Mevcudu Eksiltme Suçu

Mevcudu eksiltme suçu 2004 sayili "Icra ve Iflas Kanunu" (IIK) çerçevesinde düzenlenmistir. Buna göre;

Alacaklisini zarara sokmak kastiyle mevcudunu eksilten borçlularin cezasi:

Madde 331- (Degisik: 31/5/2005-5358/1 md.)

  1. Haciz yolu ile takip talebinden sonra veya bu talepten önceki iki yil içinde borçlu; alacaklisini zarara sokmak maksadiyla, mallarini veya bunlardan bir kismini mülkünden çikararak, telef ederek veya kiymetten düsürerek hakiki surette yahut gizleyerek muvazaa yoluyla baskasinin uhdesine geçirerek veya asil olmayan borçlar ikrar ederek mevcudunu suni surette eksiltirse, aleyhine aciz belgesi aldigini veya alacakli alacagini alamadigini ispat ettigi takdirde, alti aydan üç yila kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezasi ile cezalandirilir.
  2. Iflas takibinden veya dogrudan dogruya iflas hallerinde iflas talebinden önce birinci fikradaki fiilleri isleyen borçlu hakkinda da bu fiiller baska bir suç olustursa dahi bu hükümler uygulanir.
  3. Konkordato mühleti veya iflasin ertelenmesi talebinden önceki iki yil içinde ya da konkordato mühleti talebi veya iflasin ertelenmesi süresinden sonra birinci fikradaki fiilleri isleyen borçlu hakkinda da bu hükümler uygulanir.
  4. Tasinmaz rehni kapsaminda bulunan eklentinin rehin alacaklisina zarar vermek kasti ile tasinmaz disina çikarilmasi halinde, eklentinin zilyedi iki yildan dört yila kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezasi ile cezalandirilir.
  5. Bu suçlar alacaklinin sikâyeti üzerine takip olunur.

Icra ve Iflas Kanunu'nda düzenlenen haliyle alacaklisini zarara sokmak kastiyle mevcudunu eksiltme suçu, maddi konusu bakimindan mallarin, hukuki konusu bakimindan ise alacak hakkinin korundugu bir suçtur. Dolayisiyla alacakli konumunda olan kisinin alacak hakkinin ve ticari hayattaki iliskilerdeki ahlak ve güven duygusunun korunmasi amaçlanmaktadir.

Ilginizi Çekebilir: Konkordato Süreci ve Çesitleri.

Mevcudu Eksiltme Suçunun Unsurlari

Bu suç seçimlik hareketli ve sirf hareket suçu olarak karsimiza çikan bir suçtur. Söz edilen seçimlik hareketler ise borçlunun mallarini veya bunlardan bir kismini;

  1. Mülkünden çikarmasi,
  2. Telef etmesi,
  3. Kiymetten düsürmesi,
  4. Hakiki surette yahut gizleyerek muvazaa yoluyla baskasinin uhdesine geçirmesi,
  5. Asil olmayan borçlar ikrar ederek mevcudunu suni surette eksiltmesidir.

Dolayisiyla öngörülen bu seçimlik hareketlerden birinin islenmesi ile suç tamamlanmaktadir.

IIK m.331/4'te ise ayri bir düzenlemeye gidilerek ve bu maddede suçun konusunu tasinmaz olusturmaktadir.

Bu suçun failini "borçlu," magdurunu ise "borçlunun alacaklisi veya alacaklilar" olusturmaktadir. Magdur alacakli için alacaginin kesin aciz belgesi ile ispatlamis olmasi aranmaktadir.

Bu suç netice bakimindan incelendiginde ise, neticeli bir suç olmadigi söylenebilmektedir.

Manevi unsur bakimindan bir incelemeye gidildiginde ise, bu suçun özel kast ile yani alacaklilari zarara ugratmak kastiyla gerçeklestirilecegi ifade edilmektedir.

Mevcudu Eksiltme Suçunda Zaman Sinirlamasi

Ek olarak, bu suçlarin islenebilmesi için birtakim zaman sinirlamalari öngörülmüstür. Bunlar ise:

  1. IIK m. 331/1'de öngörülen hareketin suç teskil etmesi için haciz yolu ile takip talebinden sonra veya bu talepten önceki iki yil içinde gerçeklesmis olmasi aranmaktadir.
  2. IIK m.331/2'de ise iflas takibinden veya iflas hallerinde iflas talebinden önce gerçeklestirilmesi gerekmektedir.
  3. IIK m. 331/3'teki hareketlerin ise konkordato mühleti veya iflasin ertelenmesi talebinden önceki iki yil içinde veya konkordato mühleti talebi veya iflasin ertelenmesi süresinden sonra gerçeklestirilmis olmalidir.

Mevcudu Eksiltme Suçunun Cezasi

Alacaklinin sikayeti üzerine takibi gerçeklestirilen bir suç olan bu suçun cezasi olarak IIK m.331/1 uyarinca alti aydan üç yila kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezasi öngörülmüstür.

Zaman Asimi:  IIK m.347 "Sikayet süresi" basligi ile yapilan düzenlemeye göre; bu suçta sikayet hakki, fiilin ögrenildigi tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin islendigi tarihten itibaren bir yil geçmekle düsmektedir. Dolayisiyla magdur tarafindan yapilan sikayetin bu süreler içerisinde gerçeklestirilmesi gerekmektedir.

Görevli Mahkeme:  Görevli ve yetkili mahkeme icra takibinin yapildigi yerdeki Icra Mahkemesidir.

YARGITAY 19. CEZA DAIRESI-KARAR 2017/7974

"Alacaklisini zarara sokmak kastiyle mevcudunu eksiltme suçunun olusabilmesi için; sikayetçi/alacakli haciz yolu ile icra takibi yaptiktan sonra ya da icra takibinin baslamasindan iki yil önceki sürede, borçlunun, mallarini telef ederek kiymetini düsürürse, mallarini gizlerse, mallarini muvazaa yoluyla baskasinin uhdesine geçirirse ya da asli olmayan borçlar ikrar etmek suretiyle mevcudunu eksiltirse ve bu eylemlerden birini alacaklisina zarar vermek kastiyle yaparsa ve bunlarla birlikte sikayetçi alacaklinin, borçlu aleyhine aciz belgesi aldigini veya alacagini alamadigini ispat etmesi halinde suçun maddi ve manevi unsurlari olusmus olacaktir.  Ayrica, borçlunun IIK'nin 331. maddesindeki düzenlemenin suç olarak kabul edilebilmesi için alacaklinin borçlunun bu eylemlerinden zarar görmüs olmasi sartina da baglidir."

Yüksek mahkeme, bu konuyla ilgili olarak;

  • "Sanigin, alacaklisini zarara ugratmak maksadiyla hareket edip etmediginin tespiti için saniklar arasindaki borç iliskisinin ve bu iliski sonucunda düzenlenmis senedin muvazaali olup olmadiginin arastirilmasi gerekecegini,"
  • "Alacaga karsilik haczedilen mallarin alacagi karsilayip karsilamadiginin ve saniklarin muvazaali islemlerle borçlarini ödemekten kaçinip kaçinmadiklarinin arastirilip belgelendirilerek, saniklarin hukuki durumlarinin degerlendirilmesi gerekecegini" belirtmistir.

Ayrica, borçlu hakkinda haciz yolu ile takip yapilmis olmasi gerektigi de yine Yargitay karari ile vurgulanmistir.

Söz konusu Yargitay kararinda; "alacaklisini zarara ugratmak kastiyle mevcudu eksiltmek suçunun olusabilmesi için borçlu hakkinda haciz yolu ile takip yapilmis olmasi gerektigi; rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip yapilmasi halinde suçun unsurlarinin olusmayacagi" belirtilmistir.

Anahtar Kelimeler: Mevcudu Eksiltme Suçu, Mevcudu Eksiltme Suçunun Unsurlari, Mevcudu Eksiltme Suçunun Cezasi, Mevcudu Eksiltme Suçunda Zaman Sinirlamasi

KAYNAKÇA

  1. ÖZEN, M., Alacaklisini Zarara Sokmak Kasdiyle Mevcudunu Eksiltme ve Sermaye Sirketlerinin Iflasini Istemek Mecburiyetinde Olanlarin Sirketin Iflasini Istememesi Suçlari (IIK m. 331- 345/A), Terazi Hukuk Dergisi, 13(139), 98-104.
  2. Kayi Hukuk ve Danismanlik Bürosu, (2021.07.31), Alacaklisini Zarar Ugratmak Amaciyla Mal Kaçirma Suçu ve Yaptirimi, (10.10.2021) tarihinde Kayi Hukuk ve Danismanlik Bürosu (https://www.kayihukuk.com.tr/alacaklisini-zarar-ugratmak-amaciyla-mal-kacirma-sucu-ve-yaptirimi/) adresinden alindi.
  3. ARTUÇ, M./BIKMAZ, R., Açiklamali – Içtihatli Icra – Iflas Suçlari ve Yargilama USULÜ, Ankara, 2005.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.