisikligin temel sebebi tasarruf finansman sirketlerinin Kanun kapsaminda düzenlenmesi olsa da 6361 sayili Kanun'a tabi diger finansal kuruluslari da ilgilendiren birçok konuda yeni düzenlemeler getirilmistir.  Bu kapsamda degerlendirmelerimiz asagidaki basliklardan olusmaktadir:

  1. Tüm finansal kuruluslari ilgilendiren degisiklikler
  2. Tasarruf finansman sirketlerini ilgilendiren degisiklikler
  3. Kanunda yer alan yeni kabahat ve cezalar
  4. Diger kanunlarda yapilan degisiklikler

I. Tüm Finansal Kuruluslari ilgilendiren degisiklikler

Kanun'un ismi 6361 Sayili "Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Sirketleri Kanunu" olarak degistirilmistir.

5.  maddenin 1. fikrasi (a) bendinde yapilan degisiklikle, sirketler bakimindan kurucu ortak sayisinin asgari bes kisi olma sarti kaldirilmistir.

BDDK1, ödenmis sermaye tutari sartini ÜFE oranindan daha yüksek bir oranda arttirmaya yetkilendirilmistir.

5. madde 1. fikra (e) bendi degistirilerek, ilgili sirketlerin ödenmis sermayelerinin asgari elli milyon Türk lirasi olmasi gerektigine hükmedilmistir. Tasarruf finansman sirketleri bakimindan ise bu tutar yüz milyon Türk lirasi kabul edilmistir.

9. maddenin birinci fikrasi (ç) bendinde yapilan degisiklikle, sirketlerin fon toplamasi, menkul kiymet ihraç etmesi hakkindaki hükümdeki 2499 sayili Kanun ibaresi kaldirilmis; hükme 6362 sayili Sermaye Piyasasi Kanunu ibaresi eklenmistir. Tasarruf finansman kuruluslari müsterilerinin taahhüt ettikleri tasarruf tutarlari, bu madde kapsaminda istisna tutulmustur.

Tasarruf finansman sirketleri disinda kalan sirketlerin ise yurt içi ve yurt disi istirak edinmelerine iliskin usul ve esaslarin Kurulca belirlenecegi kararlastirilmistir.

11. maddede yapilan degisiklikle ortak sayisinin besin altina düsmesine yol açan pay devirlerinin hükümsüz olmasi ve pay defterine kaydolmamasi sarti kaldirilmistir ve bu sekilde 11. madde, 5. maddenin 1. fikrasi (a) bendinde yapilan degisiklikle uyumlu hale getirilmistir.

12. maddede öngörülen tasfiyeye iliskin hükümde yapilan degisiklik ile tasarruf finansman sirketleri hüküm bakimindan istisna tutulmustur. Tasarruf finansman sirketleri için maddenin devaminda ayri bir usul öngörülmüstür (bu kapsamda yapilan degisiklikler için ikinci bölüme bakiniz).

15. maddenin birinci fikrasindaki "sirketlerin faaliyetleri ile özkaynaklari arasinda" ibaresi madde metnin çikarilmistir. 15. maddeye eklenen 4. fikra ile bir sirketin;

  • Yükümlülüklerinin toplam degerinin varliklarinin toplam degerini asmasi, aktiflerinin vade itibariyla yükümlülüklerini karsilayamama tehlikesiyle karsi karsiya gelmesi, aktif kalitesinin mali bünyeyi zayiflatabilecek sekilde bozulmasi,
  • Gelir gider dengesinin bozulmasi ile özkaynaklarinin faaliyetlerini emin bir sekilde yürütecek yeterlilikte olmamasi veya bu durumun gerçeklesmek üzere bulunmasi,
  • Güven ve istikrar bakimindan finansal sisteme yönelik risk olusturmasi,
  • 7. maddenin 3. fikrasi (c) bendinde belirtilen sartlari kaybetmesi veya denetimi engelleyici bir hususun bulunmasi (ilgili fikra bendi söyledir: "Uygun hizmet birimleri ile iç kontrol, muhasebe, bilgi islem ve raporlama sistemlerinin kurulmus, bu birimler için yeterli personel kadrosunun olusturulmus ve personelin buna uygun görev tanimlari ile yetki ve sorumluluklarinin belirlenmis olmasi",
  • Özkaynaginin, ödenmis sermayenin üçte birine gerilemesi,
  • Etkin bir risk yönetimi sisteminin tesis edilmemesi,
  • Kanuna, ilgili düzenlemelere ve Kurul kararlarina aykiri nitelikte, karar, islem ve uygulamalarinin bulunmasi

gibi hallerden biri ya da birkaçinin bulunmasi durumunda Kurum, sirketten belirli tedbirleri istemeye yetkili olmakla birlikte, tasarruf  finansman sirketleri bakimindan tahsisat tarihlerini ileri bir tarihte ertelemek konusunda ayrica yetkilendirilmistir.

40. maddede yapilan degisiklikle, Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Sirketleri Birligi'nin ismi "Finansal Kurumlar Birligi" olarak degistirilip, sirketler (6361 sayili Kanun kapsaminda olan finansal kiralama, faktoring, finansman sirketleri  ve tasarruf finansman sirketleri), varlik yönetim sirketleri ve Kurul gözetim ve denetimine tabi kuruluslardan Kurulca uygun görülenlerin, faaliyet iznini takiben 1 ay içinde Finansal Kurumlar Birligi'ne üye olmasi zorunlu tutulmustur.

Kanunun 50. maddesinde öngörülen faaliyet izninin iptaline iliskin hüküm tasarruf finansman sirketleri disindaki finansal kuruluslari bakimindan uygulanacak sekilde degistirilmistir. Bu hususta 50. maddede öngörülen düzenleme yine tasarruf finansman sirketleri disinda kalan sirketler bakimindan uygulanacaktir.

  • 15. madde kapsaminda Kurumca istenen önlemlerin alinmamasi, alinan önlemlere ragmen sorunlarin uygun bir süre içinde giderilememesi, ya da bu tedbirlerin alinmasi durumunda dahi sonuç alinmayacaginin Kurumca bilinmesi halinde tasarruf finansman sirketleri disindaki sirketlerin faaliyet izninin iptal edilecegi hüküm altina alinmistir.

II. Tasarruf Finansman Sirketlerini Ilgilendiren Degisiklikler

Kanunun Amaç ve Kapsam baslikli maddelerine "tasarruf finansman sirketleri" ibaresi dahil edilmistir

3. madde 1. fikra (i) bendinde yer alan "Sirket" tanimina Kanun kapsaminda yer alan üç sirket disinda tasarruf finansman sirketi eklenmistir.

3. madde kapsaminda yer alan tanimlara, "Tasarruf Finansman Faaliyeti", "Tasarruf Fon Havuzu", "Organizasyon Ücreti" ve "Tahsisat" gibi hususlar eklenerek tasarruf finansmani sirketlerinin kullandiklari hukuki enstrümanlar Kanun kapsaminda tanimlanmistir.

5. maddeye (e) bendi eklenerek tasarruf finansman sirketlerinin ödenmis sermayesinin yüz milyon Türk lirasi olmasi kararlastirilmistir (tüm sirketler bakimindan öngörülen hüküm için tiklayiniz)

9. maddeye eklenen 5. fikra ile konut ve tasit ediniminden dogdugu belgelendirilmeyen borçlari finanse etmesi, üçüncü taraflara borç vermesi, ortaklik payi edinmesi ve reklam, ilan ve belgelerinde banka izlenimi uyandiracak ifade ve deyimler ile "katilim" ifadesini kullanmalari yasaklanmis ve kendi faaliyet konulari disinda finansman islemleri yapmalarinin önüne geçilmek istenmistir.

Ayni maddenin 5. fikrasi ile tasarruf finansman sirketlerinin ancak yurt içinde tescil edilmis konut veya tasit alimlarina iliskin finansman saglayabilecegi kararlastirilmistir.

12. maddede yapilan degisiklikle birlikte, tasarruf finansman sirketlerinin birlesme, devir, bölünme ve iradi tasfiyelerinin nasil olacagi hüküm altina alinmistir. Buna göre;

  • Bu islemlerin Kurumun denetimi Kurulun ise iznine tabi olacagi kararlastirilmistir. Bu hususta, tasarruf finansman sirketleri, Kuruma yapilacak isleme iliskin bir plan sunmak zorundadir.
  • Tasarruf finansman sirketinin 12. madde kapsaminda tasfiyesine izin verildikten sonra, yeni müsteri edinmesi ve yeni bir taahhüt altina girmesi yasaklanmistir.
  • Bu islemlere iliskin sunulan plana uyulmamasi, yapilan islemin müsteri hak ve menfaatlerini zarara ugratacaginin tespit edilmesi durumlarindan birinin varligi halinde Kurulca verilen iznin iptal edilebilecegi hükme baglanmistir.
  • Bir tasarruf finansman sirketinin iradi tasfiye izninin iptali halinde ise BDDK tarafindan tasfiyesine karar verilecegi ve Kanuna yeni eklenen 50/A maddesine göre tasfiye edilecegi yine degisiklik kapsamindadir.

15. maddede yapilan degisiklikler, tüm finansal kuruluslar bakimindan uygulanacagi için yukarida ki açiklamamiza atif yapariz. (15. maddede yapilan degisiklikler için tiklayiniz).

  • 15. madde kapsaminda sadece tasarruf finansmani sirketleri bakimindan uygulanacak hüküm organizasyon ücretlerinin binde besini ayirma yükümlülügüdür. Buna göre eklenen 5. fikra ile tasfiye halinde tasarruf finansman sirketlerinin, tasarruf sahiplerine ödenmek üzere, organizasyon ücretlerinin binde besini ayirmasi zorunlulugu getirilmistir. BDDK bu orani belirli bir firmaya iliskin olmak üzere üç katina kadar artirmaya ve uygulanmasina iliskin esaslari belirlemek konusunda yetkilendirilmistir.

Kanun'a 39/a maddesi eklenerek, tasarruf finansman sözlesmesi tanimlanmistir, buna göre;

  • Tasarruf sözlesmesi; "belirli bir tasarruf tutari ve dönemine bagli olarak önceden belirlenmis kosullarin gerçeklesmesi sartiyla konut veya tasit edinimi için müsteriye finansman kullanimi hakki veren, sirkete ise müsteriye ait birikmis tasarruf tutarini yönetme, geri ödeme ve finansman kullandirma yükümlülügü ile organizasyon ücreti alma hakki veren, faizsiz finansman esaslarina göre düzenlenen sözlesmedir."

Ayni maddede bu sözlesmenin hangi sartlarla kurulabilecegi kararlastirilmistir, yazili veya mesafeli olarak kurulabilecegi hükme baglanmis olup, Kurul, yazili seklin yerine geçebilecek bir yöntem belirlemek konusunda yetkilendirilmistir.

Müsteriler bakimindan 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin cayma hakki getirilmistir. Cayma hakkinin kullanilmasi halinde, 14 gün içinde tasarruf finansman sirketine müsteriden alinan tutarin tamamini iade etme sarti getirilmistir.

Müsteri bakimindan tasarruf finansman döneminin bitimine kadar fesih hakki da bu madde kapsaminda getirilen haklardan birisidir. Bu hakkin kullanilmasi halinde organizasyon ücreti bedeli disinda kalan toplam birikim tutarinin müsteriye Kurulca öngörülen süre içinde geri ödenmesi zorunludur.

Sözlesmenin diger tarafi tasarruf finansman sirketi bakimindan ise fesih hakkinin ancak müsterinin sözlesmeden dogan yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde var oldugu kararlastirilmistir.

Tasarruf finansman sözlesmelerinde asgari olarak; tutarlar, vade, organizasyon ücreti, gelir, maliyet ve masraflar, konut veya tasit edinimine yönelik tasarruf etme ve finansman kullandirma dönem ve kosullari, iade süre ve sartlari, temerrüt, cayma hakkinin kullanimi, sözlesmenin sona ermesi, fesih, mirasçilara intikal, üçüncü taraflara devrine ve taraflarin hak ve yükümlülüklerine iliskin hükümlerin yer alacagi kararlastirilmistir. Degisiklige göre, tasarruf finansman sirketleri taahhüt ettikleri yükümlülükleri yerine getirmek zorundadir. 

Kanun'a eklenen 39/B maddesiyle tasarruf finansman sirketlerine yeni yükümlülükler getirilmistir. Buna göre:

  • Tasarruf finansman sirketlerinin her bir müsteri grubu ve müsteri bazinda bagimsiz bir tasarruf finansman plani düzenlemesi gerektigi hükme baglanmistir. Ayrica grup halinde tasarruf uygulamasinda, müsterilerin teslimat tarihlerinin, grup için öngörülen toplam vade esas alinarak belirlenecegi kararlastirilmistir.
  • Sirketlerin tasarruf fon havuzu hesaplarini diger hesaplarindan ayirmalari zorunlu tutulmus ve bu havuzdaki varliklarin, sözlesme yükümlülüklerinin yerine getirilmesi disinda kullanilmasi, devir, temlik, rehin, teminat gösterme, kamu alacaklarinin tahsili için haczedilme, hapis hakki ve takasa konu edilmesi yasaklanmistir.
  • Müsterilerin sözlesme kapsaminda alacaklari disinda bu havuzlara haciz, ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz konulamayacagi veya iflas masasina dahil edilemeyecegi hükme baglanmistir.
  • Tasarruf finansman sirketlerinin faizsiz finansman esaslarina göre faaliyet gösterecegi kabul edilmistir.
  • Yatirim araçlarinin ve faizsiz finansman esaslarina uygun tasarruf ve finansman yöntemleri ile bu maddenin uygulanmasina iliskin usul ve esaslar, degisiklige göre BDDK tarafindan belirlenecektir.

Tasarruf finansman sirketleri bakimindan ayrica bir faaliyet izninin kaldirilmasi ve tasfiyesi hükmü öngörülmüstür. Buna göre;

  • Likiditenin kasitli olarak yanlis hesaplanmasi, likidite düzeyinin sürdürülememesi veya sürdürülemeyeceginin anlasilmasi,
  • 15. maddede öngörülen Kurumca alinmasi istenen tedbirlerin süresi içinde alinmamasi ya da bu tedbirlerin tamamen ya da kismen alinmasina ragmen mali bünyenin güçlendirilmesine imkân bulunmadiginin veya bu tedbirler alinmis olsa dahi mali bünyenin güçlendirilemeyeceginin tespiti halinde sirketin faaliyet iznini kaldirmaya ve tasfiyesine karar vermeye yetkilendirilmistir. Ayrica degisiklikte su hususa yer verilmistir: "Bu madde kapsaminda tasfiyesine karar verilen sirketlerde müsterilerin sözlesmelerde yer alan finansman kullanma haklari uygulanmaz". Sayilan hususlar disinda tasfiye kararinin Resmî Gazete'de yayimlanacagi hüküm altina alinmistir.

Tasfiyesine karar verilen sirketin tasfiyesi tasfiye komisyonu tarafindan genel hükümlere göre gerçeklestirilip, tasfiye sonrasi sirketçe alinan kararlar, ticaret sicil müdürlüklerince, tasfiye komisyonunun talebi üzerine sicile tescil edilecegi kabul edilmistir.

Tasfiye komisyonu BDDK ve TMSF tarafindan bildirilecek üyelerden olusacagi ayrica 50/A maddesiyle birlikte kabul edilmistir.

Tasfiyesine karar verilen sirketler bakimindan 5411 sayili Kanun'un 109, 110, 133, 134, 137, 138, 140, 141, 142 madde hükümlerinin kiyasen uygulanacagi ayrica hükme baglanmistir.

Kanun'a geçici 7. madde eklenerek tasarruf finansman sirketlerinin geçis sürecinin nasil olacagi düzenlenmistir. Buna göre;

  • Yürürlük tarihinden itibaren 1 ay içinde tasarruf finansman faaliyeti yürüten sirketler, Kuruma basvuruda bulunmak, basvuru sirasinda en fazla 6 ay içinde durumlarini Kanun hükümlerine uygun hale getireceklerine veya müsterilerinin hak ve menfaatlerine zarar vermeden tasfiye olacaklarina dair bir plan sunmak zorundadirlar.
  • Bu basvuru yapilmaksizin faaliyetlerine devam edenler bakimindan 46. madde hükmü uygulanacaktir.
  • Bu madde kapsaminda Kurula ilgili sürenin 6 ayi geçmemek üzere uzatilmasina iliskin yetki taninmistir. Ayrica Kurul 5. maddenin 1. fikrasi (e) bendi haricindeki yükümlülüklere iliskin olarak altisar ayi geçmemek üzere iki defa ek süre verebilecektir.
  • Kuruma basvuruda bulunan sirketlerden, varliklari yükümlülüklerini karsilayamayacagi tespit edilen, durumlarini verilen sürede Kanuna uygun hale getirmeyenler ve sundugu plan yeterli görülmeyenler hakkinda, Kurul 50/A maddesi uyarinca tasfiye karari vermeye yetkilendirilmistir.
  • Bu 7292 sayili Kanun (bu degisikliklerin yapildigi ilgili mevzuat yayimlanmadan önce (7 Mart 2021 tarih ve 31416 sayili  Resmî Gazete'de yayimlanmistir) yapilmis tasarruf finansmani sözlesmelerinin tadil olunmaksizin devam edecegi kararlastirilmistir. Tahsil edilmis birikim tutarlari hakkinda ise, 39/B maddesinin 2. fikrasi uygulanacaktir. Kurum 15. maddenin 4. fikrasi uyarinca ayrica tahsisat tarihlerini ötelemeye yetkilendirilmistir.

III. Kanun Yer Alan Yeni Kabahat ve Cezalar

Kanun degisikligiyle birlikte yeni suç ve kabahatler Kanun kapsamina eklenmistir. Zimmet baslikli yeni suç 5411 sayili Bankacilik Kanunu kapsaminda öngörülen zimmet suçuyla çok büyük oranda benzerlik göstermektedir. Kanun degisikliginde öngörülen yeni suç ve kabahatler söyledir:

Cayma ve fesih hakkinin düzenlenmemesi, cayma hakkindan itibaren 14 gün içinde müsteriye ödedigi paranin iade edilmemesi, fesih hakkinin öngörülmemesi, tasarruf finansman sirketinin kanunda gösterilen hallerin disinda sözlesmeyi feshetmesi gibi 39/A maddesinin üçüncü ve dördüncü. fikralarina aykiri olan hallerde 

62.500 TL'den az olmamak sartiyla islem tutarinin bes katina kadar idari para cezasi

6 ay- 2 yil arasi hapis cezasi ve 500 güne kadar adli para cezasi

Tasarruf finansman sirketlerinin, Banka izlenimi vermek, "katilim" ibaresini kullanmak, tevsik edilmeyen borçlari finanse etmek gibi 9. maddenin 5. fikrasina aykiri islemleri halinde

62.500 TL'den az olmamak sartiyla islem tutarinin bes katina kadar idari para cezasi

Sözlesmenin kurulmasina iliskin Kanun'da veya Kurulca öngörülen usullere uyulmamasi gibi 39/A maddesinin ikinci fikrasinda düzenlenen hususlara aykirilik halinde

Sözlesmede öngörülen asgari hususlara, sözlesmede degistirilemeyecek hususlara Kurulca belirlenen usul ve esaslara uyulmamasi gibi 39/A maddesinin besinci fikrasinda düzenlenen hususlara aykirilik halinde

25.000-50.000 TL idari para cezasi

Tasarruf finansman sirketinin her bir müsteri grubu ve müsteri bazinda tasarruf ve finansman plani düzenlememesi gibi 39/B maddesinin birinci fikrasina aykirilik halinde

39/B maddesinin ikinci fikrasinda öngörülen tasarruf fon havuzunu korumak için getirilmis yükümlülüklere aykirilik halinde

39/B maddesinin üçüncü fikrasinda öngörülen tasarruf finansman faaliyetinin faizsiz finansman esaslarina göre yapilacagi hususuna aykirilik halinde

25.000-50.000 TL idari para cezasi

46. maddede öngörülen gerekli izinleri almaksizin ilgili faaliyetlerin yapilmasi halinde

46. maddenin ikinci fikrasinda öngörülen alinmasi gereken izinler almaksizin ticaret unvanlarinda, her türlü belge, ilan ve reklamlarinda veya kamuoyuna yaptiklari açiklamalarda sirket gibi faaliyet gösterdikleri izlenimini uyandiracak söz ve deyimler kullanilmasi halinde

3 ay - 1 yil arasi hapis cezasi ve 1000 güne kadar adli para cezasi
  1. 49/B maddesiyle düzenlenen görevi nedeniyle zilyetligi kendisine devredilen veya koruma ve gözetimiyle yükümlü oldugu para veya para yerine geçen evrak veya senetleri veya diger mallari kendisinin ya da baskasinin zimmetine geçiren tasarruf finansman sirketi yönetim kurulu baskan ve üyeleri ile diger mensuplari hakkinda
  2. Suçun, zimmetin açiga çikmamasi için hileli davranislarla islenmesi halinde,
  3. Faaliyet izni kaldirilan bir tasarruf finansman sirketinin; hukuken veya fiilen yönetim ve denetimini elinde bulundurmus olan gerçek kisi ortaklarinin, tasarruf finansman sirketinin emin bir sekilde çalismasini tehlikeye düsürecek sekilde dogrudan veya dolayli olarak kendilerinin veya baskalarinin menfaatlerine kullandirmak suretiyle, her ne suretle olursa olsun tasarruf finansman sirketini zarara ugratmalari zimmet olarak kabul edilir.
  4. Sorusturma baslamadan önce ve kovusturma baslamadan önce zimmete geçirilen seyin aynen ödenmesi veya tazmini halinde etkin pismanlik hükmü öngörülmüstür.
  1. 6 yil - 12 yil arasi hapis cezasi 5000 güne kadar adli para cezasi
    Tasarruf finansmani sirketinin ugradigi zararin tazminine mahkûm edilir.
  2. 12 yildan az olmamak üzere hapis cezasi ve 20000 güne kadar adli para cezasi, meydana gelen zararin ödenmesi ne mahkum edilir.
  3. 10 yil - 20 yil arasi hapis cezasi ve tasarruf finansman sirketinin ugradigi zararin üç katindan az olmamak kaydiyla 20000 güne kadar adli para cezasi, meydana gelen zararin müteselsilen ödenmesine karar verilir.

IV. Diger Kanunlarda Yapilan Degisiklikler

2644 sayili Tapu Kanunu 26. maddesinde yapilan degisiklikle tasarruf finansman sözlesmesinde saglanacak finansmana karsilik teminat gösterilen tasinmazlarin ipotek islemlerinin tapuya tescil edilebilmesi saglanmistir.

5411 Sayili Bankacilik Kanunu'nun 93. maddesinde degisiklik yapilarak Bankacilik Düzenlenme ve Denetleme Kurumu'nun, tasarruf finansman sirketleri bakimindan regülasyon kurumu olarak faaliyet göstermesinin önü açilmistir.

5411 sayili Kanun'un 101. maddesinde degisiklik yapilarak tasarruf finansman sirketlerinin de Kurum'a katilma payi ödemesi yapmasi kararlastirilmistir.

5490 sayili Nüfus Hizmetleri Kanunu'nun 45. maddesinde yapilan degisiklikle birlikte, ilgili bakanlikça merkezi veri tabaninda tutulan verilerin paylasilabilecegi sirketlere tasarruf finansman sirketleri de eklenmistir.

6362 sayili Sermaye Piyasasi Kanunu'nun 57. maddesinde öngörülen konut ve varlik finansmani kuruluslarina iliskin maddede, konut finansmani kuruluslari tanimina tasarruf finansman sirketleri de eklenmistir.

Bilgi ve degerlendirmenize sunariz.

Footnote

1. Bu metinde yer alan "Kurum" ifadesi Bankacilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nu; "Kurul" ifadesi ise Bankacilik Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nu ifade eder.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.