Şirketlerin kar amacı gütmenin yanı sıra, sosyal ve çevresel sorumlulukları da var. Sürdürülebilirlik raporları şirketlerin kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde, ekonomik getirileri ile sosyal ve çevresel etkilerini nasıl dengelediklerini, risk ve fırsatları sürdürülebilirlik bakış açısıyla nasıl ele aldıklarını şeffaf bir şekilde paylaşmak amacını güdüyor.
Sürdürülebilirlik raporlarının bu doğrultuda 3 çok önemli fayda sağladığını düşünüyorum:
1- Paydaş katılımı sağlamak
2- İç ve dış farkındalık yaratmak
3- Anlaşılabilir ve ölçülebilir hedefler belirlemek
Kısaca açıklamak gerekirse:
1- Paydaş katılımı: Bir şirket sadece yönetim ve çalışanlarından oluşan bir bütün değil. Şirket dediğimizde ulaşabildiği, dokunabildiği her şey o bütünün bir parçası; müşteriler, tedarikçiler, yatırımcılar, çalışanların aileleri, bulunduğu çevre, ekosistem, sivil toplum kuruluşları, kamu ve diğer paydaşlar şirketin etki alanının içine giriyor. Bu yüzden de, şirketin aldığı tüm stratejik kararlarda sadece kendisinin değil paydaşlarının çıkarını da gözetmek, onların da birçok konuda görüşünü almak gibi bir sorumluluğu bulunuyor. Sürdürülebilirlik raporu kararların paydaşların da katılımıyla nasıl alındığı, paydaşlara yönelik olumlu yada olumsuz ne gibi bir etki yaratıldığını açık ve net bir şekilde görmemizi sağlıyor.
2- İç ve dış farkındalık yaratmak: Bu konu özellikle Türkiye açısından çok önemli. Türkiye'de sürdürülebilirlik konusu genelde büyüme ya da çevre ile birlikte kullanılan bir kavram. Halbuki sürdürülebilirlik uzun vadeli yaklaşımıyla, büyümeden çok gelişme ve sadece çevre değil sosyal etkiyi de kapsayan bir kavram. Dolayısıyla bu raporların, sürdürülebilirlik kavramının daha iyi anlaşılması, özümsenmesi ve sürdürülebilir bir gelecek adına sadece şirket değil birey olarak da bir çok sorumluluğumuz olduğuna yönelik, hem şirket içi hem de şirket dışında farkındalık yaratılması açısından çok önemli bir rol oynadığını düşünüyorum.
3- Anlaşılabilir ve ölçülebilir hedefler belirlemek: Sürdürülebilirlik raporlarının içerik olarak en önemli paylaşımlarından birinin şirketin paydaşlarının da katılımıyla belirlediği hedeflerini anlaşılabilir ve ölçülebilir hale getirerek sunmasındır. Bu hedeflerin sadece para ile ölçülmeyen, karbon ayakizi, su ayakizi gibi şimdilik ekonomik dışsallık olarak nitelendirilen etki alanlarını da kapsadığını belirtmemde fayda var. Sürdürülebilirlik raporları bir yandan şirketin raporlama yılı itibariyle ne durumda olduğunu gösterirken diğer yandan da sürdürülebilir bir gelişim sağlamak için ne gibi somut adımlar atacağını da gösterir. Tabi bu hedeflerin yazılı olarak sunulmasının sonraki dönemlerde bunlara uyum konusunda bir yaptırım niteliği taşıdığını da unutmamalıyız.
-Dünyada şirketler sürdürülebilirlik raporunu açıklama konusunda nasıl bir performans sergiliyor?
Dünyada uluslararası normların işlerlik kazanması ve özellikle ülkelerin karbon emisyonları konusunda vermeye başladıkları taahhütler, hem daha çok şirketin rapor hazırlaması hem de raporların kalitesinde ilerleme gibi sonuçları beraberinde getirmektedir. 2014 yılında Mc Kinsey'in yaptığı araştırmaya göre 2010 yılı ile karşılaştırıldığında 1 CEO'ların en önem verdiği ve ilk 3 önem verdiği konular arasında sürdürülebilirlik her yıl artan bir trend takip ediyor. 2015 yılının başında dünyanın en iyi CEO'larını seçerken Harvard Business Review Dergisi 2değerlendirme metodolojisini değiştirerek kriterlerinin içine 20% oranında sürdürülebilirlik değişkenlerini ekledi. Bunun sonucunda Novo Nordisk CEO'su Lars Rebien Sorensen yılın CEO'su olurken geçen yılın birincisi Amazon'un CEO'su Jeffrey Bezos 76. sıraya düştü. Bu tip örnekleri çoğaltmak mümkün. Bu yüzden şirketlerin günümüzde sadece sürdürülebilirlik raporu hazırlamakla kalmayacaklarını ayrıca kısa süre içinde finansla veriler ile sürdürülebilirlik raporlarının birleştirildiği entegre raporlamanın da öneminin çok artacağı inancındayım.
-Türkiye'de iş dünyasının bu konudaki performansını nasıl buluyorsunuz? Son yıllarda bu konuda farkındalık arttı mı? Daha çok şirket rapor açıklıyor mu? Örneğin iş dünyasında sürdürülebilirlik raporu açıklayanların oranı bundan 5-10 yıl önce neydi bugün nedir? Tahmini de olsa Türkiye'de kaç şirket sürdürülebilirlik raporu hazırlıyor?
Türkiye'de iş dünyasının bu konuya yeni ısındığını ve özellikle BİST sürdürülebilirlik endeksinin kullanılmaya başlanması ile birlikte sürdürülebilirlik konusunun daha çok gündeme geldiğini görüyorum. Tabi farkındalığın sadece büyük şirketler nezdinde artıyor olmasını yeterli görmüyorum. Sosyal ve çevresel etkiyi kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde şirketlerin tüm operasyonlarına entegre etmenin tüm şirketlerin ajandasında en üstteki yeri almasının sürdürülebilir bir gelecek bırakmak adına vazgeçilmez bir seçim olduğunu düşünüyorum. Türkiye'de 2012 yılında konu ile ilgili tezimi yazarken sürdürülebilirlik raporu yazan firmaların sayısı 60 civarındaydı. Şu anda 100'e yakın firma sürdürülebilirlik raporu hazırlıyor.3> Öte yandan bu raporların arasında GRI standardına göre hazırlanan rapor sayısı 2005 yılında 1 adet iken 2016 yılı itibarı ile GRI standardına göre yazılan rapor sayısı 54'e ulaşmış durumda.4
-Sürdürülebilirlik raporu hazırlamanın faydalarını ne şekilde görüyor? Sürdürülebilirlik raporu açıklamak o şirkete, markaya ne tür avantajlar sağlıyor?
Öncelikle sürdürülebilirlik raporu hazırlamanın şirketlerin çalışanları ve diğer tüm paydaşları için bir farkındalık ve bununla birlikte gelen bir çevresel ve sosyal duyarlılık yarattığını düşünüyorum. Bunun yanı sıra, birçok şirketin başta sürdürülebilirliği hele ki strateji ve uygulamalarda kökten değişiklikler gerektiriyorsa ek maliyet unsuru olarak gördüğünü ve mümkünse kaçınmaya çalıştığını da ekleyebilirim. Ancak yönetim olarak gerçekten sürdürülebilirliğe inanıp sosyal ve çevresel etki ile ekonomik getiriyi dengelemeyi başarabilen şirketlerin uzun vadede ciddi maliyet avantajları yakalamaları da mümkün. Burada altını çizerek belirtmek isterim ki sürdürülebilirlik raporlamasını gerçekten inanmadan sadece bir pazarlama unsuru olarak "green washing" amacıyla yapmanın kimseye bir faydası yok. Paydaşlar ve rapor kullanıcıları, ilk raporu takip eden 1-2 rapor içinde samimiyetin derecesini hemen fark ediyorlar. Bu durumun marka itibarına yaratacağı olumsuz etkiyi söylememe gerek bile yok. Halbuki, sürdürülebilirlik unsurlarının misyon ve değerlere eklenmesi, bu unsurların operasyonlara entegre edilmesi, şirket kültürünün bundan etkilenmesi, iç ve dış iletişimin yapılması, verimliliğin artması ve bunun finansallara etki ederek marka değerini etkilemesi hep uzun vadeli bir bakış açısına bağlı. Bu yüzden de pazarda marka ile ilgili sürdürülebilirlik açısından olumlu bir algı oluşması sabır ve emek gerektiriyor.
-Sürdürülebilirlik raporu açıklamaya şirketlerin hangi açıdan da bakmaları, bunu nasıl bir iletişim aracı ya da markaya şirkete güç katacak bir unsur olarak değerlendirmeleri gerekiyor görüşlerinizi alabilir miyiz?
17 adet sürdürülebilir kalkınma hedefinin dünyanın geleceğini şekillendireceği varsayımından yola çıkarak, sürdürülebilirlik raporlarının şirketlerin bu konular ilgili olarak nasıl bir sorumluluk aldıklarını tüm paydaşları ile paylaşmalarını sağlayan bir iletişim aracı olduğunu söyleyebiliriz. Konuya tüketici bakış açısıyla yaklaştığımızda, marka hakkındaki bilginin buradaki en büyük etkiyi yarattığını doktora tezimde belirtmiştim. Bu bilginin de en kapsamlı kaynağı da sürdürülebilirlik raporları. Bu yüzden de özellikle raporun hazırlanması esnasında şirketin bir numaralı paydaşı olan çalışanların yapılan işin kapsamı ve sürdürülebilirlik kavramı hakkında iletişim elçileri konumuna getirilebilmeleri ve tabi ki en baştan bu işe inanmaları ve gönül vermeleri çok önemli. Atılacak doğru adımlar, samimi ve etkin bir iletişim stratejisi ile sadece bir sonuç olan sürdürülebilirlik raporunun değil tüm dönüşüm sürecinin marka itibarına en yüksek katkıyı sağlayacağına inanıyorum.
Footnotes
2 https://hbr.org/2016/11/the-best-performing-ceos-in-the-world
3 http://www.kurumsalsurdurulebilirlik.com/tr-tr/anasayfa.aspx
4 https://www.globalreporting.org/Pages/default.aspx
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
