Türkler İçin Soybağı Yoluyla Romanya Vatandaşlığı Edinme

Stratejik Genel Bakış: Soybağı ile Romanya Vatandaşlığı Edinme Sürecine Giriş

Bu rapor, bir Türk vatandaşının, Romanya vatandaşı olan ataları üzerinden soybağı yoluyla Romanya vatandaşlığını yeniden kazanma sürecine ilişkin kapsamlı bir hukuki ve prosedürel analiz sunmaktadır. Süreç, temel olarak Romanya'nın 21/1991 sayılı Vatandaşlık Kanunu'nun 10. ve 11. Maddeleri tarafından yönetilmektedir. Bu maddeler, eski Romanya vatandaşlarına ve onların belirli derecelere kadar olan alt soylarına, tarihsel bağları temel alarak vatandaşlıklarını geri alma hakkı tanımaktadır. Mart 2025'te yürürlüğe giren 14/2025 sayılı Kanun ile yapılan son yasal düzenlemeler, bu süreci hem modernize etmiş hem de belirli başvuru sahipleri için yeni şartlar getirmiştir. Özellikle, alt soylar için B1 seviyesinde Rumence dil yeterliliği şartı getirilmiş, ancak eski vatandaşların kendileri ve 65 yaş üstü başvuru sahipleri bu şarttan muaf tutulmuştur.

Başvuru süreci, Türkiye ve Romanya/Bulgaristan arşivlerinde yürütülecek titiz bir soy araştırması ile başlar. Türkiye'den Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği ve İsim Denklik Belgesi gibi temel belgelerin temin edilmesi, atanın Romanya kayıtlarındaki kimliği ile Türkiye'deki kimliği arasında köprü kurmak için hayati öneme sahiptir. Ardından, ataya ait doğum belgesi gibi kanıtlayıcı belgelerin Romanya veya ilgili ülke arşivlerinden bulunması gerekmektedir. Tüm yabancı belgelerin Apostil şerhi ile tasdik edilmesi ve yeminli tercüman tarafından Rumenceye çevrilmesi zorunludur.

Başvuru dosyası, Romanya'daki Ulusal Vatandaşlık Otoritesi'ne (ANC) veya Türkiye'deki Romanya diplomatik misyonlarına sunulabilir. Ancak, ANC'nin yoğun iş yükü nedeniyle süreçte önemli gecikmeler yaşanabilmektedir; bu durum, başvuru sahiplerini süreci hızlandırmak için Romanya mahkemelerinde dava açmaya yöneltebilmektedir. Başvurunun onaylanmasının ardından, başvuru sahibinin altı ay içinde Sadakat Yemini etmesiyle süreç tamamlanır. Bu vatandaşlığın kazanılması, sahibine Avrupa Birliği (AB) vatandaşlığının tüm haklarını (serbest dolaşım, çalışma, eğitim vb.) sunarken, aynı zamanda Türk vatandaşı olan erkekler için Türkiye'deki askerlik yükümlülüklerinin yönetilmesi gibi yeni sorumlulukları da beraberinde getirir. Bu rapor, bu karmaşık sürecin her aşamasını detaylandırarak başvuru sahipleri için stratejik bir yol haritası sunmayı amaçlamaktadır.

I. Soybağı ile Romanya Vatandaşlığının Hukuki Temelleri

Romanya vatandaşlığına soybağı yoluyla ulaşma süreci, temelini uluslararası hukukta köklü bir ilke olan jus sanguinis prensibinden ve bu prensibi somutlaştıran ulusal mevzuattan alır. Bu yasal çerçeve, özellikle 21/1991 sayılı Vatandaşlık Kanunu ve bu kanunda önemli değişiklikler yapan 14/2025 sayılı yeni yasa ile şekillenmektedir.

Jus Sanguinis (Kan Bağı) İlkesi

Romanya vatandaşlık hukuku, jus soli (toprak esası) ilkesinden farklı olarak, öncelikli olarak jus sanguinis (kan bağı) ilkesine dayanmaktadır.1 Bu ilke, vatandaşlığın doğum yerine göre değil, kişinin atalarının vatandaşlığına göre belirlendiği anlamına gelir. Bu doktrin, Romanya vatandaşlığının nesiller boyunca aktarılabilmesinin temelini oluşturur. Bir atanın Romanya'dan ayrılmasından yıllar sonra bile, soyundan gelenlerin bu bağa dayanarak vatandaşlık talep edebilmesinin yasal dayanağı budur.

21/1991 sayılı Kanun'un 5. Maddesi bu ilkeyi açıkça kodifiye eder: Romanya vatandaşı ebeveynlerden doğan çocuklar, doğum yerleri neresi olursa olsun, Romanya vatandaşıdır.3 Bu hüküm, yurt dışında doğmuş olsalar dahi, en az bir ebeveyni Romanya vatandaşı olan kişilerin otomatik olarak vatandaşlık hakkına sahip olmasını sağlar. Soybağı yoluyla vatandaşlığın "yeniden kazanılması" (redobândire) süreci de bu temel ilkenin bir uzantısıdır; devlet, tarihsel bağları olan kişilerin ve onların soyundan gelenlerin ulusal topluluğa yeniden entegre olmaları için bir yol sunar.

21/1991 Sayılı Kanunun (Romanya Vatandaşlık Kanunu) Yapısal Analizi

6 Mart 1991'de kabul edilen ve zaman içinde çeşitli değişikliklere uğrayan 21/1991 sayılı Romanya Vatandaşlık Kanunu, ülkenin vatandaşlık rejimini düzenleyen temel yasal metindir.2 Kanun, Romanya vatandaşlığının kazanılması için üç ana yol belirlemiştir:

1. Doğum Yoluyla (Prin naștere): Jus sanguinis ilkesi uyarınca, en az bir ebeveyni Romanya vatandaşı olan çocukların vatandaşlığı kazanmasıdır.1
2. Evlat Edinme Yoluyla (Prin adopție): Romanya vatandaşı ebeveynler tarafından evlat edinilen yabancı çocukların vatandaşlık kazanmasıdır.1
3. Talep Üzerine Verilme (Prin acordare la cerere): Belirli yasal şartları (ikamet süresi, dil bilgisi, entegrasyon vb.) yerine getiren yabancıların başvurusu üzerine vatandaşlığın verilmesidir.1

Soybağı yoluyla vatandaşlığın yeniden kazanılması, hukuki olarak "talep üzerine verilme" kategorisinin özel bir alt türü olarak kabul edilir. Ancak bu yol, genel natüralizasyon sürecinden farklı olarak, Romanya ile önceden var olan tarihsel ve ailesel bağları onarmayı amaçlayan, daha basitleştirilmiş koşullara tabi bir prosedürdür.9 Bu özel statü, kanunun 10. ve 11. maddelerinde detaylandırılmıştır.

2025 Yasal Revizyonu (14/2025 Sayılı Kanun): Modernizasyon ve Yeni Şartlar

15 Mart 2025 tarihinde yürürlüğe giren 14/2025 sayılı Kanun, Romanya vatandaşlık mevzuatında son yılların en kapsamlı değişikliklerini getirmiştir.1 Bu değişiklikler, bir yandan süreci dijitalleştirerek ve idari yapıyı yeniden düzenleyerek modernize etmeyi hedeflerken, diğer yandan başvuru sahipleri için yeni ve daha katı şartlar getirmiştir. Bu durum, devletin bir "modernleştirirken sıkılaştırma" politikası izlediğini göstermektedir. Özellikle 2010-2024 yılları arasında, büyük çoğunluğu Madde 11 kapsamında olmak üzere bir milyona yakın başvuru yapılması ve bu başvuru sahiplerinin %90'ından fazlasının yurt dışında ikamet etmesi, idari sistem üzerinde sürdürülemez bir baskı yaratmıştır.9 Yeni yasa, bu duruma bir yanıt olarak şekillenmiştir.

Prosedürel Modernizasyon:

• Elektronik Başvuru Dosyası: Kanun, başvuru sahiplerinin kişisel verilerini içeren bir elektronik dosya sisteminin uygulanmasını öngörmektedir. Bu, sürecin şeffaflığını ve takibini kolaylaştırmayı amaçlamaktadır.1
• Vatandaşlık Komisyonu'nun (Comisia pentru cetățenie) Yeniden Yapılandırılması: Komisyonun artık daha küçük çalışma grupları (completuri de lucru) halinde faaliyet göstermesi, dosyaların daha hızlı incelenmesini sağlamak üzere tasarlanmıştır.6

B1 Seviyesi Dil Yeterliliği Şartı:

• Yeni düzenlemelerin en dikkat çekici yönü, Madde 10 ve 11 kapsamında başvuran alt soy (çocuklar, torunlar, torun çocukları) için B1 seviyesinde Rumence dil yeterliliği kanıtlama zorunluluğunun getirilmesidir.8 Bu, artık sadece soybağını kanıtlayan belgelerin yeterli olmadığı, aynı zamanda başvuru sahibinin Romanya ile aktif bir kültürel bağ kurma niyetini ve yeteneğini de göstermesi gerektiği anlamına gelmektedir. Bu şart, "kolay vatandaşlık" algısını kırmak ve vatandaşlık hakkını daha anlamlı bir entegrasyon sürecine bağlamak için atılmış stratejik bir adımdır.

Hayati Önem Taşıyan Muafiyetler:

• Yeni dil şartı, herkes için geçerli değildir. Kanun, iki önemli grup için muafiyet tanımaktadır:
  
  1. Eski Romanya Vatandaşlarının Kendileri: Vatandaşlığını kaybetmiş ve geri almak için başvuran asıl kişiler, dil sınavından muaftır.10
  2. 65 Yaş Üstü Başvuru Sahipleri: Başvuru tarihinde 65 yaşını doldurmuş olan kişiler de dil yeterliliği kanıtlama zorunluluğundan muaftır.10
     
     Bu muafiyetler, yasanın tarihsel adaleti sağlama amacını koruduğunu göstermektedir. Doğrudan mağduriyet yaşamış olan asıl nesil ve yaşları itibarıyla yeni bir dil öğrenmesi zor olan ileri yaştaki başvuru sahipleri için bir kolaylık sağlanırken, daha genç ve Romanya ile bağı daha uzak olan nesillerden daha somut bir çaba beklenmektedir.

Romanya Vatandaşlık Kanunu, soybağı yoluyla vatandaşlığın yeniden kazanılması için iki temel yasal yol sunmaktadır: Madde 10 ve Madde 11. Bu iki madde arasındaki farklar, başvuru sahibinin atasının vatandaşlığı kaybetme şekline ve soy zincirinin derinliğine dayanır. Doğru yasal dayanağın seçilmesi, başvurunun başarısı için ilk ve en kritik adımdır.

Madde 10, Romanya vatandaşlığını kaybetmiş olan kişilere ve onların ikinci dereceye kadar olan alt soylarına (çocukları ve torunları) hitap eder.4 Bu maddedeki "kaybetme" ifadesi genellikle daha genel durumları kapsar. Örneğin, komünist rejim sırasında yurt dışına göç eden ve bu nedenle vatandaşlıktan çıkarılan veya vatandaşlıktan kendi isteğiyle feragat eden kişiler bu kapsamda değerlendirilebilir.

Madde 10 uyarınca başvuru yapacak kişilerin, kanunun 8. Maddesinin (1). fıkrasında belirtilen şu koşulları yerine getirmeleri gerekmektedir 10:

• Bent b): Davranış, eylem ve tutumlarıyla Romanya devletine sadakat göstermek, yasal düzene veya ulusal güvenliğe karşı eylemlerde bulunmamak veya bu tür eylemleri desteklememek.
• Bent c): 18 yaşını doldurmuş olmak.
• Bent e): İyi bir davranışa sahip olmak ve Romanya'da veya yurt dışında, Romanya vatandaşı olmaya layık görülmemesine neden olacak bir suçtan hüküm giymemiş olmak.

Bu madde, soy hakkını ikinci nesil ile sınırlar ve daha çok bireysel kararlar veya genel siyasi baskılar sonucu vatandaşlığını yitiren aileleri hedefler.

Madde 11, Türkiye'den başvuran birçok kişi için en uygun yasal dayanağı oluşturur. Bu madde, bir "tarihsel onarım" mekanizması olarak tasarlanmıştır.18 Kapsamı, vatandaşlığını

kendi kusurları olmaksızın kaybeden veya vatandaşlığı iradeleri dışında ellerinden alınan eski Romanya vatandaşlarını ve en önemlisi, onların üçüncü dereceye kadar olan alt soylarını (çocukları, torunları ve torunlarının çocukları) içerir.4

Bu maddenin ruhu, sadece bir vatandaşlık kanunu hükmü olmanın ötesinde, 20. yüzyıl Avrupa tarihinin jeopolitik sonuçlarına bir yanıttır. Özellikle, Romanya'nın İkinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında yaşadığı toprak kayıpları bu maddenin temel gerekçesidir. 1940 yılında Craiova Antlaşması ile Güney Dobruca (Cadrilater) bölgesinin Bulgaristan'a devredilmesi, bu topraklarda yaşayan binlerce kişinin iradeleri dışında Romanya vatandaşlığını kaybetmesine neden olmuştur.7 Dolayısıyla, atası o dönemde Romanya toprağı olan Silistre (Silistra), Hacıoğlu Pazarcık (Dobrich), Tutrakan (Tutrakan) gibi yerlerde doğmuş olan bir Türk vatandaşının başvurusu, tam olarak Madde 11'in bu "tarihsel onarım" amacına hizmet eder. Bu nedenle, başvuru dilekçesi sadece bir soybağı beyanı değil, aynı zamanda tarihsel bir haksızlığın telafisi talebidir. Bu tarihsel bağlamın vurgulanması, başvurunun Vatandaşlık Komisyonu tarafından değerlendirilmesinde olumlu bir etki yaratabilir.

Madde 11 kapsamındaki başvuru sahiplerinin de Madde 8(1)'in b, c ve e bentlerindeki sadakat, yaş ve iyi hal koşullarını sağlaması gerekmektedir.19

Doğru yasal yolu seçmek, başvuru stratejisinin temelini oluşturur. Madde 10 ve Madde 11 arasındaki temel farklar, başvuru sahibinin aile geçmişine en uygun maddeyi belirlemesine yardımcı olacaktır. Aşağıdaki tablo, bu iki maddenin kritik farklılıklarını özetlemektedir.

ÖzellikMadde 10 DetaylarıMadde 11 Detayları Nesil Sınırı

2. dereceye kadar (torunlar) 16

3. dereceye kadar (torun çocukları) 16

Atanın Vatandaşlığı Kaybetme Nedeni

Genel kayıp (örneğin, göç, feragat) 7

İrade dışı kayıp veya rıza dışı geri alınma (örneğin, toprak kaybı nedeniyle) 7

Uygulanacak Madde 8(1) Koşulları

Bent b (sadakat), c (yaş) ve e (iyi hal) 10

Bent b (sadakat), c (yaş) ve e (iyi hal) 19

Dil Yeterliliği Muafiyetleri

Vatandaşlığı yeniden kazanan asıl kişi ve 65 yaş üstü başvuru sahipleri 10

Vatandaşlığı yeniden kazanan asıl kişi ve 65 yaş üstü başvuru sahipleri 10

Bu karşılaştırma, çoğu Türk başvuru sahibi için, özellikle ataları Dobruca bölgesinden göç etmiş olanlar için, Madde 11'in daha geniş kapsamlı ve uygun bir yol sunduğunu açıkça göstermektedir. Üçüncü nesle kadar hak tanıması, bu maddenin en önemli avantajıdır.

Romanya vatandaşlığı başvurusu, temelinde titiz bir belge toplama ve hazırlama sürecine dayanır. Başvuru dosyasının başarısı, sunulan kanıtların eksiksiz, doğru ve yasal gerekliliklere uygun olmasına bağlıdır. Bu süreç, sadece hukuki bir prosedür değil, aynı zamanda çok uluslu bir arşiv araştırması ve adli bir dedektiflik çalışmasıdır. Yasal çerçeve (Madde 10 ve 11) yolu belirlerken, bu yolu kat etmeyi sağlayan araçlar arşivlerden çıkarılan belgelerdir. Sürecin büyük bir kısmı, Romanya'daki yasal işlemlerden ziyade, Türkiye, Romanya ve Bulgaristan'daki arşivlerde yürütülen bu ön hazırlık çalışmasından oluşur.

Başvuru sahibinin kendi kimliğini ve medeni durumunu kanıtlamak için Türkiye'den temin etmesi gereken belgeler aşağıda listelenmiştir. Bu belgelerin tamamı, Romanya makamlarına sunulmadan önce gerekli yasal onaylardan (Apostil) geçmeli ve Rumenceye tercüme edilmelidir.

• Pasaport: Geçerli pasaportun noter tasdikli bir kopyası. Bu kopya, yeminli bir tercüman tarafından Rumenceye çevrilmeli ve çeviri de noter tarafından onaylanmalıdır.21
• Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı: Kimlik kartının noter tasdikli bir kopyası gereklidir.24
• Uluslararası Doğum Kayıt Örneği (Formül A): Başvuru sahibinin doğumunu teyit eden bu belge, ilgili Nüfus Müdürlüğü'nden alınmalı ve Kaymakamlık veya Valilik tarafından Apostil şerhi ile tasdik edilmelidir. Ardından Rumenceye tercüme edilmelidir.21
• Uluslararası Evlenme Kayıt Örneği (Formül B): Başvuru sahibi evli ise, bu belge de aynı şekilde Nüfus Müdürlüğü'nden temin edilmeli, Apostil şerhi ile onaylatılmalı ve tercüme edilmelidir.21
• Adli Sicil Kaydı: Başvuru tarihine yakın bir zamanda alınmış, "arşiv kaydını da içeren" adli sicil kaydı. Bu belge de e-Devlet üzerinden veya adliyelerden alınabilir, Apostil şerhi ile tasdik edilmeli ve Rumenceye çevrilmelidir. "İyi hal" şartının kanıtı olarak bu belge kritik öneme sahiptir.21
• Standart Beyanlar: Başvuru sahibi tarafından imzalanacak ve noter tarafından onaylanacak üç standart beyan gereklidir:
  
  1. Romanya devletinin yasal düzenine ve ulusal güvenliğine karşı herhangi bir faaliyette bulunmadığına ve geçmişte de bulunmadığına dair beyan.23
  2. Daha önce Romanya vatandaşlığı için başka bir başvuru yapıp yapmadığına dair beyan.23
  3. Vatandaşlığı kazandıktan sonra ikametgahını Romanya'da mı yoksa yurt dışında mı tutmayı tercih ettiğine dair beyan.23

• Fotoğraflar: Son altı ay içinde çekilmiş, 3.5cm x 4.5cm boyutlarında, biyometrik özelliklere uygun iki adet renkli fotoğraf.21

Bu bölüm, başvurunun temelini oluşturan soy zincirini kanıtlayan belgeleri içerir. Bu aşama, titiz bir arşiv araştırması gerektirir.

• Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği (Tüm Aile): e-Devlet veya herhangi bir Nüfus Müdürlüğü'nden alınacak olan bu belge, başvuru sahibinin Türkiye'deki soy ağacını, göçmen atasına kadar eksiksiz bir şekilde göstermelidir. Bu, soy bağının Türkiye tarafındaki ilk ve en temel kanıtıdır.20
• İsim Denklik Belgesi: Bu belge, göçmen atanın Romanya'daki ismi ile Türkiye'de aldığı isim ve soyismin aynı kişiye ait olduğunu resmi olarak teyit eder. Bu, iki ülke kayıtları arasında köprü kuran kilit belgedir. Başvuru, ikamet edilen yerdeki İlçe Nüfus Müdürlüğü'ne yapılır.20 Bu belge olmadan, Romanya'dan alınan bir doğum belgesinin başvuru sahibinin atasına ait olduğunu kanıtlamak neredeyse imkansızdır.
• Muhacir Kaydı / İskan Kaydı: Atanın Osmanlı İmparatorluğu veya Türkiye Cumhuriyeti'ne ne zaman ve nereden göç ettiğini, nereye yerleştirildiğini gösteren belgelerdir. Bu kayıtlar, T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı'nda bulunmaktadır. Araştırma için atanın adı, baba adı, geldiği yer ve beraberinde gelen aile fertleri gibi detaylı bilgilerle başvuru yapılmalıdır.20

• Atanın Doğum/Evlilik Belgesi: Başvuru dosyasının "taç mücevheri" niteliğindeki bu belge, atanın Romanya vatandaşı olarak doğduğunu kanıtlayan en güçlü delildir. Bu belgeyi bulmak için, atanın doğum yeri ve tarihine göre Romanya Ulusal Arşivleri (Arhivele Naționale ale României), ilgili ilçe (județ) arşivleri veya atanın doğum yeri bugün Bulgaristan sınırları içindeyse (Güney Dobruca), Bulgaristan Devlet Arşivleri'nde araştırma yapılması gerekir.20 Bu araştırma genellikle profesyonel destek gerektiren, karmaşık bir süreçtir.
• Diğer Vatandaşlık Kanıtları: Doğum belgesinin bulunamaması durumunda, atanın Romanya vatandaşlığını kanıtlayabilecek alternatif belgeler sunulabilir. Bunlar arasında eski Romanya pasaportları, askeri hizmet belgeleri, tapu kayıtları veya okul diplomaları yer alabilir.39

• Apostil Şerhi: Türkiye, 1961 Lahey Sözleşmesi'ne taraf olduğu için, Türkiye'de düzenlenen tüm resmi belgelerin (nüfus kayıtları, adli sicil kaydı, mahkeme kararları vb.) Romanya'da yasal geçerliliğe sahip olabilmesi için ilgili Türk makamı (genellikle Kaymakamlıklar veya Valilikler) tarafından Apostil şerhi ile tasdik edilmesi zorunludur.22 Apostil, belgenin orijinalliğini uluslararası alanda teyit eden bir onaydır.
• Yeminli Tercüme: Rumence olmayan tüm belgeler (pasaport, kimlik, doğum belgesi, adli sicil kaydı vb.) ve Apostil şerhleri, Romanya tarafından tanınan bir yeminli tercüman tarafından Rumenceye çevrilmelidir. Bu çevirinin de noter tarafından onaylanması gerekmektedir.21 Hatalı veya eksik çeviriler, başvurunun reddedilmesine neden olabilir.

Titizlikle hazırlanan başvuru dosyasının sunulması, vatandaşlık sürecinin resmi olarak başladığı andır. Bu bölüm, başvurunun nereye ve nasıl yapılacağından, Ulusal Vatandaşlık Otoritesi'nin (ANC) inceleme sürecine, olası gecikmelerle başa çıkma yöntemlerinden, onay sonrası atılması gereken son adımlara kadar tüm prosedürel yol haritasını detaylandırmaktadır. Bu süreç, sabır ve stratejik planlama gerektiren bir maraton olarak görülmelidir; zira idari darboğazlar sıkça yaşanmakta ve bu durum, yargı sistemini sürecin ayrılmaz bir parçası haline getirebilmektedir.

Başvuru sahibi, tamamlanmış dosyasını iki ana kanaldan birini kullanarak sunabilir:

1. Romanya'da Başvuru: Başvuru, doğrudan Romanya'daki Ulusal Vatandaşlık Otoritesi'nin (Autoritatea Națională pentru Cetățenie - ANC) Bükreş'teki merkezine veya Galați, Iași ve Suceava'daki bölgesel ofislerine yapılabilir. Bu yol, genellikle daha hızlı bir ilk işlem süreci sunar. Ancak başvuru yapabilmek için ANC'nin resmi web sitesi üzerinden online randevu alınması zorunludur.41 Randevu sistemi yoğun olabilir, bu nedenle planlamanın erken yapılması önemlidir.
2. Türkiye'de Başvuru: Başvuru, başvuru sahibinin ikamet ettiği ülkedeki Romanya diplomatik misyonlarına, yani Ankara'daki Romanya Büyükelçiliği'ne veya ilgili konsolosluklara da yapılabilir.4 Bu seçenek, Romanya'ya seyahat etme zorunluluğunu ortadan kaldırdığı için daha pratiktir. Ancak, belgelerin diplomatik posta ile Romanya'ya gönderilmesi ve işleme alınması ek zaman alabilir.

Başvuru dosyası teslim edildikten sonra, ANC tarafından kaydedilir ve başvuru sahibine süreci online olarak takip edebilmesi için bir dosya numarası (Număr de DOSAR) verilir.46 Ardından dosya, Vatandaşlık Komisyonu'na (Comisia pentru cetățenie) havale edilir. Komisyon, sunulan belgelerin yasal uygunluğunu, soy bağının kanıtlanıp kanıtlanmadığını ve başvuru sahibinin Madde 8'de belirtilen sadakat ve iyi hal koşullarını yerine getirip getirmediğini inceler.3 Bu aşamada, Komisyon ek bilgi veya belge talep edebilir.

İşlem Süreleri: Resmi olarak belirtilen bir işlem süresi olmamakla birlikte, uygulamada sürecin tamamlanması ANC'nin iş yüküne ve dosyanın karmaşıklığına bağlı olarak 6 aydan 2 yıla, hatta daha uzun sürelere kadar değişebilmektedir.21

ANC'ye yapılan başvuru sayısının çok yüksek olması (özellikle Madde 11 kapsamında), sistemde ciddi bir birikmeye ve uzun gecikmelere yol açmaktadır.9 Başvurusu makul bir sürede sonuçlanmayan başvuru sahipleri için Romanya hukuk sistemi önemli bir çözüm yolu sunmaktadır.

Başvuru sahibi, dosyasının durumu hakkında ANC'den bir karar alınmasını sağlamak amacıyla Bükreş Mahkemesi'nde (Tribunalul București) bir dava açabilir.19 Bu dava, ANC'yi vatandaşlık başvurusunu onaylamaya veya reddetmeye zorlamaz; ancak mahkeme, ANC'ye dosyayı inceleyip yasal süreler içinde bir karar vermesi yönünde bir emir verebilir. Bu, "idarenin eylemsizliğine" karşı açılan bir tür davadır ve uygulamada, durma noktasına gelmiş dosyaları yeniden harekete geçirmek için sıkça kullanılan ve etkili olan bir yöntemdir. Bu nedenle, başvuru stratejisi oluşturulurken, olası bir gecikme durumunda bu yasal yola başvurmak için bir avukatla çalışmanın ve ilgili maliyetlerin bütçelenmesi akıllıca olacaktır.

Vatandaşlık Komisyonu'nun olumlu raporu üzerine, ANC Başkanı'nın emri (Ordin) ile vatandaşlık başvurusu onaylanır. Bu kararın başvuru sahibine tebliğ edilmesinden itibaren, kişinin süreci tamamlamak için 6 ay süresi vardır.7 Bu son adım, Sadakat Yemini'nin (Jurământul de credință) edilmesidir.

Yemin, Romanya'da Adalet Bakanı veya ANC Başkanı huzurunda ya da yurt dışında, ilgili Romanya diplomatik misyonunda (büyükelçilik/konsolosluk) edilebilir.15 Yemin metni şöyledir:

"Jur să fiu devotat patriei şi poporului român, să apăr drepturile şi interesele naţionale, să respect Constituţia şi legile României."(Anavatanıma ve Rumen halkına sadık olacağıma, ulusal hak ve çıkarları savunacağıma, Romanya Anayasası'na ve yasalarına saygı göstereceğime yemin ederim.)

Yemin edildikten sonra, kişi o andan itibaren resmi olarak Romanya vatandaşı olur ve kendisine bir vatandaşlık belgesi (Certificat de cetățenie) verilir.10 Bu belge, Romanya kimlik kartı ve pasaportu başvurusunda kullanılacak temel belgedir.

Romanya vatandaşlığının kazanılması, başvuru sahibi için sadece yasal bir statü değişikliği değil, aynı zamanda yeni haklar, fırsatlar ve sorumluluklar getiren dönüştürücü bir olaydır. Bu vatandaşlık, Avrupa Birliği (AB) vatandaşlığı anlamına geldiğinden, etkileri Romanya sınırlarının çok ötesine uzanır. Ancak, özellikle Türk vatandaşları için, bu yeni statü mevcut yükümlülükler, bilhassa da askerlik hizmeti konusunda dikkatli bir planlama gerektirir.

Romanya vatandaşı, aynı zamanda bir AB vatandaşıdır ve bu statü, AB Antlaşmaları ile güvence altına alınan geniş haklar yelpazesinden yararlanmasını sağlar.2

• Serbest Dolaşım ve İkamet Hakkı: Bu, AB vatandaşlığının en temel ve en değerli hakkıdır. Romanya vatandaşları, 27 AB üyesi ülkede ve Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) ülkelerinde (İzlanda, Lihtenştayn, Norveç) ve İsviçre'de vizesiz seyahat etme, yaşama, çalışma, eğitim görme ve emekli olma hakkına sahiptir.2 Bu, kariyer, eğitim ve yaşam tarzı seçeneklerinde muazzam bir esneklik ve fırsat eşitliği sunar.
• Konsolosluk Koruması: Bir Romanya vatandaşı, Romanya'nın diplomatik temsilciliğinin bulunmadığı bir AB dışı ülkede zor durumda kalırsa, o ülkede bulunan herhangi bir diğer AB üyesi ülkenin büyükelçiliği veya konsolosluğundan yardım ve koruma talep etme hakkına sahiptir.2
• Eğitim ve Sağlık Hizmetlerine Erişim: AB vatandaşları, diğer üye ülkelerdeki üniversitelerde o ülke vatandaşlarıyla aynı koşullarda ve genellikle aynı harç ücretleriyle eğitim alabilirler. Ayrıca, Avrupa Sağlık Sigortası Kartı (EHIC) ile diğer üye ülkelerde geçici olarak bulundukları sırada acil tıbbi tedavi hizmetlerinden yararlanabilirler.48
• Ekonomik Fırsatlar: AB ortak pazarı içinde mal, hizmet ve sermayenin serbest dolaşımı, girişimciler ve profesyoneller için büyük bir pazar ve iş kurma kolaylığı anlamına gelir.47

Hem Romanya hem de Türkiye çifte vatandaşlığa izin vermektedir. Dolayısıyla, bir Türk vatandaşı Romanya vatandaşlığını kazandığında, Türk vatandaşlığından feragat etmek zorunda değildir.2 Kişi, her iki ülkenin de vatandaşı olarak kalır ve her iki ülkeye karşı da hak ve sorumluluklarını sürdürür. Bu durum, kişinin kimlik ve aidiyet bağlarını korurken, AB vatandaşlığının getirdiği avantajlardan tam olarak yararlanmasını sağlar.

Romanya vatandaşlığı kazanmak, hareketlilik ve fırsat sorununu çözerken, özellikle erkek Türk vatandaşları için dikkatle yönetilmesi gereken yeni bir yasal durumu, yani askerlik yükümlülüğünü gündeme getirir. Türk askerlik mevzuatı, ikametgaha değil, vatandaşlık bağına dayanır. Bu nedenle, bir Türk erkeğinin başka bir ülkenin vatandaşı olması, onu Türkiye'deki askerlik görevinden otomatik olarak muaf kılmaz.50

• Otomatik Muafiyet Yoktur: Çifte vatandaş olmak, tek başına askerlikten muafiyet sağlamaz.50
• Erteleme (Askerlik Tecili): Romanya vatandaşı olarak yurt dışında yaşayan ve çalışan bir Türk vatandaşı, bu durumunu kanıtlayarak askerlik hizmetini belirli yaş sınırlarına kadar erteletme hakkına sahiptir. Bu işlem, yurt dışındaki Türk konsoloslukları aracılığıyla yapılır ve düzenli olarak yenilenmesi gerekir.50
• Dövizle Askerlik (Bedelli): Yurt dışında en az üç yıl (1095 gün) süreyle çalışma veya oturma iznine sahip olarak bulunan çifte vatandaşlar, kanunda belirtilen döviz miktarını ödeyerek askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılabilirler. Bu, fiili hizmetten muaf olmanın en yaygın yoludur.52
• Tam Muafiyet: Tam muafiyet, genellikle Türkiye'nin ikili anlaşması olan bir ülkede zorunlu askerlik hizmetini tamamlamış kişiler için geçerlidir. Romanya'da zorunlu askerlik hizmeti bulunmadığı ve profesyonel bir orduya sahip olduğu için, bu durum Romanya vatandaşlığı kazananlar için geçerli bir seçenek değildir.51

Bu nedenle, Romanya vatandaşlığını kazanan bir Türk erkeğinin atması gereken ilk adımlardan biri, en yakın Türk konsolosluğuna başvurarak çifte vatandaşlık durumunu bildirmek ve askerlik statüsünü "yurt dışında yaşayan çifte vatandaş" olarak güncellemektir. Bu yükümlülüğün ihmal edilmesi, kişinin Türkiye'de "asker kaçağı" durumuna düşmesine ve yasal sorunlarla karşılaşmasına neden olabilir.

Romanya vatandaşlığına soybağı yoluyla ulaşma süreci, önemli fırsatlar sunmakla birlikte, dikkatle yönetilmesi gereken riskler ve potansiyel engeller de içermektedir. Başarının anahtarı, titiz bir hazırlık, gerçekçi beklentiler ve proaktif bir yaklaşımdır. Bu bölüm, sık karşılaşılan hataları, başvurunun reddedilme nedenlerini ve tüm süreci başarıyla yönetmek için uzman tavsiyelerini özetlemektedir.

Başvuruların reddedilmesi veya gecikmesi genellikle öngörülebilir ve önlenebilir hatalardan kaynaklanmaktadır.

• Belge Hataları ve Eksiklikler: En yaygın sorun, dosyanın usulüne uygun hazırlanmamasıdır. Eksik belgeler, Apostil şerhi olmayan evraklar, yeminli tercüman tarafından yapılmamış veya noter onayı eksik çeviriler, güncel olmayan (özellikle adli sicil kaydı gibi) belgeler, başvurunun daha en başından reddedilmesine veya geri çevrilmesine neden olabilir.27
• Soy Bağının Kanıtlanamaması: Başvurunun esası, atadan başvuru sahibine kadar kesintisiz bir soy zincirinin belgelerle kanıtlanmasına dayanır. Doğum, evlilik ve ölüm kayıtları arasındaki zincirde bir kopukluk olması veya isimler ve tarihler arasında tutarsızlık bulunması, başvurunun esastan reddedilmesinin en temel nedenidir.27
• Adli Sicil Sorunları: "İyi hal" şartı, kanunun temel gerekliliklerinden biridir. Başvuru sahibinin Türkiye'de veya başka bir ülkede, Romanya vatandaşlığına layık görülmemesine neden olacak nitelikte bir suçtan mahkumiyetinin bulunması, başvurunun reddi için yeterli bir gerekçedir.21
• Ulusal Güvenlik Endişeleri: Başvuru sahibinin Romanya'nın ulusal güvenliğine veya kamu düzenine bir tehdit olarak algılanması, mutlak bir red nedenidir. Bu, genellikle istihbarat servislerinin yaptığı incelemeler sonucunda belirlenir.14

Süreci en verimli ve başarılı şekilde yönetmek için aşağıdaki stratejik adımların izlenmesi tavsiye edilir:

1. Araştırmayı Önceliklendirin: Her şeyden önce, en kritik ve en çok zaman alan aşama olan soy araştırmasına odaklanılmalıdır. Türkiye, Romanya ve/veya Bulgaristan arşivlerindeki genealojik araştırma tamamlanmadan ve ataya ait kilit belgeler (özellikle doğum belgesi) bulunmadan diğer adımlara geçilmemelidir.
2. Kusursuz Bir Dosya Oluşturun: Belge hazırlama sürecinde en küçük detaya bile özen gösterilmelidir. Tüm resmi belgelerin Apostil şerhi taşıdığından, tüm çevirilerin yeminli tercüman tarafından yapıldığından ve noter onaylı olduğundan emin olunmalıdır. Belgelerdeki tüm isimlerin, soyisimlerin ve tarihlerin birbiriyle tutarlı olması kritik öneme sahiptir.
3. Dil Sınavına Hazırlanın: 65 yaşın altında olan ve eski vatandaş statüsünde olmayan başvuru sahipleri için, B1 seviyesinde Rumence öğrenmeye derhal başlamak bir öncelik olmalıdır. Bu, sürecin en yeni ve en önemli engellerinden biridir.
4. Gecikmeleri ve Yasal Süreçleri Bütçeleyin: Başvurunun ANC'de uzun süre bekleme olasılığı yüksektir. Bu nedenle, başvuru sahiplerinin hem zaman hem de maliyet açısından, dosyanın takılması durumunda Romanya'da bir avukat aracılığıyla mahkemeye başvurma seçeneğini planlarına dahil etmeleri önerilir.
5. Vatandaşlık Sonrası Planlama Yapın: Romanya vatandaşlığı kazanıldıktan hemen sonra, en yakın Türk konsolosluğu ile temasa geçilerek çifte vatandaşlık durumu resmi olarak kaydedilmeli ve askerlik yükümlülükleri doğru bir şekilde yönetilmelidir.

Aşağıdaki tablo, başvuru sürecinde gereken tüm belgeleri sistematik bir şekilde takip etmek için bir proje yönetim aracı olarak kullanılabilir.

Belge AdıDüzenlendiği ÜlkeDüzenleyen KurumApostil Gerekli mi?Rumence Tercüme Gerekli mi?Anahtar Notlar/Eylemler BAŞVURU SAHİBİ BELGELERİ Vukuatlı Nüfus Kayıt ÖrneğiTürkiyeİlçe Nüfus Müdürlüğü / e-DevletEvetEvetTüm aile bireylerini (ata dahil) göstermelidir.İsim Denklik BelgesiTürkiyeİlçe Nüfus MüdürlüğüEvetEvetAtanın Türk ve Rumen isimlerini bağlayan kritik belge.Pasaport (Noter Onaylı Kopya)TürkiyeNüfus ve Vatandaşlık İşleri GMHayır (Kopya için)Evet (Çeviri için)Tüm işlenmiş sayfaların kopyası.Uluslararası Doğum Kayıt Örneği (Formül A)Türkiyeİlçe Nüfus MüdürlüğüEvetEvetÇok dilli olduğu için tercüme gerekmeyebilir, teyit edilmeli.Uluslararası Evlenme Kayıt Örneği (Formül B)Türkiyeİlçe Nüfus MüdürlüğüEvetEvetEvli ise gereklidir.Adli Sicil Kaydı (Arşivli)TürkiyeAdliyeler / e-DevletEvetEvetBaşvuru tarihine yakın bir zamanda alınmalıdır.Noter Onaylı Beyanlar (3 adet)TürkiyeNoterEvetEvetSadakat, önceki başvuru ve ikametgah tercihini içerir. ATA BELGELERİ Atanın Doğum BelgesiRomanya / BulgaristanArhivele Naționale / İlgili BelediyeHayır (Orijinal için)Hayır (Zaten Rumence)Dosyanın en önemli belgesi. Arşiv araştırması gerektirir.Atanın Evlilik BelgesiRomanya / BulgaristanArhivele Naționale / İlgili BelediyeHayır (Orijinal için)Hayır (Zaten Rumence)Soy bağını güçlendirmek için önemlidir.Muhacir / İskan KaydıTürkiyeDevlet Arşivleri BaşkanlığıEvetEvetGöç tarihini ve yerini kanıtlar.Eski Pasaport/Askerlik Belgesi (varsa)Romanyaİlgili KurumlarHayır (Orijinal için)Hayır (Zaten Rumence)Doğum belgesi yoksa alternatif kanıt olarak sunulabilir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.