Türkiye'de enerji projelerinin hayata geçirilmesinde karşılaşılan en büyük zorlukların birinin izin süreci olduğu bilinmektedir. İzin süreçlerinde enerji projelerinin hayata geçirilebilmesi için farklı kurumlardan onlarca belgenin alınması gerekliliği, projelerin hayata geçirilme süresini uzatmasının yanında projelerin maliyetini artırmakta ve enerji arzında gecikmeler yaratarak ülke ekonomisini de olumsuz etkilemektedir.
Enerji yatırımlarının izin süreçlerinin kısaltılması ve bu suretle süreçte yaşanan olumsuzluklarının bertaraf edilmesi için yasal düzenlemelerin yapılması gerektiği konusu uzun bir zamandır kamuoyunu meşgul etmekteydi.
Nihayet; enerji, ulaşım ve madencilik gibi stratejik yatırım süreçlerini hızlandırmayı ve bürokratik süreçleri kolaylaştırmayı amaçlayan ve kamuoyunda "süper izin" olarak anılan yasa teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu'nda 19/07/2025 tarihinde kabul edilerek 7554 sayılı Bazı Kanunlarda Değişik Yapılmasına Dair Kanun ("7554 sayılı Kanun") olarak 24/07/2025 tarih ve 32965 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmak suretiyle yürürlüğe girdi.
7554 sayılı Kanun'a buradan ulaşabilirsiniz.
7554 sayılı Kanun ile 3213 sayılı Maden Kanunu, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 2872 sayılı Çevre Kanunu ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'un birçok maddesinde değişiklik yapıldı.
İşbu bilgi notunda, 7554 sayılı Kanun ile özellikle yenilenebilir enerji yatırımlarına ilişkin olarak yapılan yeni düzenlemeler, önceki kanun dönemindeki düzenlemelerle birlikte aşağıda karşılaştırmalı olarak açıklanacaktır.
1. Projeler için ÇED süreci devam ederken onay, izin, teşvik ve ruhsat için başvuru imkânı getirildi.
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ("ÇK") "Çevresel Etki Değerlendirmesi" başlıklı 10 uncu maddesinde, "ÇED Olumlu" veya "ÇED Gerekli Değildir" kararı alınmadan projelerle ilgili onay, izin, teşvik ve kullanım ruhsatı verilemeyeceği, proje için yatırıma başlanamayacağı ve ihale edilemeyeceği düzenlenmekte idi.
7554 sayılı Kanun ile ÇK'nun 10 uncu maddesinde yapılan değişiklikle "ÇED Gerekli Değildir" kararı madde kapsamından çıkarılmış, böylece onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilmesi; proje için yatırıma başlanması ve ihale edilmesi iş ve işlemleri yalnızca "ÇED Olumlu" kararının varlığına bağlanmıştır.
7554 sayılı Kanun ile ÇK'nun 10 uncu maddesinde yapılan bir diğer değişiklik ise teşvik, onay, izin ve ruhsat süreçlerine başvuruya ilişkindir. Buna göre, her ne kadar "ÇED Olumlu" kararı olmadan onay, izin, teşvik ve ruhsat verilemeyecekse de bu durum, onay, izin, teşvik ve ruhsat süreçlerine başvurulmasına engel teşkil etmeyecektir. Bu değişiklik ile bir yandan ÇED süreci devam ederken diğer yandan onay, izin, teşvik ve ruhsat süreçlerine de başvuru yapılmasına imkân sağlanıp projelerin hayata geçme süresinin kısaltılması amaçlanmaktadır.
2. Ön lisans ve üretim lisansına sahip tesislere taşınmaz temini için, 31/12/2030 tarihine kadar acele kamulaştırma kararı alınabilecek.
7554 sayılı Kanun ile 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'na ("EPK") eklenen geçici 33 üncü madde uyarınca, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı ön lisans veya üretim lisansı bulunan üretim tesisleri için gerekli olan özel mülkiyete konu taşınmazların temini amacıyla 31/12/2030 tarihine kadar acele kamulaştırma kararı alınabilecek olup bu süre Cumhurbaşkanı tarafından bir defaya mahsus olmak üzere beş yıl süreyle uzatılabilecektir.
3. 31/12/2024 tarihinden önce işletmeye giren ve fakat yapı ruhsatı ve/veya yapı kullanma izin belgesi olmayan lisanslı elektrik üretim tesislerine uygunluk belgesi ile "ruhsatsız yapı affı" getirildi.
7554 sayılı Kanun ile EPK'ya eklenen geçici 34 üncü madde uyarınca, yapı ruhsatı ve/veya yapı kullanma izin belgesi olmadan tesis edilerek 31/12/2024 tarihinden önce kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olan lisanslı elektrik üretim tesisleri ve bunların zorunlu altyapı unsurları için, (i) imar planlarına işlenmiş bulunmak ve (ii) üretim lisansı sahibi tüzel kişilerce maddenin yürürlüğe girdiği 24/07/2025 tarihinden itibaren bir yıl içerisinde müracaat edilmek şartıyla; statik bakımdan uygun olduğuna dair inşaat mühendisleri tarafından hazırlanacak rapor ve fennî mesuliyetin ilgili mühendislerce üstlenildiğine dair belge sunulması durumunda Bakanlık tarafından bedeli mukabilinde Üretim Tesisi Uygunluk Belgesi düzenlenecektir.
Üretim Tesisi Uygunluk Belgesi, elektrik üretim tesisi ve elektrik üretiminin zorunlu altyapı unsurları kapsamındaki tüm yapılar için tek bir belge olarak düzenlenir ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatı yerine de geçer.
Yapı ruhsatı ve/veya yapı kullanma izin belgesi olmadan tesis edilerek 31/12/2024 tarihinden önce kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olan lisanslı elektrik üretim tesisleri için, "ruhsatsız yapı affı" düzenlemesinin yürürlüğe girdiği tarih olan 24/07/2025 tarihinden önce 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32 nci ve 42 nci maddeleri uyarınca alınmış idari yaptırım kararları, yıkım kararları ve idari para cezaları uygulanmayacaktır. Yapılmış itirazlar veya açılmış davalar hakkında resen karar verilmesine yer olmadığına karar verilecek, yargılama ve takip giderleri taraflar üzerinde bırakılacak ve vekâlet ücretine hükmedilmeyecektir. 24/07/2025 tarihinden önce tahsil edilmiş olan tutarlar ise iade edilmeyecektir.
4. Mera, yaylak ve kışlak olarak tahsis edilen veya kadimden beri bu amaçla kullanılan arazilerin yenilenebilir enerji kaynak alanları için tahsis amacı değiştirilebilecek.
4342 sayılı Mera Kanunu'nun ("MK") "Tahsis Amacının Değiştirilmesi" başlıklı 14 üncü maddesinin ilk fıkrasında, mera, yaylak ve kışlaktan tahsis amacı değiştirilmedikçe MK'nda gösterilenden başka şekilde faydalanılamayacağı belirtilmekte, tahsis amacı değiştirilebilecek yerler ise toplamda on iki bent halinde sayılmaktaydı.
7554 sayılı Kanun ile MK'nun 14 üncü maddesinin ilk fıkrasına on üçüncü olarak eklenen (k) bendi ile bundan böyle, MK veya daha önceki kanunlara göre mera, yaylak ve kışlak olarak tahsis edilmiş veya kadimden beri bu amaçla kullanılan arazilerden, 5346 sayılı Kanun kapsamında ilan edilen yenilenebilir enerji kaynak alanları için ihtiyaç duyulan yerlerin de tahsis amacı valilikçe değiştirilebilecektir.
5. Orman vasıflı taşınmazlarda rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerinin kurulabilmesine ilişkin özel izin süreci ihdas edildi.
5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'un ("5346 sayılı Kanun") "Arazi İhtiyacına İlişkin Uygulamalar" başlıklı 8 inci maddesinde, orman vasıflı taşınmazlarda elektrik enerjisi üretimi yapılmak amacıyla kullanılacak yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin uygulamalara yer verilmekteydi.
7554 sayılı Kanun ile 5346 sayılı Kanun'un 8 inci maddesinin başlığı "Arazi İhtiyacına ve Diğer İzin Süreçlerine İlişkin Uygulamalar" olarak değiştirilmiş ve 6 ncı fıkradan önce gelmek üzere orman vasıflı taşınmazlarda rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerinin kurulabilmesi için alınması gereken iznin esaslarına ilişkin yeni bir fıkra eklenmiştir.
Eklenen yeni fıkraya göre, orman vasıflı taşınmazlarda rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerinin kurulabilmesine özgü izin süreci şu esaslar dahilinde yürütülecektir:
- Ön lisans belgesine istinaden, süre uzatımları dahil olmak üzere, ön lisans süresi kadar izin verilebilecektir. Üretim lisansı aşamasına geçilememesi halinde bu izin ön lisans süresi sonunda kendiliğinden sona erecektir. Üretim lisansı aşamasına geçildiğinin EPDK tarafından ilgili idareye bildirilmesi durumunda ise ön lisansa dayalı izin, üretim lisansı süresi sonuna kadar uzatılacaktır.
- Proje ve etüt aşamasındaki ölçüm ve sondaj faaliyetleri için, ilgili projenin ön lisans veya üretim lisansı almış olması şartı aranmaksızın izin verilebilecektir. Ancak, yukarıda açıklanan kapsamda izin verilen bir saha içerisinde, izne konu projeye yönelik yapılan ölçüm ve sondaj faaliyetleri için ayrıca izin aranmayacaktır.
- İzin başvuruları, başvuru tarihinden itibaren azami altmış gün içinde sonuçlandırılacaktır.
Bununla birlikte, rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerine ilişkin proje tanıtım dosyası veya çevresel etki değerlendirmesi raporu hazırlanması süreçlerinde,
- Rüzgâr projelerinin ana kuş göç yolları üzerinde,
- Güneş projelerinin ise ana kuş göç yolları üzerindeki darboğazlarda
olması halinde ornitolojik gözlem yapılması zorunlu olacaktır.
Diğer alanlardaki rüzgâr ve güneş projeleri için ornitolojik gözlem yapılması gerekmemektedir. Ancak, yatırımcı bu projeler için ilgili idare tarafından talep edilen tedbirleri almakla yükümlüdür.
6. Ön lisans veya üretim lisansı bulunan rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerinde imar planları ve parselasyon planları ile ruhsatlara ilişkin işlemler doğrudan Bakanlık tarafından yapılabilecek.
7554 sayılı Kanun ile 5346 sayılı Kanun'a "İmar ve Ruhsat İşlemleri" başlıklı Ek Madde 1 eklenmiştir.
Eklenen yeni ek maddeye göre, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 4 üncü maddesi hükmü saklı kalmak kaydıyla, ön lisans veya üretim lisansı bulunan rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerinin imar planları, parselasyon planları ve bunların değişiklikleri Bakanlık tarafından da onaylanabilecektir. Bakanlık tarafından onaylanan imar planları ve parselasyon planları, onay tarihi itibarıyla yürürlüğe girecek, onaylanan planlar, Bakanlık internet sitesinde on beş gün süre ile ilan edilecek ve itiraz olmaması halinde ilan süresinin sonunda kesinleşecektir.
Bununla birlikte bundan böyle, ön lisans veya üretim lisansı bulunan rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerinde yer alan yapı ve müştemilata ilişkin yapı ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatı Bakanlık tarafından da düzenlenebilecektir.
Bu düzenlemeler kapsamında imar planları Bakanlık tarafından onaylanan tesislerde ruhsatsız olarak yapımına başlanıldığı tespit edilen yapılar ile yapı ruhsatı Bakanlık tarafından düzenlenen yapılardan ruhsata aykırılığı tespit edilenler için 3194 sayılı Kanunun 32 nci ve 42 nci maddeleri çerçevesinde yapılacak işlemler Bakanlık tarafından tesis edilecektir.
Yapılara ilişkin yıkım kararı alınması hâlinde, Bakanlık'ın bildirimi üzerine, ilgisine göre büyükşehir belediyesi, belediye veya il özel idaresi tarafından yıkım işlemi gerçekleştirilecektir.
Bunlarla birlikte, ön lisans veya üretim lisansı bulunan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesislerine ilişkin yapı ruhsatı başvurularında, acele kamulaştırma kararına istinaden mahkeme tarafından verilen taşınmaza el koyma kararı ruhsat alma şartları içerisinde değerlendirilecek belge sayılacaktır.
7554 sayılı Kanun ile 5346 sayılı Kanun'a eklenen Ek Madde 1'in uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ise Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelik ile belirlenecektir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
