Türkiye, uzun süredir beklenen İklim Kanunu'nun, 9 Temmuz 2025 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanması ile iklim değişikliğiyle mücadelede yeni bir döneme girmiştir. İklim Kanunu ile, Türkiye'nin 2053 net sıfır emisyon hedefini yasal zemine oturtulmakta ve emisyon ticaret sistemi (“ETS”) ile karbon kredilerini içeren kapsamlı bir düzenlemenin ilk adımı atılmaktadır. Ayrıca, sera gazı emisyonlarının azaltılması, net sıfır emisyon hedefinin gerçekleştirilmesi ve yeşil büyüme vizyonunun hayata geçirilmesi için kapsamlı bir yasal ve kurumsal çerçeve sunulmakta ve iş dünyası ve kamu kurumları için önemli yükümlülükler getirerek, sürdürülebilir kalkınma ve iklim dirençliliği hedeflerine ulaşmada yol haritası niteliği taşımaktadır.
İklim Değişikliği ile Mücadele Faaliyetleri: Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılması, İklim Değişikliğine Uyum ve Araçlar
İklim Kanunu, kamu kurum ve kuruluşlarına denizel ve karasal korunan alanların muhafazası, arazi tahribatının dengelenmesi ve su kaynaklarının etkin yönetimi de dahil olmak üzere sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerinin planlanması, uygulanması ve izlenmesine ilişkin olarak geniş kapsamlı iklim eylem yükümlülükleri getirmektedir.
Ayrıca, Ulusal Katkı Beyanı'nında belirtilen sektörlerdeki ilgili kurum ve kuruluşlara
- enerji, su ve hammadde verimliliği, kirliliğin kaynağında önlenmesi, yenilenebilir enerji kullanımı, karbon ayak izinin azaltılması, temiz teknolojilerin yaygınlaştırılması gibi pek çok azaltım önlemini net sıfır emisyon hedefi ve döngüsel ekonomi yaklaşımı doğrultusunda hayata geçirilmesi ve izlenmesi, ve
- Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon hedefi ve yayımlanan strateji ve eylem planları doğrultusunda iklim değişikliği ile ilişkili mevcut veya olası kayıp ve zararları önlenmesi, riskleri en aza indirmeye veya fırsatlardan yararlanmaya yönelik uyum faaliyetleri gerçekleştirilmesi yükümlülükleri getirilmiştir.
İklim Kanunu kapsamında, iklim finansmanı, yeşil ve sürdürülebilir sermaye piyasası araçları, sigorta ve teşvik mekanizmaları ile yatırımların desteklenmesini öngörmekte olup Türkiye Yeşil Taksonomisi ve Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması gibi yenilikçi araçların da devreye alınacağı düzenlenmiştir.
Emisyon Ticaret Sistemi ve Gönüllü Karbon Piyasası
İklim Kanunu, enerji, çimento, demir-çelik ve havacılık gibi yüksek emisyonlu sektörleri kapsayan bir ETS ve Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi tarafından işletilecek bir piyasa oluşumunu öngörmektedir. ETS kapsamında doğrudan sera gazı emisyonlarına neden olan faaliyetleri yürüten işletmelerin, bu faaliyetleri gerçekleştirebilmesi için İlkim Değişikliği Başkanlığı'ndan 3 yıl içerisinde sera gazı emisyon izni almasının zorunlu hale getirilmiştir.
Karbon fiyatladırılması kapsamında, tahsisatlar, misli nitelikte, devredilebilen, kaydi olarak ihraç edilen ve belirli bir süre boyunca bir ton karbondioksit eşdeğerinde sera gazı emisyon hakkı olarak tanımlanmıştır. ETS'de sektör bazında yıllık emisyon sınırları belirlenecektir ve işletmelerin yıllık sera gazı emisyon değerine karşılık gelecek şekilde yıllık tahsisat tesliminde bulunması zorunlu tutulmuştur. Dolayısıyla, işletmelerden, kendileri için belirtlenmiş değerlerin altında sera gazı salınımı yaparak, belirlenen limite kadar olan sera gazı salımı yapma hakkının1 sağlamaları ve akabinde bu tahsisatların piyasada satılması beklenmektedir.
Bununla birlikte, Kanun, karbon kredilerini ilk kez açıkça tanımlayarak, emisyon azaltımı veya giderimi sağlayan faaliyetler sonucu elde edilen ve bağımsız kuruluşlarca onaylandırılıp belgelendirilmesi sonucunda ticarete konu edilebilen bir ton karbondioksit gazı cinsinden ifade edilen kredi olarak kabul etmektedir. Belirli oranlarla sınırlı olmak kaydıyla, tahsisatlar ile karbon kredileri arasında denkleştirme yapılabilecektir. Bu yapı, doğrudan kontrol ile piyasa temelli esnekliği bir araya getirmektedir.
Ayrıca, İlkim Değişikliği Başkanlığı'nca karbon kredilerinin kullanılması, üretimi ile ulusal karbon kredilendirme sisteminin kurulması ve uygulanmasına ilişkin esaslar ikincil mevzuat ile belirlenecektir. Yurt içinde herhangi bir gönüllü karbon piyasasında ulusal veya uluslararası standartlarla karbon kredisi üretimine başlamış veya başlayacak olan yurt içinde gerçekleşen projelerin, proje sahipleri tarafından karbon kredisi kayıt gerekmektedir. sistemine kayıt ettirilmesi
Sonuç
İşletmeler açısından, İklim Kanunu hem uyum yükümlülükleri hem de stratejik fırsatlar sunmaktadır. ETS kapsamındaki işletmeler emisyonlarını izlemeli ve yeterli tahsisat veya kredi edinmelidir. Yeşil projeler yürüten şirketler ise karbon kredileri aracılığıyla iklim katkılarını gelir haline getirebilir. Yatırımcılar, karbon kredilerini ESG hedefleriyle uyumlu yeni bir varlık sınıfı olarak değerlendirebilir.
7552 sayılı Kanun, Türkiye'nin iklim politikalarında cesur bir adımdır. Karbon kredilerini hukuki ve ekonomik çerçeveye entegre ederek, iklim finansmanı, kurumsal sorumluluk ve hukuki yenilik için yeni yollar açmaktadır.
Footnotes
1 Elektronik ortamda kayden bu hakkın ihracı akabinde ticareti yapılabilen hali tahsisat olarak nitelendirilmiştir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
