4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun ("Kanun") "Yerinde İnceleme" başlıklı 15'inci maddesi1 ile Rekabet Kurumu tarafından yayımlanan Yerinde İncelemelerde Dijital Verilerin İncelenmesine İlişkin Kılavuz2("Kılavuz") hükümlerine3 göre; Rekabet Kurulu tarafından yerinde inceleme yapılan hallerde, görevli meslek personelinin teşebbüse ait cihazlar üzerinde inceleme yapma, hatta bu cihazlardaki bilgileri kopyalayarak Rekabet Kurumu merkezine götürüp incelemeyi orada sürdürme yetkisi bulunmaktadır.
Bu kapsamda yapılan yerinde incelemeler esnasında, teşebbüslerin WhatsApp, mail yazışmaları gibi verileri silerek yerinde inceleme yapılmasını engellediği durumlara rastlanmaktadır. Verileri silerek yerinde inceleme yapılmasının engellenmesi halinde, teşebbüs hakkında idari para cezası uygulanmaktadır.
Yerinde İnceleme Sırasında Nasıl Bir Prosedür İzlenmektedir?
Görevli Meslek Personelinin; teşebbüse ait sunucu, masaüstü/dizüstü bilgisayar, taşınabilir cihaz gibi bilişim sistemleri ile CD, DVD, USB, harici hard disk, yedekleme kayıtları, bulut servisleri gibi depolama araçlarında inceleme yapma yetkisi bulunmaktadır.
Yerinde inceleme sırasında öncelikle taşınabilir cihazların teşebbüse ait dijital veri içerip içermediğinin tespit edilebilmesi için hızlı gözden geçirme yapılır. Teşebbüse ait dijital veri içermeyen cihazlar incelemeye tabi tutulmaz. Tümüyle şahsi kullanıma özgü olduğu tespit edilen taşınabilir iletişim cihazları inceleme konusu yapılmaz.
Teşebbüse ait veri içerdiği tespit edilen taşınabilir iletişim cihazları ise adli bilişim araçları vasıtasıyla incelenir.
İnceleme neticesinde dosya kapsamında delil niteliği taşıdığı düşünülen veriler ayrıştırılır ve delil niteliğinde görülmeyen diğer bütün veriler, geri getirilemeyecek şekilde kalıcı olarak silinir.
Yerinde İnceleme Kapsamında Kopyalanan Veriler, Avukat-Müvekkil Gizliliği İlkesinden Yararlanır mı?
Müvekkili ile arasında işçi-işveren ilişkisi bulunmayan bağımsız avukat ile müvekkil arasında, müvekkilin savunma hakkının kullanılması amacıyla yapılan yazışmalar mesleki ilişkiye ait kabul edilir ve avukat-müvekkil gizliliği ilkesi kapsamında korumadan yararlanır. Nitekim benzer durumlarda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından sözleşmenin 8. maddesinin (Özel ve aile hayatına saygı hakkı) ihlal edildiğine karar verilmiştir.4
Ancak, savunma hakkının kullanımıyla doğrudan ilgisi bulunmayan, özellikle de bir rekabet ihlaline yardım etmek veya devam eden ya da ileride işlenecek bir ihlali gizlemek gibi konularda yapılan yazışmalar anılan korumadan yararlanamaz.
Yerinde İnceleme Sırasında Teşebbüs Çalışanları Tarafından Verilerin Silinmesi Halinde Nasıl Bir Yaptırım Uygulanır?
Uygulamada, rekabeti engelleyici davranışlara işaret eden yazışma vb. Verilerin tespit edilememesi için teşebbüs yetkilileri ya da çalışanları tarafından verilerin silindiği durumlara rastlanmaktadır.
Bu durumda, Rekabet Kurulu tarafından teşebbüsün veri silmek suretiyle yerinde incelemeyi engellediği belirtilerek5, teşebbüs hakkında idari para cezası verilmektedir. Verilecek idari para cezası teşebbüsün gayri safi gelirinin binde beşi oranındadır. Ancak bu esasa göre belirlenecek ceza onbin Türk Lirasından az olamaz.
Rekabet Kurulu'nun 23.09.2021 tarihli ve 21-44/645-322 sayılı kararında; yerinde inceleme sırasında başka bir ilde bulunan teşebbüs çalışanının Outlook üzerinden e-posta hesabı incelendiğinde; son aramalar bölümünde yerinde inceleme esnasında raportörlerce incelenen diğer bilgisayarlarda yapılan aramalarda kullanılan anahtar kelimelerin aratıldığı tespit edilmiştir. Görevlilerce, ilgili çalışanın e-posta hesabında ilgili anahtar kelimelerin yer aldığı hiçbir e-postaya rastlanmamıştır. Bu e-postaların geri getirilemeyecek şekilde silindiği yönünde güçlü bir şüphe hasıl olmuştur.
Aynı zamanda, ilgili teşebbüs çalışanının teşebbüste uzaktan erişimi sağlayan bir bilgisayar programını, yerinde inceleme esnasında kendi bilgisayarına kurduğu tespit edilmiştir. Benzer şekilde, ilgili çalışanın "Sohbeti Temizle" seçeneğini kullanarak diğer teşebbüs yetkilileri ile olan yazışmalarını sildiği görevlilerce tespit edilmiştir.
Tüm bu hususlar göz önünde bulundurularak, Rekabet Kurulu tarafından ilgili teşebbüsün veri silmek suretiyle yerinde inceleme yapılmasını engellediğine kanaat getirilerek, hakkında para cezası uygulanmasına hükmedilmiştir6.
Sonuç
Rekabetin Korunması Hakkında Kanun kapsamında yapılan yerinde inceleme ve dijital verilerin incelenmesi esnasında teşebbüslerin WhatsApp, mail yazışmaları gibi verileri silerek yerinde inceleme yapılmasını engellediği görülmektedir.
Verilerin silinmesi yolu ile yapılan incelemenin engellenmesi halinde, teşebbüsler hakkında teşebbüsün gayri safi gelirinin binde beşi oranında idari para cezasına hükmedileceği unutulmamalıdır.
Ancak teşebbüse ait tüm verilerin incelemeye girmeyeceği, özellikle savunma hakkı ve avukat-müvekkil gizliliği ilkesi kapsamında bağımsız avukat ile müvekkil arasındaki yazışmaların incelemeye tabi olmayacağı belirtilmelidir. Bu gibi durumların engellenmesi için avukat müvekkil gizliliği kapsamındaki yazışmalar için ayrıca önlem alınması, yazışmaların bu kapsamda kaldığını belirtir uyarıların eklenmesi faydalı olabilecektir.
Footnotes
1. Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 15'inci maddesi uyarınca; "Kurul, bu Kanunun kendisine verdiği görevleri yerine getirirken gerekli gördüğü hallerde, teşebbüs ve teşebbüs birliklerinde incelemelerde bulunabilir."
2. Kılavuza ulaşmak için bu linke tıklayınız.
3. Kılavuzun (3) numaralı paragrafına göre; "Görevli Meslek Personeli, teşebbüse ait sunucu, masaüstü/dizüstü bilgisayar, taşınabilir cihaz gibi bilişim sistemleri ile CD, DVD, USB, harici hard disk, yedekleme kayıtları, bulut servisleri gibi depolama araçlarında inceleme yapmaya yetkilidir."
4. Laurent – Fransa 24 Mayıs 2018; "Bu dava, avukat olan başvurucunun polis eskortunda bulunan müvekkillerine mahkeme binasının girişinde verdiği kâğıtların polis memuru tarafından denetlenmesi/engellenmesi ile ilgilidir. Başvurucu, müvekkillerine verdiği kâğıtların polis memuru tarafından denetlenmesinin/engellenmesinin, yazışmalarına saygı hakkını ihlal ettiğini iddia etmiştir. Mahkeme, başvurucunun, avukat sıfatı ile müvekkili ile olan yazışmalarının denetlenmesi ve açılmasının 8.madde kapsamında acil bir ihtiyaç olmadığını ve bu nedenle demokratik toplumda gerekli olmadığını tespit ederek Sözleşme'nin 8. maddesinin ihlal edildiğine karar vermiştir. Mahkeme, müvekkiline vermeden önce avukatın üzerine bir mesaj yazdığı katlanmış bir kâğıt parçasının Sözleşme'nin 8. Maddesi açısından korunan bir yazışma olduğunu özellikle belirtmiştir."
5. Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 16'ncı maddesi uyarınca; yerinde incelemenin engellenmesi ya da zorlaştırılması halinde teşebbüs hakkında idari para cezası uygulanır.
6. Kararın tam metnine ulaşmak için bu linke tıklayabilirsiniz.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
