Türkiye'nin ilk İklim Kanunu 2 Temmuz akşamı TBMM'den geçti.
Kanun; iklim değişikliğiyle mücadele, azaltım ve uyum hedefleri, emisyon ticaret sistemi, gönüllü karbon piyasaları, sera gazı emisyon izinleri ve tahsisatları, gelirlerin bütçelenmesi ile bunların denetlenmesi ve yaptırımlar gibi konuları düzenliyor.
Kanunun amacı, sera gazı emisyonlarının azaltımını düzenlemek, iklim değişikliğine uyumu kolaylaştırmak ve iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik stratejilerin yeşil kalkınma vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda planlanması ve uygulanması olarak tanımlanıyor.
Kanun'un ayrıca, ithal edilen malların sera gazı emisyonlarının yönetimini amaçlayan Sınırda Karbon Düzenlenme Mekanizması'nın da kurulabileceğini belirtmesi sebebiyle, dış ticaret sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin, Kanun'dan ve Kanun'un getirdiği yeniliklerden doğrudan etkilenebileceği söylenebilir.
ETS
Kanuna göre, sera gazı emisyonlarına bir tavan getirilmesi esasına dayanan ulusal düzeyde piyasa temelli bir emisyon ticaret sistemi (ETS) kuruluyor. Bu sistem, tahsisatların alınıp satılması yoluyla sera gazı emisyonlarının sınırlandırılmasını veya azaltılmasının teşvik edilmesini maliyet etkin bir şekilde sağlamayı hedefliyor.
Karbon piyasaları ise yetkilendirilmiş piyasa işletmecisi tarafından işletilen ve/veya yönetilen sistemler ve piyasa yapıları olarak kuruluyor. ETS kapsamındaki birincil ve ikincil piyasalarla birlikte, bu piyasalar tahsisatların ve/veya emisyon ticaretine konu standartlaştırılmış diğer sözleşmelerin alım satımı için organize edilecek ve işletilecek.
Kanuna göre, ETS ve karbon piyasalarının işletilmesinden EPİAŞ sorumlu olacak.
Sera gazı emisyon izni
Kanuna göre, ETS kapsamına girecek işletmelerin, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl içinde sera gazı emisyon izni almaları gerekiyor. Bu üç yıllık süre boyunca, işletmelerin ETS kapsamında faaliyetlerine devam edebilmeleri için, bir defaya mahsus, sera gazı emisyon iznine sahip oldukları kabul edilecek.
Gönüllü Karbon Piyasaları
Karbon kredilerinin gönüllülük esasına göre alınıp satıldığı Gönüllü Karbon Piyasaları da kurulacak. Gönüllü karbon piyasası projelerinin sisteme kaydı zorunlu olup, bu sayede izlenebilirlik sağlanacak ve uluslararası karbon ticaretinde politika geliştirilmesine katkı sunulacak. Bu mekanizmalar, Türkiye'nin karbon fiyatlandırma araçlarını kademeli olarak hayata geçirebilmesi için kurumsal altyapıyı hazırlıyor.
Ceza ve vergiler
Kanun, belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde idari yaptırımlar ve para cezaları öngörüyor.
Kanuna göre, idari para cezasının üst sınırı 50.000.000 TL olacak. Ancak Kanun, aynı zamanda izinlerin iptali ve/veya yeni izin alımının birkaç ay süreyle sınırlandırılması gibi yaptırımları da öngörüyor.
Yaptırıma tabi olabilecek fiillere örnek olarak şunlar verilebilir: Doğrulanmış sera gazı emisyon raporunun zamanında teslim edilmemesi; ozon tabakasını incelten maddeler, florlu sera gazları ve hidroflorokarbonlar ile ilgili düzenlemelere uyulmaması; Kanunda öngörülen veri tabanına bildirim ve raporların zamanında gönderilmemesi veya güncellenmemesi; sera gazı emisyon izni olmadan veya geçerli izni olmadan ETS kapsamında faaliyet yürütülmesi; yükümlülük kapsamında olan tahsisat miktarının zamanında teslim edilmemesi.
Ancak, Kanun'un geçici bir maddesine göre, ETS tam olarak uygulanmadan önce bir pilot uygulama dönemi olacak ve bu dönemde Kanun'daki yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle Çevre Kanunu uyarınca uygulanan idari para cezaları %80 oranında indirime tabi tutulacaktır.
Kanun, İklim Değişikliği Başkanlığı'na piyasa temelli karbon fiyatlandırma mekanizmaları da dahil olmak üzere ek karbon fiyatlandırma politikaları getirme yetkisi de veriyor.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
