Ondernemingen staan vandaag de dag voor steeds complexere uitdagingen als het gaat om Environmental, Social & Governance (ESG). Maatschappelijke druk, toenemende regelgeving en kritische consumenten dwingen organisaties om niet alleen juridische en financiële risico's in kaart te brengen, maar ook sociale en milieu-gerelateerde risico's. Deze ontwikkeling benadrukt het belang van een goed ESG due diligence onderzoek: een systematische analyse van de ESG-factoren in het kader van fusies en overnames.
Waarom is ESG-due diligence belangrijk?
- Reputatie en vertrouwen
Wanneer een onderneming betrokken is bij bijvoorbeeld milieuvervuiling, schending van arbeidsrechten of corruptie, kan dat de reputatie flink schaden. De impact hiervan kan groot zijn: denk aan consumentenboycots, rechtszaken of teruglopende investeringen. - Regelgevende ontwikkelingen
Er wordt steeds meer regelgeving van kracht op het gebied van ESG. Zo zijn er in Europa verplichtingen rondom rapportage van duurzaamheids- en mensenrechtenbeleid (zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD)). Met deze richtlijnen worden ondernemingen niet alleen verplicht om hun duurzaamheidsdoelstellingen transparant te maken, maar ook om concrete resultaten en voortgang te rapporteren. Bovendien sluiten de CSRD en CSDDD eisen aan op andere EU-initiatieven, zoals de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) en de EU Taxonomy Regulation, die gericht zijn op het stimuleren van duurzame investeringen en het tegengaan van 'greenwashing'. Het niet naleven van deze regels kan leiden tot boetes, sancties en zelfs uitsluiting van cruciale markten, zowel op nationaal als internationaal niveau. De reikwijdte van deze richtlijnen is recent ingeperkt. De Europese commissie heeft onder meer ter vermindering van administratieve lasten voorgesteld dat de CSRD alleen nog zal zien op 'grote' ondernemingen (meer dan 1000 werknemers en een omzet van meer dan 50 miljoen euro of een balanstotaal van meer dan 25 miljoen euro). Daarnaast zal het niet meer nodig zijn om een ESG due diligence in de volledige waardeketen van de onderneming uit te voeren. Alhoewel deze wijzigingen de richtlijnen aanzienlijk beperken en met name de druk op kleine ondernemingen verlicht, kunnen dergelijke ondernemingen alsnog geconfronteerd worden met ESG-vereisten doordat hun grote klanten of afnemers wel aan deze richtlijnen gebonden zijn (reflexwerking). Bovendien is de algemene verwachting dat de ESG in de nabije toekomst sowieso verder aan relevantie zal winnen: ESG is there to stay. - Investerings- en financieringsklimaat
Veel investeerders, banken en aandeelhouders beoordelen de duurzaamheidsstrategieën van ondernemingen. Het ontbreken van een duidelijk ESG-beleid of het hebben van onopgeloste ESG-problemen kan leiden tot een hogere risicoperceptie, en daarmee tot minder aantrekkelijke financieringsvoorwaarden of zelfs het afketsen van investeringen.
Hoe ziet ESG-due diligence eruit?
ESG-due diligence richt zich op het analyseren van risico's en
kansen binnen de gehele onderneming. Dit proces bestaat onder meer
uit:
- Analyse
De eerste stap is de beoordeling van interne beleidsstukken, contracten, compliance-regels, HR-documentatie (denk aan arbeidsvoorschriften) en milieubeleidsplannen. Daarnaast is het mogelijk om interviews te houden met het (top)management, medewerkers en relevante stakeholders om een reëel beeld van de dagelijkse praktijk te krijgen. - Onderzoek naar toeleveringsketen
ESG-problemen kunnen zich ook afspelen buiten de eigen organisatie, zoals bij leveranciers of partners verderop in de keten. Leveranciersaudits en controles die zien op milieu- en arbeidsomstandigheden kunnen helpen om ketenrisico's op tijd te identificeren. - Kwetsbaarheden en kansen in kaart
brengen
Aan de hand van de verzamelde informatie worden specifieke ESG-risico's en -kansen geïdentificeerd. Denk daarbij aan milieucontaminatie, arbeids- en mensenrechtenschendingen, corruptiegevoeligheid maar ook positieve effecten zoals het gebruik van circulaire productieprocessen of transparante governance structuren.
De rol van de advocaat
ESG-due diligence wordt uitgevoerd door een team van specialisten,
waaronder advocaten. Advocaten kunnen adviseren over de
(inter)nationale wet- en regelgeving rondom milieu, sociale rechten
en governance.
In het geval van een fusie of overname, kunnen de relevante risico's door middel van garanties en vrijwaringen in koop- en investeringscontracten worden afgedekt. Zo kan een koper zich indekken tegen onverwachte milieuschade of tegen claims voortvloeiend uit corruptie. Aan de verkoperskant kunnen advocaten adviseren over de mate en (de beperking van de) aansprakelijkheid.
Conclusie
ESG-due diligence is tegenwoordig een onlosmakelijk onderdeel van
verantwoord ondernemerschap. Door milieu-, sociale en
governance-risico's serieus te nemen, kunnen ondernemingen niet
alleen reputatie- en financiële schade voorkomen, maar ook
waarde creëren voor investeerders, klanten en de samenleving
als geheel. Voor ondernemingen is het dan ook essentieel om in elk
transactietraject en iedere strategische beslissing aandacht te
besteden aan een grondige ESG-beoordeling.Zo blijft de organisatie
toekomstbestendig en maatschappelijk verantwoord opereren.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.