09 Şubat 2022 tarihli Resmi Gazete'de "Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği" ("Yönetmelik") yayımlanmıştır. Yönetmelik 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanununa dayanılarak çıkartılmış olup, Ticaret Bakanlığı'nın sorumluluğunda bulunan tüketici ürünlerinin güvenli ve ilgili teknik düzenlemelere uygun olmasını sağlamak üzere yürütülecek piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerine ilişkin düzenlemeleri, alınabilecek önlemleri ve ilgili kişilerin yükümlülüklerini içermektedir.
7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu, piyasaya arz edilmesi hedeflenen, arz edilen, piyasada bulundurulan veya hizmete sunulan tüm ürünleri kapsayacak şekilde düzenlemeler getiren, bu nedenle de piyasadaki ürünlere ilişkin yaygın bir kapsamı olan bir kanundur. Ayrıca kanun kapsamında sadece yurtiçi piyasada arzı gerçekleştirilen mallar yer almamakta; Kanun, Avrupa Birliği üyesi ülkelere ihraç edilen veya ihraç edilmesi hedeflenen ürünleri de kapsamaktadır. Kanun kapsamında ürünlere ilişkin bir sınıflandırma yapılmakta olup, ürünler güvenli, risk taşıyan ve ciddi risk taşıyan ürünler olarak kademelendirilmiştir. Bu sınıflandırmadaki tanımlardan,
- Güvenli ürün; kullanım süresi, hizmete
sunulması, kurulumu, kullanımı, bakımı ve
gözetimine ilişkin talimatlara uygun ve normal
kullanım koşullarında
kullanıldığında risk taşımayan veya
sadece ürünün kullanımına özgü
asgari risk taşıyan ve insan sağlığı
ve güvenliği için gerekli düzeyde koruma
sağlayan ürünü,
- Riskli ürün; ürünün kullanım
amacı veya kullanım süresi ve uygulanabildiği
durumlarda hizmete sunulması, kurulum ve bakım
gereklilikleri de dâhil olmak üzere,
ürünün normal ve öngörülebilir
kullanım koşulları çerçevesinde,
ilgili teknik düzenleme ya da genel ürün
güvenliği mevzuatı kapsamında korunan insan
sağlığı ve güvenliğini, iş
yerinde sağlık ve güvenliği, tüketicilerin
korunmasını, çevreyi, kamu güvenliğini
ve diğer kamu yararlarını, makul ve kabul edilebilir
değerlendirilen ölçünün ötesinde
olumsuz etkileme olasılığı bulunan
ürünü,
- Ciddi risk taşıyan ürün ise risk değerlendirmesine dayanması ve ürünün normal ve öngörülebilir kullanımının dikkate alınması kaydıyla, zarara yol açabilecek bir tehlikenin gerçekleşme olasılığı ve zararın ciddiyetinin büyüklüğünün birlikte ele alınması neticesinde, riskin etkisi kısa vadede ortaya çıkmayan vakalar da dâhil olmak üzere, yetkili kuruluşların acil müdahalesini gerektiren risk taşıyan ürünü ifade etmektedir.
Bu kapsamda Yönetmelikteki hükümlerin özet olarak incelenmesi gerekirse:
- Bir ürünün güvenli olarak kabul
edilmesinin, teknik düzenlemelerin insan
sağlığı ve güvenliği ile ilgili
hükümlerine uygun olmasına ya da böyle bir
düzenleme yoksa, Genel Ürün Güvenliği
Yönetmeliği'ne göre değerlendirme
yapılmış olmasına bağlı
olduğu,
- Piyasa gözetim ve denetim faaliyetinin
Bakanlıkça, Denetmenler aracılığı
ile yürütüleceği,
- Ticaret Bakanlığı'nın piyasa
gözetimi ve denetimi yapma, denetim sonuçlarına
göre önlem alma, ve idari yaptırım uygulama
yetkisi olduğu, Bakanlığın bu yetkilerini
orantılı olarak kullanacağı,
- Piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerinin, ürüne
ait bilgi ve belgelerin ilgili mevzuat çerçevesinde
incelenmesi, duyusal inceleme yapılması,
gerektiğinde numune alınması, yerinde muayene veya
test yapılması veya iktisadi işletmecinin ilgili
mevzuat ve teknik düzenlemeler hakkında bilgilendirilmesi
suretiyle gerçekleştirilebileceği, ayrıca
denetmenin üründen numune de alabileceği,
- Değerlendirmenin sonucuna göre ürünün
uygun olması halinde giderlerin Bakanlıkça
karşılanacağı; inceleme ve değerlendirme
sonucunda ürünün uygunsuz olduğunun tespit
edilmesi durumunda ise test veya muayene giderleri ve bunlara
ilişkin diğer giderleri ile masrafların iktisadi
işletmeci (ürüne ilişkin sorumluluğu
bulunan kişi) tarafından
karşılanacağı ve uygunsuz numunenin pazara
sunulamayacağı,
- Bölge Müdürlüğü bu
ürünün risk taşıdığı veya
ilgili teknik düzenlemelere veya Genel Ürün
Güvenliği Yönetmeliğine
aykırılık teşkil ettiği kanaatindeyse,
ilgili iktisadi işletmeciye savunma yapılabilmesi
için on iş günü süre verecektir. Ancak
ürünün ciddi risk taşıması ve ciddi
riski ortadan kaldıracak başka bir yol bulunmaması
halinde ürünlerin piyasadan çekilmesini, geri
çağrılmasını veya piyasada
bulunmasının yasaklanmasına Bölge
Müdürlüğünce karar verileceği,
- İktisadi işletmecinin önlemleri almaması
halinde bölge müdürlüğünün,
ürünün piyasaya arzının durdurulması,
piyasada bulundurulmasının önlenmesi, piyasadan
çekilmesi, geri çağrılması, reklam ve
teşhirinin durdurulması;
dağıtıcıların önlemlerden haberdar
olmaları ve önlemlere uymalarını sağlamak
amacı ile gerekli tedbirlerin alınması;
ürünün taşıdığı riskler
hakkında tüketicilerin uyarılması;
ürünlerin uygun koşullarda imhası veya
kullanılamaz hale getirilmesi önlemlerinden uygun ve
gerekli olanları orantılı olarak
alabileceği,
- Buna rağmen önlemler alınmazsa
Bakanlığın ilgili önlemlerin
uygulanmasını tatbik edeceği ve ilgili masrafı
iktisadi işletmeciye rücu edeceği, ayrıca
Kanun'da belirtilen idari para cezalarının da
bölge müdürlüğünce
uygulanacağı,
- Bölge Müdürlüğünün, bir
ürünün ciddi risk
taşıdığına dair belirtilerin
bulunması halinde, ürünün kontrolü
yapılıncaya kadar piyasaya arzının ve piyasada
bulundurulmasının geçici olarak durdurulması
kararını verebileceği, risk taşıyan
ürünlerle ilgili iktisadi işletmecinin Bölge
Müdürlüğünün kararı ile veya
kendiliğinden önlem alacağı ve riskler ile
önlemler hakkındaki bilgileri duyuracağı,
diğer önlemlerin yetersiz kalması durumunda iktisadi
işletmecinin, kendiliğinden veya talep üzerine
ürünü geri
çağıracağı,
- Ayrıca iktisadi işletmecinin piyasaya arz ettiği
veya piyasada bulundurduğu ürünün
uygunsuzluğunu denetiminden önce tespit etmesi halinde,
gönüllü önlem faaliyetinde
bulunabileceği,
- İthalatçı veya
dağıtıcının, ürünü kendi
isim veya ticari markası altında piyasaya arz etmesi,
piyasada bulundurması veya ürünün
güvenliliğini etkileyecek şekilde
değiştirmesi halinde imalatçı olarak
kabul edileceği, ayrıca ürünün
imalatçısına, temsilcisine veya
ithalatçısına ulaşılamaması halinde
dağıtıcının (ürünü tedarik
zincirinde yer alarak piyasada bulunduran kişi) da belirli
şartlar altında imalatçı olarak kabul
edileceği,
- İktisadi işletmeci, tedarik zincirindeki isimleri
ürünü piyasaya arz ettiği veya piyasada
bulundurmaya başladığı tarihten itibaren en az
on yıl boyunca muhafaza edeceği ve talep edilmesi halinde
Bakanlığa sunacağı,
- Ayrıca iktisadi işletmecinin, ürünlerin
risklerinin azaltılması amacıyla
yürüttüğü faaliyetlerde, Bakanlıkla
işbirliği yapacağı,
- Bakanlığın faaliyetleri sırasında Müdürlüklerle yapılan yazışmaların, ihbar ve şikâyetler ile denetimlerde temin edilen kişisel veriler ile ticari sır niteliğindeki veya fikri ve sınai mülkiyet hakkına ilişkin bilgilerin mevzuat gereği yapılan duyurular dışında kural olarak gizli tutulacağı düzenlenmiştir.
Yönetmeliğin Resmi Gazete'de yayımlanması ile birlikte 1/4/2020 tarihli ve 31086 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır. 09 Şubat 2022 tarihinde yayımlanan Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği de aynı tarihte yürürlüğe girmiştir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.