Anonim Şirket veya kısaltmış adıyla "A.Ş" ne demektir?

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ("TTK") çerçevesinde anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan borçlarından dolayı yalnızca malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir. TTK çerçevesinde anonim şirket ortakları şirket borçlarından sınırlı olarak sorumludur.

Türk hukukunda anonim şirketlerin kuruluşu TTK madde 335-356 arasında düzenlenmiştir. Türk hukukunda anonim şirketlerin kuruluşu, şirket kurucularının kuruluşa ilişkin iradelerini ortaya koymalarından şirketin kuruluşuna ilişkin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde tescil ve ilanın yapılmasına kadar devam eden bir süreçtir.  

Anonim Şirket Kurucuları Kimler Olabilir?

Anonim şirketlerin kurulabilmesi için kurucu veya kuruculara ihtiyaç vardır. Kurucu kavramı TTK madde 337'de tanımlanmıştır. Kurucu olabilmek için iki zorunlu unsur mevcuttur. Bunlardan ilki bir gerçek veya tüzel kişi olmak ikincisi ise sermaye taahhüdünde bulunularak esas sözleşmeyi imzalamış olmaktır. Elbette kurucu olacak kişinin fiil ehliyetine de haiz olması gerekmektedir, fakat Türk Medeni Kanunu'nun ilgili hükümleri uyarınca küçüklerin velileri, kısıtlıların ise vasileri aracılığıyla kurucu olabilmeleri de mümkündür. TTK madde 338 uyarınca özel bazı düzenlemelere tabi anonim şirketler haricinde, bir anonim şirketin kuruluşu için en az bir kurucunun bulunması yeterlidir.

TTK madde 339 uyarınca şirket kurucularının yazılı olarak düzenlenen esas sözleşmeyi imzalaması gerekir. TTK madde 339 uyarınca, esas sözleşmedeki imzaların noterce onaylanması veya esas sözleşmenin imzalanma sürecinin ticaret sicili müdürü veya yardımcısı huzurunda gerçekleşmesi gerekmektedir. TTK madde 335 uyarınca; kurucuların, kanuna uygun olarak düzenlenmiş bulunan ve sermayenin tamamını ödemeyi koşulsuz taahhüt ettikleri bir esas sözleşmeyi imzalayarak anonim şirket kurma iradelerini açıklamaları ile şirket kurulmuş olur. Fakat TTK madde 355 uyarınca şirketin tüzel kişilik kazanması, ilgili ticaret sicil müdürlüğünde tescili ile olur.

Anonim Şirket Esas Sözleşmesinde Bulunması Gereken Minimum Hüküm ve Şartlar Neler?

Esas sözleşmede bulunması gereken minimum unsurlar TTK madde 339'da düzenlenmiştir. Söz konusu hükme göre esas sözleşmede bulunması gerekenler aşağıdaki şekildedir:

i. Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunacağı yer,

ii. Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde şirketin işletme konusu,

iii. Şirketin sermayesi ile her payın itibari değeri ve bunların ödenmesinin şekil ve şartları,

iv. Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları ile belirli paylara tanınan imtiyazlar ve devir sınırlamaları,

v. Paradan başka sermaye olarak konan haklar ve ayınlar ile bunların değerleri ve bunlara karşılık verilecek payların miktarı ve bir işletme ve ayın devir alınması durumunun söz konusu olduğu takdirde bunların bedeli ve şirketin kurulması için kurucular tarafından şirket hesabına satın alınan malların ve hakların bedelleriyle şirketin kurulması aşamasında hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret, ödenek veya ödülün tutarı,

vi. Kurucularla yönetim kurulu üyelerine ve diğer kişilere şirket karından sağlanacak menfaatler,

vii. Yönetim kurulu üyelerinin sayıları ve bunlardan şirket adına imza koymaya yetkili olanlar,

viii. Genel kurulların toplantıya nasıl çağrılacakları ve oy hakları,

ix. Şirket bir süre ile sınırlandırılmışsa bu süre,

x. Şirkete ait ilanların nasıl yapılacağı,

xi. Pay sahiplerinin taahhüt ettiği sermaye paylarının türleri ve miktarları ve

xii. Şirketin hesap dönemidir.

Özel mevzuata tabi tipteki anonim şirketlerde (örneğin bankacılık, enerji, maden, sigorta vb) yukarıda belirtilen minimum unsurlara ilave unsurlar eklenmesi gerekebilmekte ve bu minvalde esas sözleşme değişiklik arz edebilmektedir.

Anonim Şirket için Kaç Tane Kuruluş Türünden Bahsedebiliriz?

Taahhüt edilen sermayenin türüne göre basit kuruluş ve nitelikli kuruluş olmak üzere iki tür kuruluş mevcuttur.

Basit kuruluşta taahhüt edilen sermaye sadece nakdi sermaye iken, nitelikli kuruluşta nakdi sermaye ve ayni sermaye veya sadece ayni sermaye niteliğinde olabilmektedir. Konulan ayni sermaye ile kuruluş sırasında devralınacak işletmelere ve ayınlara, şirket merkezinin bulunacağı yerdeki asliye ticaret mahkemesince atanan bilirkişilerce değer biçilir. Bu değer de ticaret sicili müdürlüğüne başvuru esnasında sunulur. TTK madde 342 uyarınca; üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen malvarlığı unsurları ayni sermaye olarak konulabilir. Fakat hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar ayni sermaye olamaz.  TTK madde 344 uyarınca taahhüt edilen nakdi sermayenin pay bedellerinin, itibari değerinin en az yüzde yirmi beşinin tescil aşamasından önce ödenmesi gerekmektedir, kalan tutar ise şirketin tescilini izleyen yirmi dört ay içinde ödenmelidir. Ayni sermaye taahhüdünde ise, taahhüt edilen sermayenin tümünün tescilden önce getirilmesi gerekmektedir. Şu an yürürlükte olan mevzuat kapsamında anonim şirketlerin başlangıç sermayesi en az 50.000,00 TL olması gerekmektedir. Özel mevzuata tabi tipteki anonim şirketlerinde (örneğin bankacılık, enerji, maden, sigorta vb) minimum sermaye tutarı değişiklik arz etmektedir. Her hâlükârda taahhüt edilen sermayeye ilişkin tutarın anonim şirketin banka hesabına yatırılması gerekmektedir.

Anonim Şirket Kuruluş İşlemleri

Kural olarak anonim şirketlerin kuruluşu herhangi bir izne tabi kılınmamıştır, TTK madde 333 uyarınca, Ticaret Bakanlığının İzin Tebliği uyarınca izin alınması gereken bir husus söz konusuysa bunun için tescilden önce izin alınması gerekir. Daha sonra ise şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki ticaret sicili müdürlüğünde tescil ve ilan işlemi yapılır. TTK madde 335 uyarınca şirket; kurucuların, kanuna uygun olarak düzenlenmiş bulunan ve sermayenin tamamını ödemeyi koşulsuz taahhüt ettikleri bir esas sözleşmeyi imzalamaları ve anonim şirket kurma iradelerini açıklamaları ile kurulmuş olur. Fakat TTK madde 355 uyarınca şirketin tüzel kişilik kazanması tescil ile olur. TTK madde 354 uyarınca, izne tabi hususlarda iznin alındığı tarihten, izne tabi olmayan hususlarda ise esas sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren otuz gün içinde tescil ve ilan işlemi yapılır.

Şirketin kuruluşunun ardından vergisel yükümlülüklerin yerine getirilebilmesi için vergi dairesine, işyeri yükümlülükleri sosyal güvenlik kurumuna, işyeri çalışma ve işletme ruhsatı gibi yükümlülükleri ile ilgili belediyeye gerekli belgelerin sunulması gerekmektedir.  

Sonuç  

Türk hukukunda anonim şirketlerin kuruluşu şirket kurucularının kuruluşa ilişkin iradelerini ortaya koymalarından şirketin kuruluşuna ilişkin tescil ve ilanın yapılmasına kadar devam eden bir süreçtir. TTK madde 335-356 arasında anonim şirketlerin kuruluşuna ilişkin ayrıntılı hükümlere yer verilmiştir. Söz konusu hükümlerde bahsi geçen hususlarda meydana gelebilecek bir hata veya eksiklik şirketin kuruluş işleminin tamamlanamamış olmasına yol açabilecektir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.