Veri Merkezlerinin Gücünü Açığa Çıkarmak: TMT Sektörüne Yön Veren Stratejiler
Yapay zekânın hızla benimsenmesi ve dijital dönüşümün her sektörde ölçek kazanmasıyla birlikte, veri merkezi sektörü stratejik bir dönüm noktasında bulunuyor. KPMG'nin 2024 TMT Veri Merkezi Araştırması, bu hızlı değişen manzarayı net bir şekilde gözler önüne seriyor: Hesaplama İşlem kapasitesine yönelik iştah artarken, enerji altyapıları zorlanıyor ve sürdürülebilirliğe giden yolda zorluklar artıyor.
Talep Artarken Hazırlıklar Yeterli mi?
ABD'deki veri merkezlerinin elektrik tüketiminin önümüzdeki on yıl boyunca her yıl %10–14 oranında artması bekleniyor. Hyperscaler şirketler arasında bu beklenti daha da yüksek: %43'ü yıllık %15'in üzerinde büyüme öngörüyor. Ancak bu artan talebe rağmen, katılımcıların %57'si, hyperscaler şirketlerin ise %64'ü, ABD'deki mevcut enerji dağıtım hızının bu artışı karşılamada yetersiz kaldığını düşünüyor.
Bu durum, talep artışı ile altyapı hazırlığı arasındaki stratejik uyumsuzluğa işaret ediyor. Veri merkezi operatörleri ve paydaşları için, uzun vadeli altyapı stratejilerine gerçek zamanlı enerji öngörüleri ve senaryo modellemesi entegre etmek artık tercihe bağlı değil, operasyonel bir zorunluluk.
Sürdürülebilirlik Baskı Altında
Enerji ihtiyacı arttıkça, şirketlerin sürdürülebilirlik hedefleri üzerindeki baskı da artıyor. Katılımcıların %60'ı, artan enerji taleplerinin çevresel hedeflerde gecikmeye neden olabileceğini kabul ediyor. Bu oranın hyperscaler şirketlerde %52, elektrik üreticilerinde ise %82 olması dikkat çekici bir ayrışmayı gösteriyor. Bu tür farklar, taraflar arasında ayrışmaya yol açabilir; bu nedenle sürdürülebilirlik KPI'ları gibi ortak şeffaflık mekanizmalarının devreye alınması kritik önemdedir.
Artık sürdürülebilirlik, yalnızca bir proje tamamlandıktan sonra yönetilecek bir dışsal unsur olmaktan çıkmalı; yer seçiminden tasarıma ve enerji tedarikine kadar sürecin başından itibaren entegre edilmelidir.
İş Birliği Ana Stratejiye Dönüşüyor
Olumlu bir gelişme olarak, sektör genelinde iş birliğine yönelik güçlü bir eğilim gözleniyor. Katılımcıların %87'si enerji sorunlarını birlikte çözmeye istekli olduklarını ifade ederken, %58'i bu konuda çok istekli olduğunu belirtiyor. Veri merkezlerinin enerji üretim tesisleriyle ortak konumlandırılması veya izin süreçlerinin paylaşılması gibi stratejik ortaklıklar, sektör genelinde en çok benimsenen yaklaşımlar arasında.
Bu değişim, izole altyapı yatırımlarının yerini entegre ekosistem tabanlı kalkınmaya bıraktığını gösteriyor. Yönetim ekipleri için bu, başarının artık rekabetten ziyade sektörler arası etkileşimi ne kadar iyi yönettikleriyle belirleneceği anlamına geliyor.
Maliyet Değil, Enerji Ön Planda
Veri merkezi konum seçiminde öncelikler değişiyor. Katılımcıların %89'u yeterli elektrik arzını, %88'i ise güvenilir enerji kaynağı erişimini temel öncelik olarak belirtiyor. Buna karşın, yalnızca %60'ı düşük maliyetli elektrik erişimini önemsiyor. Bu durum, operatörlerin artık fiyat yerine enerji sürekliliği ve izin süreçlerinin şeffaflığına daha fazla önem verdiğini gösteriyor.
Bununla birlikte, %76'lık bir kesim, şebeke kapasitesi eksikliğini yeni veri merkezlerinin bağlanmasında en büyük engel olarak tanımlıyor. Bu, kamu enerji yatırımları ile özel sektör veri merkezi planlarının daha iyi entegre edilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
Bu noktada ileri görüşlü şirketler, veri temelli puanlamaya dayalı yer seçim algoritmalarıyla çalışıyor; böylece satın alınan her arsa, enerji hattı ve izin masrafı doğrudan ölçeklenebilir sürekliliğe dönüşebiliyor.
Yeşil Enerjiden Enerji Sahipliğine Geçiş
Bugün şirketlerin %54'ü düşük karbonlu enerji tedariki için Power Purchase Agreement (PPA) gibi mekanizmalar kullanıyor. Ancak önümüzdeki 3–5 yıl içinde, enerji verimliliği yatırımları (%71) ve doğrudan yenilenebilir kaynak yatırımları (%61) bu oranı geçebilir.
Bu, sürdürülebilirlik stratejisinde bir olgunlaşmaya işaret ediyor. Kısa vadeli enerji satın alımı yerine, stratejik enerji sahipliği dönemi başlıyor. Bu da, veri merkezleri için Toplam Sahip Olma Maliyeti (TCO) hesaplamalarının; karbon kredileri, vergi teşvikleri ve enerji dayanıklılığı gibi yeni değişkenleri içerecek şekilde güncellenmesini gerektiriyor.
Talebi Tetikleyen Unsur: Yapay Zekâ Eğitimi
Katılımcıların %30'u AI model eğitimi ve çıkarım işlemlerinin birlikte talep oluşturduğunu belirtse de, %51'i model eğitiminin daha büyük bir etkiye sahip olduğunu düşünüyor. Bu, stratejik planlama açısından önemli: Model eğitimi, yüksek yoğunluklu ve merkezi altyapı gerektirirken, çıkarım işlemleri dağıtılmış şekilde çalışabilir.
Bu nedenle, eğitim için çekirdek merkezler veya çıktılar için edge çözümler gibi farklı yapay zekâ yükleri için farklılaşmış veri merkezi portföyleri oluşturmak gerekir. Bu stratejiye uygun olarak enerji altyapısı planlaması da yeniden ele alınmalıdır.
Proje Teslimi: Darboğaz Devam Ediyor
Tüm bu ilerlemelere rağmen, %78'lik bir kesim, projelerin zamanında ve bütçeyle uyumlu şekilde tamamlanmasının hâlâ zorluk taşıdığını söylüyor. Teknik karmaşıklık (%77) ve ölçek büyümesi (%76) en büyük etkenler arasında. Her ne kadar katılımcılar önümüzdeki üç yıl için daha iyimser olsa da, uygulama riski yüksek kalmaya devam ediyor.
En etkili yanıtlar arasında yenilikçi sözleşme modelleri, tasarım standardizasyonu ve kurum içi proje yönetim kabiliyetlerinin artırılması öne çıkıyor. Veri merkezleri artık "dijital fabrikalar" olarak konumlandığından, proje başarısı tasarım, tedarik ve devreye alma süreçleri arasında kurumsal düzeyde koordinasyonla mümkün olabilir.
Sektörde Veri Merkezlerine Yönelik Kamu İlişkileri Ne Durumda?
Kamuoyunda veri merkezlerine yönelik direnç orta düzeyde. %64'lük bir kesim hâlâ zorluk yaşandığını belirtse de, bu oranın üç yıl içinde %43'e düşeceği öngörülüyor. Su ve elektrik altyapısına yönelik baskılar en büyük endişeler arasında yer alırken, istihdam yaratma eksikliği en az endişe oluşturan konu oldu.
Sektör, buna çevresel koruma planları (%75) ve enerji verimliliği girişimleri (%73) ile yanıt veriyor. Ancak yerel istihdam veya eğitim programları gibi uzun vadeli katkılar henüz yeterince gündemde değil. Bu noktada danışmanlık bakış açısıyla, teknik taahhütlerin yanında görünür, ölçülebilir toplumsal değer yaratımı da geliştirilmelidir.
Silo Yaklaşımından Sistematik Düşünceye Geçiş
Yapay zekâ ivmesi, sürdürülebilirlik gereksinimleri ve enerji kısıtlarının kesişimi, veri merkezlerinin nasıl planlandığını, inşa edildiğini ve işletildiğini kökten değiştiriyor. KPMG araştırmasından çıkan net mesaja göre, silo yaklaşımı, ölçeklenebilirliğin önündeki en büyük engel olarak gözleniyor.
Başarılı olmak isteyen şirketler:
- Enerji, yer seçimi ve sürdürülebilirlik stratejilerini C-seviyesi düzeyde entegre etmelidir.
- Hyperscaler şirketler ve kamu hizmet sağlayıcıları arasında ortak enerji üretim modelleri kurmalıdır.
- Gerçek zamanlı enerji öngörüleriyle uyumlu, yapay zekâ destekli kapasite planlamasına geçmelidir.
- ESG raporlamasının ötesine geçerek doğrudan karbon yönetimine odaklanmalıdır.
- Kamu görüşünü sürecin her aşamasında stratejik bir unsur olarak değerlendirmelidir.
Sonuç olarak, geleceğin dijital altyapısı, ölçekle değil; onu en stratejik, en sürdürülebilir ve en dirençli şekilde hayata geçirenlerle şekillenecek.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
