Geçtiğimiz son 5 yılda hız kazanan sürdürülebilirlik hakkında yapılan mevzuat çalışmalarına 17 Ocak 2025 tarihinde 32785 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Sürdürülebilirlik Denetimi Yönetmeliği ("Yönetmelik") yayımlanarak bir yenisi eklenmiştir. Sürdürülebilirlik politikaları ve girişimlerinin de artması ile bu faaliyetlerin ulusal ve uluslararası standartlara uyumu açısından bir denetim şablonunun getirilmesi mecburi hale gelmiştir.
Bir işletmenin çevresel, sosyal ve yönetişim hususlarına ilişkin açıklamalarını içeren sürdürülebilirlik raporunun Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarına ("TSRS") uygunluğunu ve paralelliğini tespit etmek, gerekli denetim tekniklerinin uygulanarak denetleme ve değerleme ile rapora bağlanmasını sağlamak Yönetmelik ile amaçlanan ve tanımlanan sürdürülebilirlik denetimini oluşturmaktadır.
Yönetmelik ile sürdürülebilirlik alanında faaliyette bulunacak bağımsız denetim kuruluşları ve bağımsız denetçilere ilişkin usul ve esasların yanı sıra Türk Ticaret Kanunu ("Kanun") ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun ("Kurum") Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ("Kararname") bağlamında yapılacak sürdürülebilirlik denetimine ilişkin usul ve esaslar da düzenlenmiştir.
Yönetmelik kapsamına hem mevzuat çerçevesinde yapılacak olan hem de ihtiyari olarak yapılacak sürdürülebilirlik denetimler dahil edilmiştir. Bağımsız denetim kuruluşları ve bağımsız denetçilerin yetkilendirilmesi, sicil kayıtları, yükümlülük ve sorumlulukları, denetimleri ve haklarında uygulanacak idari yaptırımlara ilişkin düzenlemeler Yönetmelik kapsamı altına alınmıştır.
Sürdürülebilirlik denetimine ilişkin birçok tanım Yönetmelik'in 4. maddesinde yapılmış olup tanımlanmayan terimler bakımından Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin 4. maddesinde yer alan tanımların geçerli olacağı öngörülmüştür.
Yönetmelik ile Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları ile uyumlu ve Türkiye Denetim Standartları ("TDS") bakımından güvence sağlayan bir sürdürülebilirlik denetimi amaçlanmış olup denetim konusu, TSRS'lere ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine dayalı olarak belirlenen kıstaslar çerçevesinde yapılacaktır. Sürdürülebilirlikle ilişkili denetimlerde TSRS kıstası oluştururken diğer denetim konularında ise sair mevzuat denetim kıstasını oluşturacaktır. Denetim kıstası; mevzuat gereği yapılacak denetimlerde eğer açıkça belirtilmemiş ise Kurum tarafından, denetimin ihtiyari olarak yapılacağı hallerde ise denetimi talep edenlerce belirlenecektir.
Yönetmelik uyarınca denetim kanıtı, denetim yapılan konuda uyumsuzlukların olup olmadığını ortaya koymak için kullanılan bilgi ve belgelerden oluşmaktadır. Bu kanıtlar ışığında ise sürdürülebilirlik denetimi nihayetinde TDS'ye uyun bir sürdürülebilirlik denetim raporu hazırlanacaktır. Mevzuatta bir düzenleme olmaması halinde ise raporun tesliminin finansal tabloların ait olduğu dönemin olağan genel kurul toplantısından en az 20 gün önce ve en geç, Kanun ile genel kurul toplantıları için belirlenen azami süre sonunda işletmenin yönetim organına yapılacağı düzenlenmiştir.
Yönetmeliğe göre sürdürülebilirlik denetimi yapmaya yetkili olan denetim kuruluşlarının aşağıdaki şartları sağlaması gerekmektedir:
- Bağımsız Denetim Resmi Siciline kayıtlı ve faal denetim kuruluşu olmak,
- En az iki sorumlu denetçiye sahip olmak,
- Denetim kadrosunun yeterliliğini kanıtlamak,
- Sürdürülebilirlik denetim rehberlerine sahip olmak.
Başvurular, ilgili denetim kuruluşları tarafından yapılacak olup, başvuruların ardından Kurum tarafından gerekli değerlendirmeler gerçekleştirilir ve uygun bulunan kuruluşlar sicile kaydedilerek, "Sürdürülebilirlik Alanında Yetkili Bağımsız Denetim Kuruluşu Belgesi" verilir.
Sürdürülebilirlik denetçisi olarak yetkilendirilmek isteyenlerin, Bağımsız Denetçi Resmi Siciline kayıtlı ve faal denetçi olmaları, sürdürülebilirlik alanına ilişkin sınavları başarıyla geçmeleri ve uygulamalı mesleki eğitimlerini tamamlamış olmaları gerekmektedir. Bu şartları yerine getiren denetçiler, Kurum tarafından tescil edilerek "Sürdürülebilirlik Denetçisi Belgesi" almaya hak kazanacağı düzenlenmiştir.
Denetim kuruluşları ve denetçiler, sürdürülebilirlik denetimlerini profesyonel etik kurallarına uygun şekilde gerçekleştirmek zorundadır. Denetim ekiplerinin oluşturulmasında Kurum tarafından belirlenen kriterlere uyulacaktır. Sorumlu denetçinin sürdürülebilirlik raporunu imzalama yetkisine sahip olup en az üç yıl süreyle sürdürülebilirlik denetimi yapmış olması gerektiği de düzenlenmiştir.
Kurum, sürdürülebilirlik raporlamasına tabi işletmelerin denetimlerini, ilk sözleşme tarihinden itibaren en az altı yılda bir inceleyecektir. Bir önceki incelemenin Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurul kararını takip eden yıl itibarıyla sonraki inceleme için süre yeniden başlar. Ayrıca Kurum'un takviminde yer alan incelemeler yanında ihbar, şikâyet, bildirim halinde ve gerekli görüleceği durumlarda da inceleme ve denetim yapılabileceği düzenlenmiştir.
Yönetmelik kapsamında yapılacak sürdürülebilirlik denetimi Kurum'un her yıl bir raporla kamuoyuna sunulan inceleme ve denetimine tabi tutulacaktır. İnceleme ve denetim sonucunda Kurum tarafından denetim kuruluşları ve denetçilere ikaz, uyarı, faaliyetin kısıtlanması, faaliyet izninin askıya alınması ve faaliyet izninin iptali gibi yaptırımlar uygulanabileceği de hükme bağlanmıştır. Kararname ve Kurum kararlarına aykırı hareket edilmesi halinde veya idari yaptırımlara ek olarak idari para cezasına hükmolunabilecektir
Sürdürülebilirlik denetiminde her kademedeki kişi ve kurumlar mevzuata uygun hareket etmekle sorumlu tutularak meydana gelebilecek hata ve aykırılıklar halinde bireysel ve kurumsal yaptırımlar Yönetmelik ile öngörülmüştür. Sürdürülebilirlik denetimi raporlarının TDS'ye aykırı olması ve raporun yanlış, eksik veya yanıltıcı bilgi veya kanaat içermesi sebebiyle doğabilecek zararlardan, denetim kuruluşları ve denetçilerin ayrı ayrı sorumlu olacağı düzenlenmiştir.
Yönetmelik ile TSRS'nin benimsenmesi ve etkin kullanımı açısından Kurum tarafından organize edilecek Kurumsal Sürdürülebilirlik Eğitimleri de düzenleme alanı bulmuştur. Kurum'un yapacağı Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Uzmanlığı sınavından başarılı olunması halinde Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Uzmanı lisansının elde edileceği öngörülmüştür.
Yine Yönetmelik ile öne çıkan bir diğer husus ise geçiş sürecine dair istisnaların öngörülmüş olmasıdır. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından uygulanacak olan Yönetmelik yayım tarihi olan 17 Ocak 2025'te yürürlüğe girmiştir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
