Giriş
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından denizcilik alanında dijitalleşme ve sürdürülebilirliğe yönelik atılan adımlar kapsamında, 1 Temmuz 2025 tarihi itibariyle "Elektronik Seyir Defteri" (e-Sefer Defteri) uygulaması yasal zorunluluk haline getirilmiştir.
Bu uygulamayla birlikte kağıt ortamındaki seyir defteri uygulaması sona erdirilmekte, dijital ortamda anlık, denetlenebilir ve şeffaf bir sisteme geçiş sağlanmaktadır.
Önem ile belirtmek gerekir ki, 12 Temmuz 2025 tarihli ve 32954 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan "Gemilerle Yapılan Düzenli Seferler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" ile birlikte bu düzenlemenin hukuki altyapısı da netlik kazanmış,
uygulamanın kapsayıcılığı genelleştirilerek denizcilik sektöründe yeknesak bir dijital dönem başlatılmıştır.
E-SEFER DEFTERİ UYGULAMASININ AMAÇLARI, GETİRDİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLER VE SEKTÖREL ETKİLERİ
Uygulama, Türkiye genelinde deniz taşımacılığı alanında faaliyet gösteren yaklaşık 850 gemide aktif hale getirilmiştir. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yürütülen pilot proje 2022 yılında başlamış, 2024 yılı boyunca İstanbul, İzmir, Mersin ve Samsun gibi büyük
liman bölgelerinde test uygulamaları yapılmış, bu süreçte sektör temsilcilerinden gelen geri bildirimler doğrultusunda sistemin yazılım ve arayüz altyapısı geliştirilmiştir. 1 Temmuz 2025 itibarıyla sistemin tam anlamıyla devreye alınmasıyla birlikte, gemilerin sefer öncesi, sefer esnası ve sefer sonrası bilgileri dijital olarak kayda geçirilmektedir. Kaptanlar, gemi işletmecileri ve liman yetkilileri, entegre sistem üzerinden hem veri girişi yapabilmekte hem de yetkili oldukları bilgilere çevrim içi olarak erişebilmektedir. Özellikle Ulaştırma Elektronik Takip ve Denetim Sistemi (UETDS) ile kurulan entegrasyon, denetimlerin merkezî ve eş zamanlı yapılabilmesine olanak tanımaktadır. Kılavuzların yayımlanmasının ardından, kullanıcı eğitimleri başlatılmış; özellikle sahada çalışan personelin sistemle ilgili bilgi ve becerilerini artırmak üzere çevrim içi ve uygulamalı eğitimler devreye alınmıştır. Bu kapsamda liman başkanlıklarında bilgilendirme toplantıları düzenlenmiştir.
Deniz Taşımacılığında Kapsamlı Yenilikler;
1 Temmuz 2025 tarihi itibariyle kabotaj hattında faaliyet gösteren tüm gemiler için elektronik seyir defteri kullanımı zorunlu hale getirilmiştir. Bu zorunluluk, 12 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan Yönetmelik Değişikliği ile yürürlüğe konulmuştur. Elektronik kayıt sistemi yalnızca teknik bir yenilik değil, aynı zamanda yasal ve idari bir yükümlülüğe dönüşmüştür.
- Yeni düzenlemeyle birlikte, özellikle 25 yaşın üzerindeki klassız gemiler için ciddi denetim yükümlülükleri getirilmiştir. Bu kapsamda söz konusu gemilere su altı denetimini de kapsayan "durum değerlendirme denetimi" yapılması zorunlu olacaktır. Bu denetimlerin hangi kuruluşlarca gerçekleştirileceği ise bakanlıkça belirlenecektir. Böylece teknik açıdan yetersiz ve deniz emniyetini riske atabilecek gemilerin önüne geçilmesi hedeflenmektedir.
- Sefer programlarında yapılacak her türlü değişikliğin, artık DSBS (Düzenli Seferler Bilgi Sistemi) aracılığıyla en az bir hafta önceden idareye bildirilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Bu adım, hatlardaki düzensizlikleri önlemeyi ve kullanıcıların sefer bilgilerine erişimini kolaylaştırmayı amaçlanmaktadır. Bununla birlikte, şehirlerarası hatlarda faaliyet gösteren işletmeler arasında adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamı tesis edilebilmesi amacıyla idareye bazı sınırlı denetim yetkileri tanınmıştır.
- İlgili yönetmelik ile getirilen bir önemli husus ise; şehirlerarası seferler ile Ege ve Güney Marmara adalarına yönelik düzenli sefer gerçekleştiren işletmelere online bilet satış sistemi kurma yükümlülüğü getirilmiştir. Ayrıca sefer başına satılan biletlerin %10'una kadar araç ve yolcuya kota uygulanabilecektir.
- Yeni dönemde yoğunluk yaşanan dönemlerde ek sefer konulmasına izin verilirken, bu seferlerin de önceden bildirilmesi zorunlu olacaktır. Mevcut seferlerin iptaliyle yolcu mağduriyetinin önlenmesi temel ilke olarak belirlenmiştir. Ayrıca tüm sefer yapan gemilerin, bakanlıkça ilan edilen sigorta kulüplerinden alınmış zorunlu mali sorumluluk sigortasına sahip olmaları gerekecektir.
- Kiralık bir geminin satın alınması durumunda, o geminin mevcut hat izni geçerlilik süresi boyunca korunacaktır. Ancak farklı bir işletmecinin hattında çalıştırılmak istenen gemiler için yeni bir hat izni alınması gerekmekte olup, geminin taşıdığı bayrağın uluslararası kara listede yer almaması ya da klas kuruluşunun düşük performanslı sayılmaması şartı da getirilmiştir.
- Kıyı tesislerine ödenecek yanaşma ve benzeri işlem ücretlerinin Türk lirası üzerinden tahsil edilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Bu ücretler için tavan uygulaması getirilmiş ve sınırların ilgili idarelerce düzenleneceği belirlenmiştir.
- Ayrıca Türk bayraklı gemiler için ön sörvey zorunluluğu, yabancı bayraklı gemiler için ise liman devleti denetimi yükümlülüğü getirilmiştir. Yurt dışı kıyı tesislerine yapılacak seferlerde ise uygunluk yazısı alınması şart koşulmuştur. Ticaret unvanı ya da işletme adı değişikliği durumunda, bu değişikliğin 5 iş günü içerisinde liman başkanlığına bildirilmesi, hat izninin ise yeni unvana göre 2 ay içinde güncellenmesi zorunluluğu getirilmiştir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
