Bilindiği gibi, ÖTV Kanunu'nun 7 nci maddesinin 2 numaralı bendinde, binek araçlar dahil olmak üzere, tescile tabi araçların malûl ve engelliler tarafından ilk iktisabında uygulanmak üzere ÖTV istisnası öngörülmüştür.
Bu istisnayı düzenleyen kanun maddesinde 7537 sayılı Kanun'la yapılan düzenlemelerle önemli bir yeni şart olarak yerli katkı oranının en az %20 olması öngörülmüş ve ayrıca aynı bir kişi için en erken 5 yılda bir defa yapılabilecek ÖTV istisnalı yeni araç edinim hakkı 10 yılda bir defa olarak değiştirilmiştir.
Söz konusu 7537 sayılı Kanun'la ilgili 27.12.2024 tarih ve 2024/099 sayılı Vergi Sirkülerimize buradan ulaşabilirsiniz.
7537 sayılı Kanun'la getirilen işbu yeni düzenlemeler kapsamında uygulamanın usul ve esasları hakkında 14 no.lu Tebliğ yayımlanmış ve ÖTV (II) sayılı Liste ile ilgili Tebliğde gerekli değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişikliklerin önemli bir kısmı, mevcut "5 yılda bir" ibaresinin yerine "10 yılda bir" ibarelerinin getirilmesi hakkındadır.
Ayrıca, yerli katkı oranını en az %20 olarak öngören kanun düzenlemesinin verdiği yetkiyle aynı tarihte (27.12.2024) yürürlüğe girmek üzere 9321 sayılı CB kararıyla söz konusu oran %40 olarak belirlenmiş olduğundan Tebliğ değişikliğinde doğrudan %40 oranına yer verilmiştir. Yapılan düzenlemede yer alan özellikli hususlar ise şunlardan ibarettir :
- Yerli Katkı Oranının Hesaplanması :
Tebliğde yer alan tanımlara göre ;
Yerli Katkı Değeri : Aracın üretiminde kullanılmak üzere birincil malzeme/ürün genel üretim ve işçilik maliyetlerinin yurtiçindeki üreticilerden ve hizmet sağlayıcılarından temin edilen kısımlarının toplamını,
Yerli Katkı Oranı : Yerli katkı değerinin aracın toplam üretim maliyetine oranını,
ifade etmektedir.
Buna göre, araç üreticilerinin birincil malzeme ve hammadde alımlarını yerli üreticilerden satın almış olmaları gerekmektedir. Doğrudan üreticiden alım yapılmadığı hallerde üretici aşamasına kadar inilerek malın yerli üretim olduğunun kanıtlanması gerekir. Yerli üretici tarafından üretilen ve araç imalatçısına satılan yerli malın imalinde kullanılan hammaddenin ise kısmen veya tamamen yerli veya yabancı unsurlardan oluşup oluşmadığına bakılmayacağı anlaşılmaktadır.
Yerli katkı oranı, yukarıdaki şekilde hesaplanan yerli katkı değerinin, aracın imalatçı tarafından hesaplanan toplam üretim maliyetinin içindeki payına göre hesaplanacaktır. Buna göre, yerli katkı oranı araç imalatçısının bünyesinde oluşan imalat maliyetlerine göre hesaplanacak olup, sonraki aşamalarda, örneğin motorlu araç ticareti yapan bayi ve/veya nihai tüketiciye ilk iktisap kapsamındaki satış fiyatı üzerinden hesaplanması söz konusu değildir.
Diğer taraftan, yerli katkı oranının tespitinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayımlanan güncel motorlu araçlar yerli katkı oranı beyanları esas alınacaktır.
Yerli katkı oranı %40'ın altında olan araçlar için bu istisnanın 27.12.2024'ten itibaren yapılan ilk iktisaplarda uygulanması mümkün değildir. Zira kanunda bir geçiş dönemi öngörülmüş değildir.
- Sürenin 10 Yıla Çıkarılmış Olması :
Aynı bir kişinin bu istisna kapsamında ilk tescile
tabi yeni bir araç iktisabı için, bir
önceki iktisap tarihinden itibaren 5 yıl geçmesi
gerektiğine ilişkin ibare 10 yıl şeklinde
değiştirilmiştir. Herhangi bir geçiş
dönemi öngörülmediği için,
27.12.2024'den önce bu istisna kapsamında araç
iktisap etmiş olup, 27.12.2024 itibariyle 5 yıllık
süreyi doldurmamış olanların da yeni
düzenleme kapsamında en az 10 yıllık
süreye tabi olacakları anlaşılmaktadır.
Ancak bu durumda olanlar açısından, 27.12.2024
öncesi düzenlemelerin kazanılmış hak
sağladığı ve 27.12.2024'den sonraki
tekraren ilk araç edinimlerinde 5 yıllık
süreye tabi olmaları gerektiği ileri
sürülebilir. Gelir İdarelerinin
Sirküler/Mukteza bazındaki görüşleri takip
edilmelidir. Ayrıca bu durumda olanlar
açısından verginin ihtirazi kayıtla
ödenip vergi mahkemesinde dava konusu yapılması
düşünülebilir.
- İstisna Kapsamında Alınan Araçların İlk İktisap Tarihinden İtibaren 5 Yıl Geçtikten Sonra Satılması veya Devri :
ÖTV Kanununun 15 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendi kapsamında ÖTV'siz iktisabı yapılan taşıtın, iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde istisnadan yararlanamayanlara satış veya devrinde ÖTV aranır. Kanundaki ifadeyle, malûl veya engellilerin, Kanunun 7 nci maddesinin (2) no.lu fıkrası kapsamında istisnadan yararlanarak iktisap edilen kayıt ve tescile tabi araçları, 5 yıldan fazla kullanarak elden çıkarmaları durumunda ÖTV aranmaz. Bu hükümde 7537 sayılı Kanunla herhangi bir değişiklik yapılmış değildir. Yani 15/2 nci maddedeki 5 yıllık süre şartı korunmuştur.
Dolayısıyla, malûl ve engelliler için ;
- Bu istisna kapsamında yeniden bir araç iktisap etmek için bir önceki iktisaptan itibaren en az 10 yıllık sürenin geçmiş olması gerekirken,
- İktisap edilen aracın ÖTV'siz devri için geçmiş olması gereken süre halen 5 yıldır.
Bu iki sürenin birbirine karıştırılmaması gerekir.
Bu durumda, 14 no.lu Tebliğde açıkça belirtildiği üzere, Kanunun 7/2 nci maddesi kapsamında ilk iktisabı yapılan taşıtın, ilk iktisap tarihinden itibaren 5 yıl geçtikten sonra ÖTV'siz satışı veya devri, satılan taşıtın ilk iktisap tarihinden itibaren en az 10 yıl geçmedikçe malûl ve engelliye istisnadan tekrar yararlanma hakkı sağlamayacaktır.
14 no.lu Tebliğ metnine buradan ulaşabilirsiniz.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
