Tevkif Yoluyla Kesilen Vergilerin Yillik Beyannamede Mahsubu Ve Kalan Tutarin Mahsuben/Nakten İadesi

Özet: 193 sayili Gelir Vergisi Kanunu ve 5520 sayili Kurumlar Vergisi Kanununa göre mükelleflerden yil içinde tevkif yoluyla kesilen vergiler yillik beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilmekte ve kalan tutar ödenecek vergi olarak tahakkuk ettirilmekte olup yil içinde kesilen vergilerin hesaplanan vergiden fazla olmasi durumunda ise bu tutar belli sartla çerçevesinde mükellefe mahsuben ve/veya nakten iade edilmektedir. Yillik gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinin verilme sürecinin mart ve nisan ayinda tamamlanmasi sonrasinda nakten ve/veya mahsuben iade süreci mükelleflerin bagli oldugu vergi daireleri tarafindan yapilmaktadir. Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yillik beyannamede mahsubu ve kalan tutarin nakten veya mahsuben iadesinin usul ve esaslari ise Hazine ve Maliye Bakanligi tarafindan yayimlanan genel tebliglerle düzenlenmektedir.

Anahtar kelimeler: Vergisi tevkifati, tevkifatin mahsubu, standart iade talep dilekçesi, mahsuben/nakten iade, nakten iade limitleri, inceleme raporu/teminat/tam tasdik raporu.

GIRIS

193 sayili Gelir Vergisi Kanununun "Vergi tevkifatinin mahsubu" baslikli 121. maddesinde yer alan hükme göre; yillik gelir vergisi beyannamesinde gösterilen gelire dâhil kazanç ve iratlardan Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesine göre kesilmis bulunan vergilerin, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edilecegi, mahsubu yapilan miktarin gelir vergisinden fazla olmasi halinde aradaki farkin Gelir Idaresi tarafindan belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde mükelleflere ret ve iade edilecegi belirtilmistir.

Diger taraftan, 5520 sayili Kurumlar Vergisi Kanununun 34. maddesine göre, kurumlar vergisi beyannamesinde yurt içinde kesilen vergilerin mahsubu mümkün bulunmaktadir. Buna göre, kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilen kazançlardan, KVK'nun 15. maddesinin birinci fikrasina ve 30. maddesinin birinci ve ikinci fikralarina göre kaynaginda kesilmis olan vergiler (hayat sigorta sirketlerinde matematik karsiliklarin yatirima yönlendirilmesinden elde edilen kazanç ve iratlar üzerinden yapilan kesintiler dahil), beyanname üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilmektedir.

Tevkif yoluyla kesilen vergilerinin yillik beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden mahsubu ve kalan kismin iadesi islemlerine iliskin esaslar ilk olarak 06.04.2004 tarihli Resmi Gazete'de yayimlanan 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginde açiklanmis bulunmaktadir. Daha sonra 79 no.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde, 429 sira no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliginde, 22.01.2016 tarihli ve 99 no.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde açiklamalar yapilmis bulunmaktadir.

Son olarak 6.10.2021 tarihli Resmi Gazete'de yayimlanan 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi ile gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin tevkif yoluyla kesilen vergilerinin gelir veya kurumlar vergisinden mahsubu ile kalan kisminin iadesine, geçici verginin mahsup ve iadesine ve bu vergilere ait vergi hatalarindan kaynaklanan iade islemlerine yönelik düzenlemelerin yer aldigi 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi'nde mükellefler lehine bazi degisiklikler yapilmistir. Özellikle, nakten iade konusunda var olan mevcut parasal tutarlar günümüz sartlarina göre mükelleflerin lehine olacak sekilde artirilmistir. Ayrica, yeniden belirlenen parasal tutarlarin her yil bir önceki yil için belirlenen yeniden degerleme oraninda artirilarak uygulanacagi da belirtilmistir. Ayrica, 6.10.2021 tarihi itibariyle sonuçlanmamis iade talepleri hakkinda yeni yapilan düzenlemelerin geçerli olacagi belirtilmistir. Bu çalismada, 193 sayili GVK'ya göre tevkif yoluyla kesilen verginin mahsuben ve/veya nakten iade süreci son yapilan degisiklikler kapsaminda incelenecektir.

1. VERGI TEVKIFATININ MAHSUBUNA ILISKIN YASAL DÜZENLEME

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafindan yillik olarak verilen beyanname sonucunda, yil içinde tevkif yoluyla kesilen vergiler beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilmekte kalan tutar ise mahsuben veya nakten mükelleflere ödenmektedir. Ancak, mahsup isleminin yapilabilmesi için, tevkif yoluyla kesilen verginin beyannameye dahil edilen gelir veya kazanca iliskin olmasi gerekmektedir.

2021 takvim yilina ait yillik gelir vergisi beyannamelerinin Mart/2022 ayinin sonunda tamamlanan yillik beyan süresi sonrasinda tevkif yoluyla kesilen vergilerin beyannamede mahsubundan sonra kalan tutarin mahsup ve iade süreci 1 Nisan 2022 sonrasinda vergi dairelerince yapilmaya baslanacaktir. 2022 hesap dönemine ait kurumlar vergisi beyannamelerinin verilme süresinin bitmesi sonrasinda 1 Mayis 2022 tarihinden itibaren ise tevkif suretiyle kesilen vergilerin iade süreci baslayacaktir. 193 sayili Gelir Vergisi Kanununun "Vergi tevkifatinin mahsubu" baslikli 121. maddesinde yer hükümlere göre;

• Yillik beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan GVK'ya göre kesilmis bulunan vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir.
• Mahsubu yapilan miktar gelir vergisinden fazla oldugu takdirde aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin teblig tarihinden itibaren 1 yil içinde müracaati üzerine kendisine ret ve iade olunur.
• Hazine ve Maliye Bakanligi; iadeyi mahsuben veya nakden yaptirmaya, inceleme raporuna, yeminli mali müsavir raporuna veya teminata baglamaya ve iade için aranilacak belgeleri belirlemeye yetkilidir.
• Mahsuben iade islemi, aranan tüm belgelerin tamamlanmasi kosuluyla, yillik gelir vergisi beyannamesinin verildigi tarih itibariyla yapilir.
• Ikmalen veya resen yapilan tarhiyatlarda mahsup islemi, mahsup talebine iliskin dilekçe ve eklerinin eksiksiz olarak vergi dairesi kayitlarina girdigi tarih esas alinarak yapilir. Aranan belgelerin tamamlanmasi asamasinda yapilan tahsilatlar yönünden düzeltme yapilmaz.
• Kontrol edilen yabanci kurumlara yapilan ödemeler üzerinden GVK'nin 94. maddesinin ikinci fikrasi uyarinca kesilen vergiler, Türkiye'de yillik beyannameyle bildirilen kontrol edilen yabanci kurum kâri üzerinden hesaplanacak gelir vergisinden mahsup edilebilir. Mahsup edilecek vergi, kontrol edilen yabanci kurumun bu ödemelerden kaynaklanan kazancina isabet eden gelir vergisinden fazla olamaz.

Yasal düzenlemeye göre, yillik beyanname ile beyan edilen gelir veya kurum kazanci üzerinden hesaplanan vergiden yil içinde tevkif yoluyla kesilen vergiler mahsup edilmektedir. Ancak, mahsubu yapilan miktar gelir vergisinden fazla oldugu takdirde aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilmekte ve mükellefin teblig tarihinden itibaren 1 yil içinde müracaati üzerine kendisine ret ve iade edilmektedir. Yillik beyannamenin vergi bildirimi tablosunda yer alan geçici vergiye iliskin satirda, beyannamenin ilgili oldugu geçici vergi dönemlerinde ödenen geçici vergi tutari (ilgili geçici vergi beyannamelerinin ödenecek geçici vergi satirinda yer alan tutarlar toplami) gösterilir. Yillik beyannamenin vergi bildirimi tablosunun kesinti yoluyla ödenen vergiler satirinda ise, o yil içinde tevkif yoluyla kesilen vergilerin tamami (geçici vergiden mahsubu yapilan tevkifat tutarlari dahil) gösterilir. Yillik beyanname üzerinden hesaplanan vergiden, geçici vergi tutari ile yil içinde tevkif yoluyla kesilen vergilerin tamami mahsup edilir, kalan tutar tevkif yoluyla kesilen vergilerin diger vergi borçlarina mahsubu ve nakden iadesi kurallari çerçevesinde mükellefe red ve iade edilir.

2. 252 SERI NO.LU GENEL TEBLIGDE SON YAPILAN DEGISIKLIGE GÖRE MAHSUP YOLUYLA IADE BÖLÜMÜNDE YAPILAN DEGISIKLIK

Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yillik beyannamede mahsubu sonrasinda kalan tutarin nakten veya mahsuben iadesi konusunda 17 yildir uygulanmakta olan 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginde, Ekim/2021 ayinda 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi Seri No: 252'de Degisiklik Yapilmasina Dair Teblig yayimlanmis bulunmaktadir.

Bilindigi üzere, 252 seri no.lu GVGT'de yer alan açiklamalara göre, yillik beyanname ile beyan edilen gelir veya kurum kazanci üzerinden hesaplanan vergiden yil içinde tevkif yoluyla kesilen vergiler mahsup edilmektedir. Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yillik beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kisminin diger vergi borçlarina mahsup talebi tutarina bakilmaksizin, inceleme raporu ve teminat aranilmadan yerine getirilmektedir.

Yillik gelir vergisi beyannamesinin kanuni süresinde verilmemesi ya da çesitli sebeplerle ikmalen veya re'sen yapilan tarhiyatlar üzerine tahakkuk eden vergiler ile ilgili olarak daha önce tevkif yoluyla kesilen vergiler öncelikle tarhiyat asamasinda vergi dairesince dikkate alinarak islem yapilmaktadir. Iade için mükelleflerden istenen belgelerin tamamlanmasi asamasinda yapilan tahsilatlar yönünden düzeltme yapilmasi mümkün degildir.

429 sira no.lu VUK Genel Tebliginde yapilan açiklamaya göre; iade hakki doguran islemler nedeniyle nakden veya mahsuben yapilacak iade talepleri, Gelir Idaresi Baskanligi internet vergi dairesi üzerinden elektronik ortamda, bu Teblig ekindeki standart dilekçeler kullanilmak suretiyle yapilmaktadir. Yapilan düzenlemeyle standart iade talep dilekçeleri esas genel teblig olan 252 seri no.lu Genel Teblige islenmis bulunmaktadir. Buna göre;

• Kesinti yoluyla ödenen vergilerden dogan gelir veya kurumlar vergisinin nakden veya mahsuben iadesine iliskin talepler için Gelir/Kurumlar Vergisi Iade Talep Dilekçesi (1A),
• Geçici vergiden dogan gelir veya kurumlar vergisinin nakden veya mahsuben iadesine iliskin talepler için Gelir/Kurumlar Vergisi Iade Talep Dilekçesi (1B),
• Fazla veya yersiz olarak ödenen gelir/kurumlar vergisinin nakden veya mahsuben iadesine iliskin talepler için Gelir/Kurumlar Vergisi Iade Talep Dilekçesi (1C),

kullanilmaktadir.

315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi ile yapilan degisiklikle; 252 seri no.lu Genel Tebligin "1.3.1. Mahsup Yoluyla Iade" baslikli bölümünün ikinci paragrafi "Bunun için mahsup talebinin 10/10/2013 tarihli ve 28791 sayili Resmî Gazete'de yayimlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebligi (Sira No: 429)'nin ekinde yer alan iade talep dilekçesi (1A) ile yapilmasi gerekmektedir. Mahsuba iliskin iade talep dilekçesinin (1A) verilmis olmasi kaydiyla, mükelleflerin vergi borçlarina iliskin mahsup talepleri yillik beyannamenin verildigi tarih esas alinarak yerine getirilir." seklinde degistirilmis ve ayni bölümün üçüncü paragrafinda yer alan "dilekçe ve eklerinin" ibaresi ile dördüncü paragrafinda yer alan "dilekçe (Ek:2) ve eklerinin" ibaresi "iade talep dilekçesinin (1A)" olarak degistirilmistir.

Ayrica, 252 seri no.lu Genel Tebligin "3.2. Diger Vergi Borçlarina Mahsup veya Nakden Iade" baslikli bölümünün ikinci paragrafi, "Vergi borçlarina mahsup talebi halinde bu talebin Vergi Usul Kanunu Genel Tebligi (Sira No: 429)'nin ekinde yer alan iade talep dilekçesi (1C) ile vergi dairesine bildirilmesi gerekmektedir." seklinde degistirilmistir. Böylece, 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi ile yapilan degisiklikle, söz konusu iade talep dilekçelerine, 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi'nin ilgili bölümlerinde yer verilmek suretiyle uygulama birligi saglanmistir.

3. 252 SERI NO.LU GENEL TEBLIGDE SON YAPILAN DEGISIKLIGE GÖRE NAKTEN IADE ISLEMLERI

315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi ile 252 seri no.lu Genel Tebligin "1.3.2. Nakden iade" baslikli bölümünde yapilan degisikliklere göre; nakden iade taleplerinin iade talep dilekçesi (1A) ile yapilmasi sarttir. Tevkif yoluyla kesilen vergilere iliskin nakden iade edilecek tutarin 50.000 TL'yi (2022 yili için 68.000 TL) geçmemesi halinde iade talebi, iade talep dilekçesi (1A) ile birlikte bu dilekçenin "Nakden iadelere iliskin açiklamalar" kisminda yer alan eklenecek belgelerin eksiksiz ibraz edilmesi kaydiyla inceleme raporu ve teminat aranmaksizin yerine getirilecektir. Bu kapsamda;

• Ücret geliri elde edenler için isveren tarafindan vergi kesintisinin yapildigini gösteren yazinin onayli örneginin,
• Gayrimenkul sermaye iradi elde edenler için kira kontratinin onayli örneginin,
• Menkul sermaye iradi elde edenler için vergi kesintisinin yapildigini gösteren belgenin onayli örneginin,
• Serbest meslek kazanci elde edenler için tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlusu adina tahakkuk ettigini gösteren belgenin onayli örneginin,
• Kurumlar vergisi mükellefleri ile ticari veya zirai kazanç elde edenler için tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlulari tarafindan ilgili vergi dairesine ödenmis olduguna iliskin belgenin ilgili kurumca onaylanan bir örneginin,

iade islemini gerçeklestirecek olan vergi dairesine iade talep dilekçesi (1A) ile birlikte ibraz edilmesi yeterli bulunmaktadir.

Görüldügü üzere tevkif suretiyle kesilen vergilerin beyanname üzerinde hesaplanan vergiden mahsup edilmesi veya diger vergi borçlarina mahsup yoluyla iade edilmesinde kesilen vergilerin ödenme sarti yoktur. Nakten iade sürecinde de ücret, gayrimenkul/menkul sermaye iradi ve serbest meslek kazancinda kesilen verginin ödenme sarti yoktur. Nakten iade sürecinde sadece kurumlar vergisi mükellefleri ile ticari veya zirai kazanç elde edenler için tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlulari tarafindan ilgili vergi dairesine ödenmis olduguna iliskin belgenin ilgili kurumca onaylanan bir örneginin iade islemini gerçeklestirecek olan vergi dairesine iade talep dilekçesi (1A) ile birlikte ibraz edilmesi gerekmektedir. Ticari ve zirai kazançlara iliskin tevkif yoluyla kesilen vergilerin ödenme sarti sadece nakden iade durumunda gerekmekte olup mahsuben iade asamasinda tevkifatin yapilmis olmasi yeterli bulunmaktadir.

Tevkif yoluyla kesilen vergilere iliskin mahsuben/nakden iade talepleri ile ilgili olarak Genel Tebligde belirtilen ve ibrazi istenen belgelerin gerçegi yansitmamasi halinde, 213 sayili Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri çerçevesinde islem yapilmaktadir.

3.1. Nakten iadede istenecek belgelerin Vergi Idaresi Sisteminden tespit edilmesi

Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yillik beyannamede mahsubu sonrasinda kalan tutarin nakden iade islemlerinde tevkifat yapilan kisinin adi soyadi, vergi kimlik numarasi (T.C. kimlik numarasi), ödemenin gayri safi tutari ve yapilan tevkifatin tutarina iliskin bilgiler ile tevkif yoluyla kesilen vergilerin ödenip ödenmedigi hususunun vergi daireleri tarafindan GIBINTRANET/Yönetim Bilgi Sistemi (YBS) ekranindan tespit edilebilmesi durumunda, bu bilgilere iliskin belgeler mükelleflerden ayrica kagit ortaminda aranilmayacaktir. Ancak, nakden iadeye iliskin bilgilerin YBS ekranindan tespit edilememesi durumunda belirtilen belgelerin dilekçe ekinde istenilmesine devam edilecektir.

3.2. 2022 yilinda geçerli olacak parasal limitler

Yapilan düzenlemeye göre, 2021 yilinda 50 bin ve 500 bin lira olarak belirlenen tutarlar, her yil bir önceki yil için belirlenen yeniden degerleme oraninda artirilarak uygulanacak ve bu miktarlarin hesabinda ise 1.000 TL'ye kadar olan tutarlar dikkate alinmayacaktir. Bu kapsamda, 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi ile 2021 yilinda artirilan parasal limitler 2022 yilinda yeniden artirilmistir. Gelir Idaresi tarafindan yapilan duyuruya göre, 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginde yer alan ve tevkif yoluyla kesilen vergilerin nakden iadesine yönelik tespit olunan hadler 2022 yili için asagidaki sekilde yeniden belirlenmistir;

• Tevkif yoluyla kesilen vergilere iliskin nakden iade tutari 68.000 TL,
• Mükelleflerle süresinde tam tasdik sözlesmesi düzenlemis yeminli mali müsavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarinca iade edilecek nakden iade tutari 681.000 TL,

olarak tespit edilmistir.

Tevkif yoluyla kesilen verginin yillik beyannamedeki mahsuplar sonucunda kalan kisminin diger vergi borçlarina mahsup talebi tutarina bakilmaksizin ve inceleme raporu ve teminat aranmaksizin yerine getirilecektir. Nakden iade sürecinde ise 68.000 TL'ye kadar olan kisim, standart iade dilekçesi ekinde belirtilen belgelerin yer almasi kosuluyla teminat aranmaksizin ve inceleme raporu beklenmeksizin iade edilecek; 68.000 TL'yi asan kisim yapilacak inceleme sonucunda düzenlenecek vergi inceleme raporuna göre iade edilecektir. Ancak, iade talebi teminat gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin yerine getirilecektir. Nakden iade talebinin 681.000 TL'ye kadar olan kismi mükellefle süresinde tam tasdik sözlesmesi düzenlemis yeminli mali müsavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarinca iade edilecektir. Iade talebinin 681.000 TL'yi asan kisminin iadesi ise vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilecektir.

3.3. Nakden yapilacak iade taleplerinin 68.000 TL'yi asmasi halinde yapilacak islemler

2022 yilinda nakden yapilacak iade taleplerinin 68.000 TL'yi asmasi halinde, 68.000 TL'yi asan kisim Vergi Usul Kanununa göre vergi inceleme yetkisi bulunanlarca yapilacak inceleme sonucunda düzenlenecek vergi inceleme raporuna göre iade edilecektir. 68.000 TL'ye kadar olan kisim ise, iade talep dilekçesi (1A) ve eklerinin eksiksiz ibraz edilmesi kosuluyla teminat aranmaksizin ve inceleme raporu beklenmeksizin iade edilecektir.

Iade talebi teminat gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin yerine getirilecektir. Teminat olarak 6183 sayili Amme Alacaklarinin Tahsil Usulü Hakkinda Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fikrasinin (1), (2) ve (3) numarali bentlerinde sayilanlardan bir veya bir kaçi gösterilebilir. Banka teminat mektuplarinin (süresiz-sartsiz) paraya çevrilmeleri konusunda hiçbir sinirlayici sart tasimamasi ve 5411 sayili Bankacilik Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar tarafindan düzenlenmis olmasi gerekmektedir.

3.4. Nakden iade talebinin 681.000 TL'ye kadar olan kismi için yapilacak islemler

Nakden iade talebinin 681.000 TL'ye kadar olan kismi mükellefle süresinde tam tasdik sözlesmesi düzenlemis yeminli mali müsavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarinca iade edilebilecektir. Iade talebinin 681.000 TL'yi asan kisminin iadesi ise vergi inceleme yetkisi bulunanlarca düzenlenen vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilecektir.

Genel ve özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve sermayelerinin en az %51 veya daha fazlasi bu kurumlara ait isletmelere yapilacak iadeler, bu Tebligde belirtilen belgelerin ibrazi üzerine miktara bakilmaksizin inceleme raporu ve teminat aranilmadan yerine getirilecektir.

3.5. Nakden iade edilebilir asamaya gelen alacagin üçüncü sahislarin vergi borçlarina mahsubu

Nakden iade edilebilir asamaya gelen alacagin üçüncü sahislarin vergi borçlarina mahsubu talep edilebilmektedir. Bu mahsup islemine iliskin verilecek iade talep dilekçesine (1A), 429 seri no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebligi ekinde yer alan "Üçüncü Kisilerin/Kurumlarin Vergi Borçlarina Mahsup Talebine Iliskin Liste" eklenir. Bu sekilde yapilan mahsup talepleri düzeltme fisinin onaylandigi tarih itibariyla yerine getirilir.

3.6. Iade talebinin kismen mahsuben kismen nakden olmasi halinde yapilacak islemler

Mükellefler tarafindan iade talebinin kismen mahsuben kismen nakden yapilmasi halinde, söz konusu talepler genel tebligde yer alan açiklamalar çerçevesinde ayri ayri degerlendirilecektir. Dolayisiyla ayni anda yapilan mahsuben ve nakten iade talebin tümünün nakit iadesi olarak kabul edilerek islem yapilmasi söz konusu degildir. Ancak, nakden iade talepleri ile ilgili olarak belirtilen dilekçe ve eklerinin ibrazi, talep edilen tutarin tamami için aranilacaktir.

3.7. Tevkif yoluyla kesilen verginin vergi sorumlusunca tahakkuk ettirilmemesi veya ödenmemesi

252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginde yer alan açiklamaya göre; nakden iade talebinin yerine getirilmesi için tevkif yoluyla kesilen vergilerin, ilgili vergi dairesine ödenmis veya tahakkuk ettirilmis olduguna iliskin belgenin istenildigi durumlarda, vergi sorumlusunun ödeme yapmamasi veya hiç beyanda bulunmamasi nedeniyle söz konusu belge ibraz edilemiyorsa, bu durum bagli olunan vergi dairesine mükellef tarafindan bildirilir. Konu, ilgili vergi dairesi tarafindan vergi sorumlusunun bagli oldugu vergi dairesine iletilir ve verginin tahakkuku veya tahsili için gerekli islemlere ivedilikle baslanir. Verginin tahakkuku ve/veya tahsilinden sonra nakden iade islemleri Genel tebligin nakten iade konusunda yapilan açiklamalar çerçevesinde yerine getirilir. Vergi kesintisi yapanlarca kesilen vergilerin tahakkuk ettirilmis olmasina ragmen tecil, taksitlendirme veya borçlarin yeniden yapilandirilmasi nedenleriyle ödenmemesi durumunda, mükelleflerce ilgili kurum veya kuruluslarca istihkaklarindan kesinti yapildigina iliskin belgeye tecil veya taksitlendirme yapildigina iliskin ilgili kurumdan alinacak yazinin eklenmesi yeterlidir.

315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi ile 252 seri no.lu GV Genel Tebligin "4.2. Tevkif yoluyla kesilen verginin vergi sorumlusunca tahakkuk ettirilmemesi veya ödenmemesi" baslikli bölümüne eklenen açiklamaya göre; 6183 sayili Kanunun geçici 8 inci maddesi kapsaminda bu Kanun hükümlerine göre borçlu durumda olan kurumlara ait tasinmazlarin Hazine ve Maliye Bakanliginca satin alinmasi ve tasinmazin degeri kapsaminda söz konusu kurumlarin vergi borçlarinin terkin edilmesi durumunda, bu kurumlar tarafindan tevkif edilen vergilerin bu kurumlarin terkin edilen vergilerine tekabül eden kisminin kaydi olarak tahsil edildigi kabul edilir, nakden ödeme sarti aranmaz ve adina tevkifat yapilan mükelleflerin nakden iade talepleri yerine getirilir.

3.8. Gelir/kurumlar vergisi standart iade sistemi (GEKSIS)

Konu hakkinda 99 seri no.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde belirtildigi üzere; elektronik ortamda beyanname gönderme zorunlulugu olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin iade taleplerini Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart Iade Sistemini (GEKSIS) kullanmak suretiyle yapmalari gerekmektedir. GEKSIS kontrol raporunun olusabilmesi için iade talep eden mükellefler tarafindan Internet Vergi Dairesi araciligi ile bilgi girisi yapilmalidir. Bu sekilde yapilan bilgi girisleri iade talep dilekçesi mahiyetinde degildir. Iade taleplerini elektronik olarak yapmak zorunda olan mükellefler iade talep dilekçelerini de vermelidir. Standart Gelir/Kurumlar Vergisi Iade Talep Dilekçelerini vermeyen ve bilgi girisi yapmayan mükelleflerin GEKSIS kontrol raporu olusturulmayacaktir. Mükelleflerin elektronik ortamda gönderecekleri bilgi ve belgeler esas alinarak iadelere yönelik kontrol ve analizler elektronik ortamda yapilacak olup Gelir Idaresince hazirlanan GEKSIS Kontrol Raporu iadeyi yapacak birime sunulacaktir. Mükellefler de olusturulan GEKSIS Özet Raporuna Internet Vergi Dairesi araciligiyla ulasabileceklerdir. Buna göre;

• Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 120. maddesi kapsaminda iadesi gereken geçici vergilerden ve 121. maddesi kapsaminda Kanunun 94 ve geçici 67. maddeleri uyarinca tevkif edilmis vergilerden kaynaklanan gelir vergisi iade talepleri ile,
• Kurumlar Vergisi Kanununun 32. maddesi kapsaminda Gelir Vergisi Kanununun ilgili hükümlerine göre ödenen geçici vergilere iliskin iade taleplerinde ve 34. maddesi kapsaminda Kanunun 15 ve 30. maddeleri ile Gelir Vergisi Kanununun geçici 67. maddesi uyarinca tevkif edilmis vergilerden kaynaklanan kurumlar vergisi iade taleplerinde,

söz konusu maddelerde yer alan yetki çerçevesinde, Hazine ve Maliye Bakanligi tarafindan gerekli görülen bilgi ve belgeler elektronik ortamda alinacaktir. Diger taraftan, elektronik ortamda gönderilemeyen diger belge/liste/tablolar eskiden oldugu gibi kâgit ortaminda dilekçe ekinde vergi dairesine verilecektir.

4. GEÇICI VERGININ MAHSUBU VE IADESI KONUSUNDA VERILECEK DILEKÇE

Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 120. maddesinde; üçer aylik dönemler halinde tahakkuk ettirilerek tahsil edilen geçici verginin, yillik beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecegi, mahsup edilemeyen tutarin mükellefin diger vergi borçlarina mahsup edilecegi, bu mahsuplara ragmen kalan geçici vergi tutarinin da o yilin sonuna kadar yazili olarak talep edilmesi halinde mükellefe red ve iade edilecegi belirtilmistir. Bu esaslar kurumlar vergisi mükellefleri açisindan da geçerlidir. Yillik beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden ilgili hesap dönemine iliskin geçici vergi dönemlerinde ödenen geçici vergi mahsup edilir. Mahsup isleminin yapilabilmesi için, tahakkuk ettirilmis geçici verginin ödenmis olmasi gerekmektedir. Geçici vergi dönemleri itibariyle tahakkuk ettirilmis, ancak ödenmemis bulunan geçici verginin yillik beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmesi mümkün degildir. Tahakkuk ettirilmis ancak ödenmemis olmasi dolayisiyla yillik beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup imkani bulunmayan geçici vergi tutarlari terkin edilir.

Ödenen geçici vergi tutarinin, geçici verginin ilgili oldugu döneme iliskin olarak verilen beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden fazla olmasi halinde, mahsup edilemeyen tutar mükellefin diger vergi borçlarina mahsup edilir. Mahsup islemi yillik beyannamenin verildigi tarih esas alinarak yerine getirilir. Geçici verginin gerek mahsuben gerekse nakden iadesinde herhangi bir tutar sinirlamasi olmayip, geçici verginin ödenmis olmasi yeterlidir. Geçici vergiye iliskin iade taleplerinde teminat ve inceleme raporu aranmaz.

315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi ile 252 seri no.lu GV Genel Tebligin "2.3. Diger vergi borçlarina mahsup veya nakden iade" baslikli bölümünün dördüncü paragrafinda yapilan degisiklige göre; mahsup sonucu iadesi gereken miktarin bulunmasi ve bu tutarin beyannamenin ilgili tablosuna yazilmis olmasi mükellefçe yazili olarak yapilmis iade talebi olarak kabul edilecektir. Yillik beyannamenin ilgili tablosunda/satirinda gösterilmeyen geçici verginin mahsuben veya nakden iade edilebilmesi için o yilin sonuna kadar 429 seri no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebligi ekinde yer alan iade talep dilekçesi (1B)'nin verilmesi gerekmektedir.

5. GELIR VE KURUMLAR VERGISI ILE ILGILI VERGI HATALARINDAN KAYNAKLANAN IADE ISLEMLERINDE VERILECEK DILEKÇE

Vergi Usul Kanununun 120. maddesinde yer alan hüküm geregince gelir ve kurumlar vergisi ile ilgili vergi hatalari nedeniyle fazla tahsil edilen vergilerin diger vergi borçlarina mahsup ve iadesi konusunda 252 seri no.lu GVGT'de yapilan açiklamalara göre islem yapilmaktadir. Fazla veya yersiz olarak vergi tahakkuk ettirilmesine neden olan vergi hatasinin düzeltilmesi halinde, vergi hatasi nedeniyle fazla olarak tahakkuk ettirilmis verginin ödenmis olmasi sartiyla, verginin mükellefe iadesi gerekmektedir. 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi ile 252 seri no.lu GV Genel Tebligin "3.2. Diger vergi borçlarina mahsup veya nakden iade" baslikli bölümünün ikinci paragrafinda yapilan degisiklige göre; vergi borçlarina mahsup talebi halinde bu talebin 429 seri no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebligi ekinde yer alan iade talep dilekçesi (1C) ile vergi dairesine bildirilmesi gerekmektedir.

6. MÜKELLEFLERIN IADE IÇIN BASVURU SÜRESI

Yillik beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan yil içinde kesilmis bulunan vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edilmekte ve mahsubu yapilan miktar gelir vergisinden fazla oldugu takdirde aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilmekte ve mükellefin teblig tarihinden itibaren 1 yil içinde müracaati üzerine kendisine ret ve iade olunmaktadir. 252 seri no.lu GVGT'de, mahsup taleplerinin yerine getirilmesinde, 213 sayili Vergi Usul Kanununda yer alan zamanasimi hükümlerinin göz önünde bulundurulacagi açiklanmistir. Bu durumda, tevkif yolu ile kesilen vergilerin gelir vergisi beyannamesinde hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmesi, mahsup edilemeyen miktarin ise mükellefin 5 yil içinde müracaati halinde iade edilmesi gerekmekte olup; vergi dairesi tarafindan mükellefe mahsup sonrasi kalan vergi ilgili olarak yapilacak bildirimin tebligi tarihinden itibaren 1 yil içinde alinmamasi halinde mahsuben ve nakden iade hakkini mükellef kaybedecektir.

7. DIGER HUSUSLAR

Bu bölümde, tevkif yoluyla kesilen vergilerin nakten veya mahsuben iadesinde uygulamada tereddüt edilen bazi hususlar hakkinda Gelir Idaresince verilen özelgeler (https://www.gib.gov.tr/ozelge-sistemi) çerçevesinde açiklamalar yapilacaktir.

• Mükellefler dilerlerse ortagi bulunduklari adi ortaklik veya kollektif sirketlerin müteselsilen sorumlu olduklari vergi borçlarina da mahsuben iade talebinde bulunabilirler. Bu taleplerin yerine getirilebilmesi için iade alacaklisi mükellefin vergi borcunun bulunmamasi ve mahsup dilekçesinde adi ortaklik ve kollektif sirketin hangi dönem borçlari için mahsup talep edildiginin belirtilmesi gerekir.
• Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yillik beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kisminin yalnizca diger vergi borçlarina mahsubuna imkan taninmis olup, tevkif yoluyla kesilen vergiden dogan iade alacaginin SSK'ya olan sigorta prim borçlarina mahsubu mümkün degildir.
• 252 seri no.lu GVGT'de, tevkif yoluyla kesilen vergilerin yillik beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kisminin yalnizca diger vergi borçlarina mahsubuna imkan taninmis olup, vergi borcu niteliginde bulunmayan idari para cezalari ile anilan tebligde mahsubunun talep edilebilecegine dair herhangi bir açiklamaya yer verilmeyen sigorta prim borçlarina mahsubu mümkün bulunmamaktadir. Ancak, vergi borcu kapsaminda degerlendirilen 492 sayili Harçlar Kanunu hükümlerine göre ödenmesi gereken harç borçlarina mahsubunun talep edilmesi halinde, iade talebinin mahsuben iade esaslarina göre yerine getirilmesi mümkün bulunmaktadir.
• Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yillik beyannamedeki mahsubundan sonra kalan kisminin, motorlu tasitlar vergisi, emlak vergisi ve diger vergi borçlarina 252 seri no.lu GVGT'de yapilan açiklamalar uyarinca mahsup edilmesi mümkündür. Ancak, üçüncü kisilerin motorlu tasitlar vergisi, emlak vergisi ve diger vergi borçlarina mahsubu, alacagin nakden iade edilebilir asamaya gelmesi ve 252 seri no.lu GVGT'de belirtilen gerekli evraklari vergi dairesine ibraz edilmesi durumunda mümkün bulunmaktadir.
• Kurumlar vergisi mükellefi olan is ortakligina ait tevkif yoluyla kesilen vergilerin kurumlar vergisi beyannamesinden mahsubu sonunda kalan iade alacaginin öncelikle ortakligin muaccel hale gelmis baska vergi borçlarina mahsup edilmesi, böyle bir borcun olmamasi halinde her iki kurumun da muvafakatinin alinmasi sartiyla ortakligi olusturan diger sirketlerin vergi borçlarina mahsuben iade edilmesi mümkün bulunmaktadir. Söz konusu iade alacaginin, is ortakligini olusturan sirketlere bagli oldugu gruba ait diger sirketlerin vergi borçlarina mahsup edilmesi, bu alacagin nakden iade asamasina gelmis olmasi halinde ve belirtilen sartlarla mümkün bulunmaktadir. Diger taraftan, söz konusu iade alacaginin is ortakliginin ortaklarinin olusturdugu diger bir is ortakliginin vergi borçlarina mahsup edilmesi 252 seri no.lu GVGT'de belirlenen sartlar çerçevesinde nakden iade edilebilir asamaya gelmis olmasi sartiyla mümkün bulunmaktadir.
• 5520 sayili Kurumlar Vergisi Kanununun "Devir, bölünme ve hisse degisimi hallerinde vergilendirme" baslikli 20. maddesinin ikinci fikrasinin (b) bendinde; "Birlesilen kurum, münfesih kurumun tahakkuk etmis ve edecek vergi borçlarini ödeyecegini ve diger ödevlerini yerine getirecegini münfesih kurumun birlesme sebebiyle verilecek olan kurumlar vergisi beyannamesinin ekinde verecegi bir taahhütname ile taahhüt eder..." hükmü yer almaktadir. Bu itibarla, sirketin tevkif yoluyla ödedigi vergilerin kurumlar vergisi beyannamesinde hesaplanan vergiden mahsubu sonucu kalan kisminin; sirketin diger vergi borçlarina veya borçlarindan müteselsilen sorumlu oldugu, Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesine göre devralinan sirketin vergi borçlarina mahsubunun talep edilmesi halinde, mahsup talebinin mahsuben iade esaslarina göre, ortagi olunan sirketlerin vergi borçlarina mahsup talep edilmesi halinde ise mahsup talebinin nakden iade esaslarina göre yerine getirilmesi gerekmektedir.
• Gelir vergisi mükelleflerinin tevkif yoluyla kesilen iade alacaginin, muaccel hale gelmis vergi borcu bulunmamasi ve 252 seri no.lu GVGT'de yer alan nakden iadeye iliskin açiklamalar çerçevesinde, nakden iade edilebilir asamaya gelmis olmasi sartiyla %100 hissedari oldugu sirketin vergi borçlarina mahsup edilmesi mümkün bulunmaktadir.

SONUÇ

193 sayili Gelir Vergisi Kanununda yer alan hüküm geregince, mükellefler yillik beyanname ile beyan ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden ilgili dönemde tevkif suretiyle kesilmis bulunan vergileri, beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmekte; mahsup edilemeyen tutarlar ise mahsuben ve/veya nakten mükelleflere iade edilmektedir. 2021 yilinin son çeyreginde Gelir Idaresi tarafindan 315 seri no.lu GV Genel Tebligi ile tevkif yoluyla kesilen vergilerin yillik gelir veya kurumlar vergisinden mahsubu ve kalan kismin mahsuben veya nakten iadesi konusunda 2004 yilindan bu yana uygulanmakta olan ana teblig olan 252 seri no.lu GV Genel Tebliginde standart iade dilekçeleri ile nakten iade konusundaki parasal sinirlar hakkinda degisiklikler yapilmistir. Buna göre mükellefler tarafindan tevkif yoluyla kesilen vergilerden kaynaklanan mahsuben ve/veya nakten iade konusunda;

• Kesinti yoluyla ödenen vergilerden dogan gelir veya kurumlar vergisinin nakden veya mahsuben iadesine iliskin talepler için Gelir/Kurumlar Vergisi Iade Talep Dilekçesi (1A),
• Geçici vergiden dogan gelir veya kurumlar vergisinin nakden veya mahsuben iadesine iliskin talepler için Gelir/Kurumlar Vergisi Iade Talep Dilekçesi (1B),
• Fazla veya yersiz olarak ödenen gelir/kurumlar vergisinin nakden veya mahsuben iadesine iliskin talepler için Gelir/Kurumlar Vergisi Iade Talep Dilekçesi (1C),

kullanilacaktir. 315 seri no.lu GVGT ile yapilan degisiklikle, söz konusu iade talep dilekçelerine, 252 seri no.lu GVGT'nin ilgili bölümlerinde yer verilmek suretiyle uygulama birligi saglanmistir. Ayrica, 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginde degisiklik yapan 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi, 6.10.2021 tarihli Resmi Gazete'de yayimlanarak yürürlüge girmis bulunmakta olup Genel Tebligde nakten iade konusunda yapilan düzenlemeyi özetlemek gerekirse;

• Inceleme raporu ve teminat aranmaksizin 10 bin TL'ye kadar iade edilebilecek tutar 50 bin TL'ye (2022 yili için 68.000 TL'ye), yeminli mali müsavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarinca iade edilebilecek 100 bin TL'lik tutar ise 500 bin TL'ye (2022 yili için 681.000 TL'ye) yükseltilmistir. Ayrica, nakden iade talepleri ile ilgili olarak belirlenen tutarlar her yil bir önceki yil için belirlenen yeniden degerleme oraninda artirilarak uygulanmasi saglanmistir.
• Iade taleplerinin 429 sira no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliginde belirtilen standart iade talep dilekçeleriyle yapilacagi, 252 seri no.lu Genel Teblig metnine islenerek uygulamada karsilasilan tereddütler giderilmistir.

Sonuç olarak, 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi ile gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin tevkif yoluyla kesilen vergilerinin gelir veya kurumlar vergisinden mahsubu ile kalan kisminin nakten/mahsuben iadesine, geçici verginin mahsup ve iadesine ve bu vergilere ait vergi hatalarindan kaynaklanan iade islemlerine yönelik olarak 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi'nde mükellefler lehine yapilan düzenlemeler son derece olumlu olmustur.

KAYNAKÇA

1. 193 sayili Gelir Vergisi Kanunu
2. 213 sayili Vergi Usul Kanunu
3. 6183 sayili Amme Alacaklari Tahsil Usulü Hakkinda Kanun
4. 252 ve 315 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebligleri
5. 429 Sira No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebligi
6. https://www.gib.gov.tr/ozelge-sistemi

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.