CMR Kapsaminda Taşiyicinin Sorumluluğunun Siniri Ve Tazminat Haklari

Anahtar Kelimeler: CMR, Karayoluyla Eşya Taşıması, Taşıyıcının Sorumluluğu, Eşyanın Kaybı, Eşyanın Hasara Uğraması, Tazminat Hakkı, Tazminatın Hesaplanması, Tazminatın Üst Sınırı.

GİRİŞ

Uluslararası eşya taşımacılığı, küresel ticaretin önemli bir unsuru olarak günümüzde giderek artan bir karmaşıklıkla karşı karşıyadır. Bu taşımacılık sürecinde, özellikle karayoluyla yapılan taşımalarda, taraflar arasındaki sorumluluk ve haklar, belirli standartlar ve kurallar çerçevesinde düzenlenmiştir. Bu düzenlemelerden biri de “CMR - Convention Relative au Contrat de Transport International de Marchandises par Route” olarak bilinen, Türkçe adıyla “Uluslararası Karayoluyla Eşya Taşımasına İlişkin Sözleşme”dir

Bu makale, CMR kapsamında taşıyıcının sorumluluğunun sınırlarını ve eşyanın kaybı veya hasara uğraması durumunda tarafların tazminat haklarını ele almaktadır. Karayoluyla gerçekleşen eşya taşımasında ortaya çıkabilecek risklerin ve sorumlulukların belirlenmesi, ticaret dünyasında güvenilir bir taşımacı sisteminin temelini oluşturur. Bu bağlamda, makalemizde CMR'nin sunduğu çerçeve içinde taşıyıcıların sorumluluk sınırları, eşya kaybı veya hasarı durumunda tarafların hakları, tazminat hesaplamaları ve tazminatın üst sınırları detaylı bir şekilde incelenecektir.

Anahtar kavramlar arasında yer alan karayoluyla eşya taşıması, taşıyıcının sorumluluğu, eşyanın kaybı, eşyanın hasara uğraması, tazminat hakkı, tazminatın hesaplanması ve tazminatın üst sınırı gibi unsurlar, bu makalenin temel odak noktalarını oluşturacaktır. Bu bağlamda, CMR'nin taşıma sözleşmelerinde taşıyıcı ve mal sahibi arasında nasıl bir denge sağladığı, hangi durumda ve ne kadar tazminatın talep edilebileceği gibi konuları açıklığa kavuşturarak, uluslararası eşya taşımacılığındaki hukuki çerçevenin anlaşılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktayız.

1. CMR HÜKÜMLERİNİN ANAYASAL TEMELİ

CMR (Uluslararası Eşyanın Karayoluyla Taşınmasına Dair Sözleşme), milletlerarası bir sözleşme olup Anayasa'nın 90. maddesi gereğince kanun hükmündedir ve aleyhine Anayasa Mahkemesi'ne başvurulamaz. Bu bağlamda, CMR hükümleri Türk hukuk sistemi içinde özel bir yere sahiptir ve taşıma sözleşmelerine ilişkin sorumluluklar konusunda temel bir çerçeve oluşturur

CMR'nin uygulanması için öncelikli şart, taraflar arasında bir taşıma sözleşmesinin varlığıdır. Bu sözleşme, tarafların karşılıklı rızaları ve irade beyanı ile kurulur. Burada esas olan, tarafların taşıma sözleşmesinin kuruluşunda teslim alma ve teslim etme mekânlarının ayrı ülkeler olması hususunda anlaşmasıdır.¹ Sözleşme, eşyanın teslim alındığı ve teslim edileceği yerin farklı ülkeler olmasına dayanmalıdır. Yani en az bir ülkenin CMR'ye taraf olması gerekmektedir.

2. TAŞIMANIN KONUSU VE TAŞIMADA KULLANILAN ARACIN NİTELİĞİ

CMR, sadece eşya taşımacılığına odaklanır. Ancak istisnalar da bulunur. Milletlerarası posta anlaşmaları çerçevesinde yapılan taşımalarda, ev eşyası taşımalarında ve cenaze taşımalarında CMR hükümleri uygulanmaz. Ayrıca taşınan eşyanın teslim alındığı ve teslim edildiği yerlerin farklı ülkeler olması gerekmektedir.

Konvansiyona tabi bir taşımadan söz edebilmek için karayolu taşıtının kullanılması gerekmektedir.² CMR, karayolu taşıtlarına odaklanır ancak diğer taşıma yöntemlerinde de geçerli olabilir. Kullanılan araçlar motorlu araçları, dizi araçları, römorkları ve yarı römorkları içerir. Motorlu araçlar, insan veya yük taşımak için kullanılan kendinden hareketli araçlardır ve belirli tanımlarla sınırlıdır. Köy-ilçe arası işçi taşımada kullanılan traktör ve römorku, olağan haliyle yolcu veya yük taşımaya özgü bir araç olmadığından, CMR anlamında bir araç olarak değerlendirilmeyecektir.³

CMR'nin kapsamı genelde karayolu taşımacılığına odaklanmasına rağmen istisnalar ve sınırlamalar da bulunur. Milletlerarası posta anlaşmalarına tabi taşımalarda, ev eşyası taşımalarında ve cenaze taşımalarında CMR hükümleri uygulanmaz. Bu istisnalar, sözleşmenin eşya taşımacılığına özel bir odaklanma amacını yansıtır.

3. TAŞIYICININ SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI: EŞYANIN KAYBI VEYA HASARA UĞRAMASI

Taşıyıcının CMR çerçevesinde sorumluluğu, taşıma sözleşmesine konu eşyanın kaybı veya hasar görmesi durumunda devreye girer. Bu durumu anlamak için kayıp ve hasar kavramlarına ayrı ayrı odaklanmak önemlidir

i. Eşyanın Kaybı (Zıya Hali)  

CMR'de eşyanın kaybına dair kesin bir tanım bulunmasa da bu kavram, CMR metninde yer alan ancak tanımları eksik olan kavramlar arasında yer alır. Eşyanın kaybı, teslim alınan eşyanın gönderene teslim edilemeyecek bir durumda olması olarak öğretide tanımlanır.⁴ Fiziki kayıp veya ekonomik kayıp olmak üzere iki ana durumu içerir.

Fiziki kayıp, eşyanın tamamen kaybolması veya niteliğinin değişmesi durumunu ifade eder. Örneğin, taşınan taze mahsulün aracın soğutucusundaki arıza nedeniyle bozulması, eşyanın asli niteliklerini değiştirdiği için kayıp olarak kabul edilir.

Eşyanın kaybı, tam veya kısmi kayıp olarak gerçekleşebilir. Tam kayıp durumunda, eşyanın teslimi gerçekleşmez ve gönderen eşyanın niteliklerinden tamamen mahrum kalır. Kısmi kayıp durumunda ise eşyanın belirli bir kısmı kaybolur ancak geri kalan kısmı teslim edilebilir.

Eşyanın kaybı, geçici veya sürekli olabilir. Geçici kayıp durumunda, eşya bir süreliğine taşıyanın elinden çıkabilir ancak bu durum eşya-nın kaybı olarak kabul edilmez. Bu durumun değerlendirmesi, CMR m. 20 çerçevesinde yapılır.

Eşyanın kaybı hali, tam veya kısmi kayıp olarak gerçekleşebilecek olup bu ayrımın tazminatın belirlenmesi ve zamanaşımı süresinin başlangıcı açısından önemli sonuçları olacaktır. Tam kayıp durumunda, tazminat ve zamanaşımı süresi farklılık gösterecektir.

Eşyanın niceliğindeki azalma ise eşyanın niteliğini etkilemeyen ve kısmi kayıp olarak değerlendirilebilecek bir durumdur. Örneğin, taşınan 50 koli çamaşır makinesinden birkaçının kaybolması, kısmi kayıp olarak değerlendirilebilir. Ancak eşyanın niceliğindeki azalmanın, eşyanın geri kalan kısmını anlamsız ve değersiz hale getirmesi durumunda tam kayıp söz konusu olabilecektir.

ii. Eşyanın Hasara Uğrama

Eşyanın hasara uğraması, taşıma sözleşmesine konu eşyanın maddi kayıplarla değerini düşürmesini ifade eder.⁵ Hasar kavramı CMR'de detaylı bir karşılık bulmamakla birlikte, öğretide, taşıma sözleşmesine konu eşyanın fiziksel özelliklerinde kötüleşme veya değişiklik meydana getiren, ancak kullanım amacını kaldırmayan etkiler olarak tanımlanmıştır. Örneğin, bir iş makinesinin kumanda panelinin trafik kazası sonucu kırılması bir hasar durumu oluşturabilir.⁶

Eşyanın hasar görmesi durumunda, kısmi hasar ve tam hasar ayrımı yapmak mümkündür. Örneğin, 10 paletlik kitap kolisinin bir paletinin taşıyan araçtaki nem nedeniyle lekelenmesi durumunda, kısmi hasar meydana gelmiş olabilir. Ancak taşıma konusu eşyanın bir kısmındaki hasar, diğerlerinin değerinde eksilme meydana getirdiği durumda, eşyanın tamamının hasara uğradığı kabul edilebilir. Örneğin, 10 paletlik yükün her paletinde farklı ciltleri bulunan bir eserin her paletinde hasar varsa, tüm yükün hasar gördüğü kabul edilebilir.

sar ve kayıp kavramları arasındaki ayrımın belirlenmesi kimi zaman zor olabilir. Genel bir kıstas olarak, meydana gelen maddi kötüleşmenin geri döndürülebilir bir değer azalması şeklinde olup olmadığına bakılabilecektir. Kayıp durumunda, eşyadaki zararın tamir edilemez boyutta olduğu veya tamirin ekonomik bakımdan anlamsız hale geldiği durum aranırken, hasarda geri döndürülebilir bir değişim veya kötüleşme söz konusudur. Örneğin, taşıma konusu kıyafet ambalajlarının taşıma aracının içinin kirli olması nedeniyle kirlenmesi durumunda, bu kirlilik bir hasar olarak nitelendirilebilir ancak temizlenmesiyle giderilebilir.

Hasar ve kayıp durumlarının sınırlarını çizmek her zaman mümkün olmayabilir ve öğretide bu konuda çeşitli görüşler bulunmaktadır. Ancak hasar ve kayıp kavramları arasındaki temel fark, maddi kötüleşmenin geri döndürülebilir olup olmamasıd.

4. SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ

Milletlerarası karayolu taşıyıcısının sorumluluğu CMR'de ayrı olarak düzenlenmiştir. Taşıyıcının sorumluluğu, yükü teslim aldığı andan teslim edinceye kadar olan süreçte, kısmen veya tamamen kayıp ve doğacak hasardan sorumlu olmasını içeri.

Teslim etme ise taşıyıcının taşıma borcunu yerine getirmesini takiben, eşyayı tesellüme yetkili kılınan kişiyle anlaşarak gerçekleşir⁷. Zilyetliğin devri iki taraflı bir hukuki işlem olup, tek taraflı gerçekleştirilmesi, örneğin gönderilenin kapısına terk edilmesi, teslim etme olarak kabul edilmez. Eşyanın teslim edilme anı, eşyanın boşaltılması işinin üstlenilmesine bağlı olarak değişiklik gösterir. Taşıyıcının boşaltma işini üstlendiği durumda, boşaltma sonrasında eşya ile temasın çözüldüğü an teslim etme işlemi gerçekleşir. Taşıyıcının boşaltma işini üstlenmediği durumda ise hak sahibinin boşaltmaya başlamasıyla teslim etme gerçekleşir.

Taşıyıcı, eşyayı nakletmeyi üstlenirken aynı zamanda eşyanın hâkimiyeti altında gözetip koruma yükümlülüğüne sahiptir. Taşıyıcı, bu özen yükümlülüğünü ihlâl ettiği durumlarda kayıp ve hasardan sorumlu tutulur. Sorumluluktan kurtulma ise CMR m. 17/2,4'te belirtilen sebeplere dayanır. Bu sebepler çerçevesinde kusursuz sorumluluğa dayanan taşıyıcı, zarara sebep olmadığını ispat etse bile sorumluluktan kurtulamaz. Bu durum, taşıyıcının sorumluluğunun yumuşatılmış kusursuz sorumluluğa dayandırılmasına olanak tanımıştır

Taşıma hukukunda sınırlı sorumluluk ilkesi getirilmesinin temel nedenleri arasında, sorumluluğun hesaplanabilir ve sigortalanabilir olmasını sağlamak, taşıyıcının öngöremeyeceği ve ekonomik çöküntüye sebep olacak tazminatlardan kaçınmak, taşıma işinin tarafların menfaatine uygun bir ticaret kolu olarak benimsenmesini sağlamak yer almaktadır. Sınırlı sorumluluk ilkesi, taşıma ücretlerinin makul tutulmasını ve ticari açıdan sürdürülebilir bir işkolu olmasını hedefler.

5. TAŞIYICININ SORUMLU OLDUĞU TAZMİNAT, ÜST SINIR VE ZARAR KALEMLER

Eşyanın kaybı halinde, CMR m. 17/2,4'e göre taşıyıcının sorumluluğu doğar. Tazminat hesaplanırken eşyanın teslim alındığı yer ve zamandaki değer esas alınır. Eşyanın değerini belirlemede CMR m. 23/1'e göre teslim alındığı yer ve zamandaki değer dikkate alınır. Eşyanın değeri kademeli olarak belirlenebilir: borsa değeri, piyasa değeri, objektif değeri. Tazminat hesaplanmasında kayıp oranı da ayrıca dikkate alınır.

şyanın hasara uğraması halinde ise tazminat hesaplanmasında yine CMR m. 23/1'e göre eşyanın değeri belirlenir. Hasar oranıyla çarpılan değerden taşıma ücreti, gümrük ve diğer giderler düşülerek tazminat miktarı elde edilir. Ayrıca hasar durumunda CMR m. 25/2'ye göre tazminata üst sınır getirilmiştir.

Tazminat hesabında sorumluluğu sınırlayan üst sınır, CMR m. 23/3, taşıyıcının sorumluluğunu sınırlayan üst sınıra işaret eder. Taşıyıcının sorumluluğu, eşyanın eksilen kilogram başına belirli bir miktar Özel Çekme Hakkı - ÖÇH (Special Drawing Rights - SDR) ile sınırlanmıştır.⁸ Eşyanın brüt ağırlığı üzerinden üst sınır belirlenir, ancak ağırlık, ambalaj, palet ve destek unsurlarını da içerir. CMR m. 23/3'ün sınırlı sorumluluk ilkesini somutlaştırdığına dikkat edilmelidir. CMR'de düzenlenen sorumluluktan kurtuluş sebeplerinden yararlanamayan taşıyıcı, tazminat tutarını üst sınıra kadar ödemekle yükümlüdür. CMR'nin 23. maddesinde düzenlenen üst sınır, taşınan eşyanın kilogram başına 8,33 SDR'dir. Ancak bazı durumlarda, taşıyıcının sorumluluğunun üst sınırının aşılabileceği durumlar da vardır. Bu haller, CMR'nin 29. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, taşıyıcının kasıtlı veya ağır ihmâli, taşıyıcıya yüklenemeyecek bir kusur veya taşınan eşyanın niteliğinden kaynaklanan bir zarar meydana gelirse, taşıyıcının sorumluluğu, üst sınırın aşılmasına bakılmaksızın, taşınan eşyanın tam değerine kadardır.

Türk yargısı ise genellikle hasar gören kısmın brüt ağırlığı üzerinden CMR m. 23/3 uyarınca üst sınırlı tazminat hesaplamasını benimser. Taşıdığı yükün bir kısmı zarar gören taşıyıcının, kalan kısmı için sorumluluğunu sınırlama amacını korur.

Bu bağlamda, taşımacılık sözleşmelerinde meydana gelen kayıp ve hasar durumlarında tarafların hak ve yükümlülükleri CMR hükümleri çerçevesinde belirlenir. Taşıyıcının sorumluluğu belirli sınırlar içinde tanımlanarak, tazminat hesaplaması belirli kriterlere göre yapılır. Türk yargısı ise genellikle hasar gören kısmın brüt ağırlığı üzerinden üst sınır hesaplamasını benimsemektedir.

6. TAZMİNATIN HESAPLANMASI, FAİZ VE ZAMANAŞIMI

CMR m. 23/4'e göre, eşyanın kaybı veya hasarı durumunda iade edilecek masraflar düzenlenmiştir. Bu madde, eşyanın tamamen kaybı halinde taşıma ücreti, gümrük resimleri ve diğer ödemelerin hak sahibine ödenmesini öngörmektedir. Aynı şekilde, eşyanın kısmen kaybolması veya hasar görmesi durumunda ise kayıp veya hasar oranında iade yapılacaktır. Örneğin, eğer taşınan emtianın %25'i kaybolmuşsa, bu oranda iade gerçekleştirilecek; tamamen kaybolmuşsa, alınan masrafların ve ödemelerin tamamı iade edilecektir.

CMR m. 27'ye göre, konvansiyon kapsamındaki taşımalardan kaynaklanan tazminat taleplerinde hak sahibi yıllık %5 faiz isteme hakkına sahiptir. Faiz, taşıyıcıya ödeme talebinde bulunulan tarihten itibaren işlemeye başlar. Bu faiz düzenlemesi, taraflar arasında faiz oranının belirlenmesi konusundaki belirsizlikleri önlemeyi amaçlamaktadır.⁹

MR'de düzenlenen sınırlı sorumluluğun genişlediği haller, m. 24, 26 ve 29'da belirtilmiştir. CMR m. 23/3 uyarınca, sınırlı sorumluluğa ilişkin üst sınır, belirli bir ücret karşılığında aşan bir değerin taşıma senedine yazılması yoluyla aşılabilmektedir. Bu anlaşma, taraflar arasındaki bir kararlaştırma ile mümkündür. Eşyanın tesliminde özel menfaatin belirtilmesi durumunda, bu özel menfaate kadar tazminat istenebilir. Bu, taşımanın gerçekleştiği durumu ve eşyanın özel bir değeri olduğu durumları kapsamaktadır.

Taşıyıcının kastı veya kasta eşdeğer kusuru durumunda, CMR m. 29 uyarınca, taşıyıcının sorumluluğunu sınırlayan veya kaldıran hükümlerden yararlanması kaldırılmıştır. Bu durumda, yalnızca taşıyıcının basiretli ve özenli davranması ile sorumluluğun sınırlanabileceği belirtilmiştir. Kasta eşdeğer kusur, taşıyıcının eşyayı koruma ve gözetme görevini ihmâl etmesi, zarar görme ihtimâlini göz ardı etmesi şeklinde değerlendirilebili

CMR m. 28/1'e göre, davanın hukuki sebebi haksız fiil veya sebepsiz zenginleşme olması durumunda, taşıyıcı CMR hükümlerinde belirtilen zamanaşımı sürelerinden yararlanabilecektir. Taşımadan kaynaklanan talep hakları geniş bir perspektifte değerlendirilmelidir. Bu bağlamda, taşıma sırasında yerine getirilmesi gereken birtakım yükümlülüklerin ihlâli sonucu meydana gelebilecek zararlar, belirtilen zamanaşımı sürelerine tabi olacaktır. Dolayısıyla, taşıma senedinde belirtilmiş olmasına rağmen taşıyıcıya hiç teslim edilmemiş eşyanın zararları, CMR kapsamında değerlendirilmeyecektir. Aynı şekilde, gönderenin mülkiyetindeki eşyanın zarar görmesi veya teslimden sonra hasarın gönderilene geçmesi durumunda meydana gelen zararlar da CMR kapsamında değerlendirilmeyecektir. Çünkü bu durumlarda taşıma sırasında meydana gelmiş bir zarardan söz edilemez.

Zamanaşımı sürelerinin ne zaman başlayacağı, CMR m. 32/1-a bendi uyarınca hasar veya kısmi kayıp durumunda, zamanaşımı süresinin eşyanın gönderilene teslim edilmesinden itibaren başlayacağı belirtilmiştir. Yani taşıyıcının eşyayı gönderilene teslim etmesinden itibaren zamanaşımı süresi başlayacak ve bu sürenin hesabında teslim etme tarihi dikkate alınmayarak bir sonraki günden itibaren süre işleyecektir. Ancak taşıyıcının eşyayı hak sahibine teslim etmediği durumda bu zamanaşımı uygulanmayacaktır. Tam kayıp durumunda, CMR m. 32/1-b bendi uyarınca, taraflar bir zaman limiti belirlemişse bu limitin bitiminden itibaren otuz gün sonra; belirlenmiş bir zaman limiti yoksa taşıyıcının yükü teslim aldığı tarihten 60 gün sonra zamanaşımı süresi işlemeye başlayacaktır. Zamanaşımı süresinin işlemeye başladığı gün, bu süre hesaplamasında dikkate alınmayacaktır. CMR m. 32/1-c bendine göre ise, a ve b bentlerine girmeyen durumlarda zamanaşımı süresi tarafların taşıma sözleşmesinin kurulduğu tarihten itibaren üç ay sonra başlayacaktır. Zamanaşımı süresinin işlemeye başladığı gün, buradaki süre hesaplamasında dikkate alınmayacaktır.¹⁰ Zamanaşımı süresi bir yıldır. Kasta eşdeğer kusur durumunda ise süre üç yıla uzamaktadır.

Ayrıca CMR m. 32/2 uyarınca, zamanaşımının durması da düzenlenmiştir. Hak sahibi tarafından taşıyıcıya gönderilecek yazılı bir talep, taşıyıcı tarafından reddedilene dek zamanaşımı duracaktır. Ancak taşıyıcının hak sahibine yapacağı yazılı talebin zamanaşımına bir etkisi olmayacaktır. Eğer yazılı talep taşıyıcı tarafından kısmen reddedilirse, kabul edilen kısım için zamanaşımı süresi duracaktır. Bu durumda, örneğin hasara ilişkin birtakım bilgiler içeren ihtarname yazılı talep koşulunu yerine getirecektir.

Hak sahibinin arabuluculuk veya yargı yoluna başvurması durumunda, bu kez Türk Borçlar Kanunu hükümlerine göre zamanaşımı kesilecekti

SONUÇ

CMR, karayolu eşya taşıma sözleşmelerini düzenleyen bir anlaşmadır ve bu sözleşmelerin en az biri CMR'ye taraf olan iki ayrı ülke arasında olmalıdır. Ancak posta anlaşmaları, ev eşyası taşımaları ve cenaze taşımaları CMR kapsamında değildir. Eşyanın kaybı ve hasara uğraması arasındaki ayrım, geri döndürülebilir değer azalması ölçütüne dayanır. Kayıp durumunda, zararın tamir edilemeyecek boyutta veya ekonomik olarak anlamsız hale geldiği durumlar aranırken, hasarda geri döndürülebilir bir değişim veya kötüleşme söz konusudur. Eşyanın kaybı veya hasarı durumunda, CMR madde 23, 24 ve 25'e göre değer tespiti yapılır. Sovtaj değeri, tazminattan indirilir. İade edilecek masraflar, eşyanın kaybı için öngörülse de hasar durumunda da geçerli olabilir.

CMR, taşıyıcının sorumluluğunu sınırlı tutar ve madde 23/3'e göre taşınan eşyanın kilogram başına düşen ağırlığıyla 8.33 Özel Çekme Hakkı (“ÖÇH”) değerinin çarpımı, taşıyıcının sorumluluğunun üst sınırını belirler. Hasar veya kayıp durumunda, sadece etkilenen kısmın ağırlığı dikkate alınarak üst sınır belirlenir.

CMR hükümleri emredici nitelikte olmakla birlikte, sınırlı sorumluluğa ilişkin getirilen istisnalar uygulanabilir. Üst sınırın artırılması, özel menfaatin bildirimi ve taşıyıcının kastı veya kasta eşdeğer kusuru gibi durumlar, taşıyıcının sorumluluğunu genişletebilir.

Footnotes

1. Engin ERDİL, Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku, (3. Baskı, Ankara, Seçkin, 2020) s. 37; Lale, CMR Konvansiyonu'nun Uygulama Alanı, s. 66-67.

2. Burak ADIGÜZEL, Taşıma Hukuku, 16.

3. ERDİL, a.g.e., s. 37.

4. Sabih ARKAN, Karada Yapılan Eşya Taşımalarında Taşıyıcının Sorumluluğu, s. 47.

5. Sabih ARKAN, Karada Yapılan Eşya Taşımalarında Taşıyıcının Sorumluluğu, s. 47.

6. Mustafa ERDOĞAN, CMR ve TTK Kapsamında Taşıyıcının Eşyanın Hasarından Doğan Sorumluluğu, s. 110.

7. Yetiş ŞAMLI, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'na Göre Taşıyanın Zıya, Hasar ve Geç Teslimden Sorumluluğu, s. 53.

8. ERDİL, a.g.e., s. 398.

9. ERDİL, a.g.e., s. 494.

10. Yetiş ŞAMLI, Uluslararası Kara, Hava ve Deniz Yolu ile Eşya Taşımalarında Taşıyıcının/ Taşıyanın Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybı, s. 22.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.