1.GİRİŞ
Yatirimlarda Devlet Yardimlari Hakkinda Kararin Uygulanmasina
İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2025/1) 21.06.2025
tarihli 32933 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanmıştır. Söz konusu Karar,
yatırım teşvik sisteminin güncellenmesini,
öncelikli alanlarda yatırımların
desteklenmesini, yerli üretimin ve teknolojik
dönüşümün
hızlandırılmasını ve bölgesel
gelişmişlik farklarının
azaltılmasını amaçlamaktadır.
MÜRACAAT MERCİİ:
Teşvik belgesi ile ilgili her türlü iş ve
işlem için kullanıcılar tarafından
E-TUYS aracılığıyla Bakanlığa
müracaat edilir.
TEŞVİK BELGESİ MÜRACAAT ŞEKLİ VE MÜRACAATTA ARANACAK BELGELER:
Teşvik belgesi düzenlenebilmesi için kullanıcılar tarafından E-TUYS uygulamasında yer alan tanımlı alanların doldurulması ve aşağıda belirtilen belgelerin E-TUYS üzerinden elektronik ortamda yüklenmesi gerekir:
- Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili birimlerinden alınacak yazı veya Sosyal Güvenlik Kurumunun elektronik bilgi iletişim ortamından alınacak barkodlu belge.
- “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı” veya “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı” bulunması gereken yatırım konuları için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından alınan çevresel etki değerlendirmesine ilişkin karar ve/veya çevresel etki değerlendirmesine dair karara ilişkin yazı.
- Kapsamı Genel Müdürlükçe belirlenecek yatırımlar için işyeri açma ve çalışma ruhsatı.
- Teşvik belgesi müracaatında bulunulmadan önce yatırımın karakteristiğine bağlı olarak ilgili mevzuat hükümleri kapsamında gereği diğer kamu kurum ve kuruluşlarından alınması gereken belgeler.
- Yatırım tutarı 1 milyar TL ve üzerinde olan yatırımlar için 17/10/2016 tarihli ve 2016/9495 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Kararın EK-1'inde belirtilen formatta hazırlanmış fizibilite raporu.
- Yatırımın konusuna, niteliğine, büyüklüğüne veya teşvik uygulamalarına bağlı olarak Genel Müdürlükçe talep edilebilecek diğer bilgi ve belgeler.
TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMEYEN HARCAMALAR:
Müracaat tarihinden önce gerçekleştirilmiş bulunan yatırım harcamaları teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmez.
Aşağıdaki kalemler teşvik kapsamında değerlendirilmemektedir:
- Hammadde, ara malı, işletme malzemesi, yedek parça
- Kullanılmış yerli makine-teçhizat
- Karayolu taşıtları ve binek araçları (bazı istisnalar hariç)
- Uçak ve helikopter (sadece havayolu taşımacılığı yatırımları hariç)
- Mevcut makinelerin bakım, onarım ve revizyon giderleri.
Turizm ve sağlık yatırımlarında, yalnızca belirli cihaz ve sistemler listeye dahil edilebilir.
Eğitim, kreş ve bakım evi yatırımlarında da yalnızca belli başlı ekipmanlar desteklenir.
Diğer bazı harcamalar proje bazında değerlendirilir; üretime yardımcı demirbaşlar listeye alınabilir.
İnşaat malzemeleri, makine-teçhizat listelerinde yer alamaz.
Kredi faizi ve kur farkları, sadece aktifleştirme tarihine kadar maliyete eklenmişse desteklenir; sonrası teşvik harcaması sayılmaz.
STRATEJİK HAMLE PROGRAMI:
Başvurular, Kararın 8. maddesinin 3.
fıkrasındaki kriterler çerçevesinde ön
değerlendirmeye alınır. En az üç kriteri
sağlayan projeler, fizibilite raporu hazırlanmak
üzere yatırımcının seçeceği
bir kalkınma/yatırım bankasına iletilir.
Fizibilite raporu ve diğer belgeler
ışığında Genel Müdürlük,
projeyi Komiteye sunar. Nihai karar Komiteye aittir. Tüm
üyeler değerlendirme yapmaktadır. Üyelerin
yarısından fazlası 70 puan ve üzeri verirse ve
ortalama puan en az 70 olursa proje olumlu değerlendirilir.
Komitece uygun bulunan projelere, Genel Müdürlük
tarafından teşvik belgesi düzenlenir.
KULLANILMIŞ KOMPLE TESİS VE KULLANILMIŞ
MAKİNE VE TEÇHİZAT
İTHALİ:
Kullanılmış komple tesislerin (karayolu nakil
vasıtaları hariç) ithaline yönelik talepler,
Genel Müdürlükçe proje bazında
değerlendirilir. Bu tesisler, yatırım konusuna
bağlı olarak yardımcı tesislerden
bağımsız, bir mal veya hizmeti üretebilecek
komple bir hattan veya teşvik belgesinde kayıtlı
üretimi yapabilecek bir veya birden fazla makine ve
teçhizattan da oluşabilir.
Kullanılmış makine ve teçhizat temininde,
Karar hükümleri ve sektörel kısıtlamalar
göz önüne alınarak ithaline izin verilen makine
ve teçhizat teşvik belgesi kapsamında ithal
edilebilir. Kullanılmış olarak ithal edilen makine
ve teçhizatın amacı dışında
kullanılması halinde sağlanan destekler ilgili
mevzuat hükümleri kapsamında geri
alınır.
FAİZ VEYA KAR PAYI DESTEĞİ:
Yatırımcı, teşvik belgesinde faiz/kâr payı desteği varsa, protokol imzalayan aracı kurumlardan birine başvuru yapılır. Aracı kurum, projeyi değerlendirir. Uygun görülürse kredi/finansal kiralama işlemi yapılır ve destek başvurusu Genel Müdürlüğe iletilir. Genel Müdürlük değerlendirir ve onaylarsa destek uygulanır.
Ödeme yapılabilmesi için yatırımcının:
- SGK'ya borcu olmadığını (veya borcun yapılandırıldığını),
- Hazine ve Maliye Bakanlığı'na vadesi geçmiş borcunun bulunmadığını
belgeyle kanıtlaması gerekir.
Faiz/kâr payı destek ödemeleri, normalde vade tarihini izleyen ayın sonuna kadar yapılır. Ancak nakit dengesi ya da zorunlu haller nedeniyle ödeme tarihi Bakanlıkça değiştirilebilir.
TÜRKİYE YÜZYILI KALKINMA HAMLESI KAPSAMINDA YAPILACAK ÖDEMELER:
Destek ödemeleri, yatırım yapılan
yılı takip eden yıl sunulan yatırım
ilerleme raporundaki tutara göre hesaplanır.
Yatırım ilerleme raporu, her yıl Mart ayı
sonuna kadar Bakanlığa sunulmalıdır. Bu tarihe
kadar ibraz edilemeyen harcamalar takip eden yıllar
için hazırlanacak yatırım ilerleme raporu ile
ibraz edilebilir.
Destek ödemeleri, hak ediş onayı sonrası Mart,
Haziran veya Eylül aylarında yapılır.
Faiz/kâr payı desteği için yatırım
ilerleme raporu E-TUYS sistemine yüklenir. Aracı kurumdan
gelen kredi geri ödeme bilgileriyle birlikte
değerlendirme yapılır, uygun tutar firmaya
ödenir.
Makine desteği için yatırımcı,
E-TUYS'a nitelikli makine harcamalarını da raporla
birlikte yükler. Uygun bulunan makine tutarı, hak
ediş kapsamında ödenir.
SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ:
Komple yeni yatırımlarda, yatırımla sağlanan tüm istihdam için destek uygulanır.
Diğer yatırım türlerinde sadece mevcut istihdama ek olarak sağlanan yeni istihdam desteklenir. İşçi sayısı mevcut seviyenin altına düşerse o ay destek verilmez.
Desteğin uygulanabilmesi için; işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna vermesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutar ile Bakanlıkça karşılanmayan işveren hissesine ait tutarı ödemiş olması gerekir.
İşveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, Bakanlıktan Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı işverenden tahsil edilir.
Sigorta primi işveren hissesi desteği uygulaması
için Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak
bildirimlerin, tamamlama vizesinin yapıldığı
ayı takip eden ay yapılması esastır. Sigorta
primi işveren hissesi desteği uygulamasına ise,
Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan bildirimi takip eden
aydan itibaren başlanır. Uygulamanın ilk
başladığı ay esas alınarak teşvik
belgesinde kayıtlı süre kadar destekten
yararlandırıldıktan sonra uygulamaya son
verilir.
Sosyal Güvenlik Kurumunca, destekten yararlanacak
yatırımcılar için;
- Desteğin uygulanacağı aya ait prim ve hizmet belgesinde belirtilen sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin, sigortalı hissesine isabet eden tutar ve Bakanlıkça karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın tamamının ödendiğinin,
- SGK'ya borcun bulunmadığı veya yapılandırılmış olduğu,
- Hazine ve Maliye Bakanlığı'na vadesi geçmiş borcun bulunmadığı.
Aynı hükümler Sigorta Primi Desteği için de uygulanır.
YATIRIM YERİ TAHSİSİ:
Teşvik belgesi düzenlenirken, yatırım yerine
bağlı olarak başka kurumlarca verilmiş izin,
ruhsat veya belgeler varsa; Gerekli diğer belgeler eksiksizse
ve teşvik sistemine uygunluk sağlanıyorsa tahsis
için ön değerlendirme görüşü,
Genel Müdürlük tarafından ilgili kuruma (Milli
Emlak Genel Müdürlüğü veya Sanayi
Bölgeleri Genel Müdürlüğü)
iletilir.
MAKİNE VE TEÇHİZAT LİSTESİNE İLİŞKİN İŞLEMLER İLE HARCAMALARIN E-TUYS'A YÜKLENMESİ:
Her makine/teçhizat alımı öncesinde, E-TUYS üzerinden işlem başlatılmalıdır.
Liste değişikliği sadece Bakanlık başvurusuyla yapılır. Ancak, listedeki miktar aşılmadıkça, listede belirtilen tutarın üzerinde veya altında kalan alımlarda liste değişikliği yapılmaksızın doğrudan işlem yapılabilir.
TEŞVİK BELGESİNİN REVİZESİ:
Genel Müdürlük, tevsik edilen belgelere göre
yatırım sürecinin her aşamasında
teşvik belgesinde değişiklik yapabilir.
Sabit yatırım tutarı veya diğer bilgilerde
değişiklik varsa, yatırımcı
gerekçeli başvuru ile Bakanlığa revize
talebinde bulunur.
Uygun görülen talepler doğrultusunda teşvik
belgesi revize edilir.
YATIRIM KONUSU DEĞİŞİKLİĞİ:
Yatırım konusu değişikliği için Bakanlığa başvuruda bulunulur. Genel Müdürlük, yatırımcının verdiği bilgiler doğrultusunda, mevzuata ve kısıtlamalara uygunluk çerçevesinde teşvik belgesinde konu değişikliği yapabilir. Yatırım konusu değişikliğinden önce satın alınmış ancak, yeni yatırım konusu ile ilgili olmayan makine ve teçhizat için uygulanan destekler ilgili mevzuat kapsamında geri alınır.
FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİ:
Teşvik belgesi kapsamında yer alan makine ve
teçhizatın tamamı veya bir kısmı
finansal kiralama yolu ile temin edilebilir.
Finansal kiralama şirketinin gümrük vergisi
muafiyeti ve KDV istisnası desteklerinden yararlanabilmesi
için, teşvik belgesi sahibi yatırımcı
ile sözleşme yapılmış olması ve Genel
Müdürlük tarafından finansal kiralamaya konu
makine ve teçhizat listesinin onaylanmış
olması gerekir.
Yatırımcının teşvik belgesi dikkate
alınarak finansal kiralama şirketi adına yerli temin
ve/veya ithalat işlemleri yapılır. Bu
işlemlerde yatırımcı, finansal kiralama
şirketleri ile müteselsilen sorumludur.
Finansal kiralamaya konu makine ve teçhizatın,
yatırımcının mülkiyetine geçiş
tarihine kadar Genel Müdürlüğün izni
olmaksızın üçüncü kişilere
satışı veya kiralanması durumunda her
türlü sorumluluk finansal kiralama şirketine aittir.
İflas, sözleşmenin feshi veya
yatırımın gerçekleşmemesi durumunda,
yatırımcının mülkiyetine
geçmemiş makine ve teçhizat için
faydalanılan gümrük vergisi muafiyeti ve KDV
istisnası ilgili mevzuat kapsamında finansal kiralama
şirketinden, varsa faydalanılan diğer destekler
yatırımcıdan geri alınır.
Finansal kiralamaya konu makine ve teçhizatın
başka bir finansal kiralama şirketine devri, ancak
yatırımcının uygun görüşü
ve Genel Müdürlüğün onayına istinaden
yapılabilir.
TEŞVİK BELGESİ İLE İLGİLİ DİĞER İŞLEMLER:
Sadece modernizasyon cinsinde teşvik belgesi düzenlenebilen konularda düzenlenecek teşvik belgelerinde modernizasyona yönelik olarak aktiflerden düşülecek makine ve teçhizatın asgari üç yıl firmanın aktifinde bulunmuş olması ve aktiflerden düşmeye yönelik satışlarda satışı yapan firmanın ortakları ve birinci derece yakınlarının satın alan firma ortaklık yapısında yüzde ellinin üzerinde pay sahibi olmamaları şartı aranır.
Lisanssız faaliyet kapsamında güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi yatırımları için düzenlenmiş ve tamamlama vizesi yapılmamış teşvik belgesine konu yatırımın, Mücbir Sebep ve Fevkalade Hal Durumları maddesi kapsamında bütün halinde başka bir yatırımcıya belge üzerinde ünvan değişikliği yapılmak suretiyle devredilmesine ilişkin talepler uygun görülmez.
Kararın EK-4'ünde yer alan listede bulunan makine ve teçhizat için yurt içinde üretilmiş olması kaydıyla makine desteği sağlanabilir.
Kararın 18 inci maddesinin beşinci fıkrası hükmüne istinaden düzenlenen teşvik belgelerinin Kararın 25 inci maddesi çerçevesinde devredilmesi halinde, taşınmaya konu makine ve teçhizat için sağlanan sigorta primi işveren hissesi desteği ve sigorta primi hissesi desteği durdurulur.
Teşvik belgesi müracaat tarihindeki Kararda belirtilen destek üst limitleri bu müracaata istinaden düzenlenen teşvik belgesi için yeniden değerlemeye tabi tutulmaz.
MÜCBİR SEBEP VE FEVKALADE HÂL DURUMLARI:
Teşvik belgesi müracaatı ile tamamlama vizesi işlemleri sonuçlanıncaya kadarki süreçte devam eden işlemlerle ilgili olarak aşağıda belirtilen haller mücbir sebep ve fevkalade hâl durumları olarak değerlendirilir:
- Yangın, deprem ve su basması gibi doğal afetler (İlgili resmî kurumlardan alınacak yazı ile varsa sigorta hasar ekspertiz raporu aranır.).
- Yatırımcının faaliyetlerinden kaynaklanmayan nedenlerle kamu idarelerinin aldığı kararlar ve uygulamalar sonucu yatırımcının faaliyet ve/veya yatırım yapamaz hale gelmesi (İlgili kamu kurumundan alınacak yazı aranır.).
- Grev ve lokavt (Resmî kurumlardan alınacak yazı aranır.).
- Devletçe konulan yasaklar, savaş ve abluka hali.
- Yatırımcının çoğunluk hissesi sahiplerinin ölümü (Mahkeme kararı aranır.).
- Yatırımcının iradesi ve kusuru dışındaki sebeplerle yatırım teşvik belgesi kapsamı sabit kıymetlerin elden çıkması veya kullanılamaz hale gelmesi (Resmî kurumlardan alınacak yazı aranır.).
Mücbir sebep ve fevkalade hâl durumunun kabulü için mücbir sebebin malum olması veya ilgililer tarafından ispat veya tevsik edilmesi lazımdır.
Mücbir sebep ve fevkalade hâl durumlarından herhangi birinin bulunması halinde bu sebep ortadan kalkıncaya kadar süreler işlemez.
TAMAMLAMA VİZESİ:
Kullanıcı tarafından, öngörülen süre veya ek süre bitimini müteakip üç ay içinde, yatırımın tamamlama vizesinin yapılması için E-TUYS uygulamasında yer alan tanımlı alanların doldurulması ve EK-4'te belirtilen bilgi ve belgelerin E-TUYS üzerinden elektronik ortama yüklenmesi suretiyle Bakanlığa müracaat edilir.
Ekspertiz işlemlerinin Genel Müdürlükçe yapılacak olması halinde, yatırım tamamlama ekspertiz raporu hazırlanarak bir ay içinde Genel Müdürlüğe gönderilir.
Elektrik enerjisi üretimine yönelik yatırımların tamamlama vizesi, firmanın teşvik belgesine konu yatırıma ilişkin ilgili kurum tarafından düzenlenen geçici kabul belgesinin tasdikli sureti ile yatırım teşvik belgesi ile ilgili şartların sağlandığına ilişkin rapora istinaden yapılabilir.
YENİDEN DEĞERLEME:
Kararda yer alan parasal tutarlar, her yıl Vergi Usul Kanunu'na göre belirlenen yeniden değerleme oranı esas alınarak güncellenir.
- 1.000 TL ve üzerindeki tutarlar → yüzler basamağına,
- 1 milyon TL üzerindeki tutarlar → yüz binler basamağına,
- 100 milyon TL üzerindeki tutarlar → milyonlar basamağına
yuvarlanarak revize edilir ve Bakanlık internet sitesinde ilan edilir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
