1. LIBOR Faiz Oranı
London Interbank Offered Rate (“LIBOR”), 1980'li yıllardan beri, yatırımcıların ve bankaların kredi sözleşmelerinde kullandıkları bir faiz oranı. Bu faiz, ICE Benchmark Administration (“IBA”) tarafından yayımlanmakta. LIBOR, büyük bankaların ve finans kurumlarının birbirleri arasındaki sözleşmelerde kullanılan ortalama faiz oranının hesaplanması yoluyla belirlenmektedir.
LIBOR faiz oranı geçmişte; Amerikan Doları, Euro, İngiliz Sterlini, Japon Yeni ve İsviçre Frangı için belirlenmekteydi. Ancak, 2021 itibariyle sadece Amerikan Doları için LIBOR faiz oranı belirlenmiştir.
LIBOR faiz oranı daha önce; gecelik, bir aylık, iki aylık, üç aylık, altı aylık ve on iki aylık vadeler için belirlenmekteydi. Fakat, 2021 itibariyle bir haftalık ve iki aylık LIBOR faiz oranı belirlenmemiştir.
LIBOR faiz oranı esas itibariyle, büyük bankaların ve finans kuruluşlarının geleceğe dönük tahminlerine dayanmakta, bu manipülasyona açık bir durum meydana getirmekte. 2012 yılında, bazı bankaların ve finans kuruluşlarının karlarını artırmak amacıyla bu durumu kötüye kullandıkları ortaya çıkmıştır. Bu nedenle aşamalı olarak LIBOR faiz oranı sisteminin terk edilmesi yoluna gidilmiştir.
2. SOFR Faiz Oranının LIBOR Faiz Oranının Yerini Alması
Maalesef bazı bankaların ve finans kuruluşlarının karlarını artırmak amacıyla, LIBOR faiz oranının belirlenmesi üzerindeki etkilerini kötüye kullandıkları ortaya çıktı. Bu nedenle, Federal Reserve System (“FED”) bir komite oluşturarak yeni bir faiz standardı belirlemek amacıyla bir komite oluşturdu. Sonuç olarak, Secured Overnight Financing Rate (“SOFR”), şeklinde yeni bir faiz standardı oluşturuldu.
2012 yılında FED ve Birleşik Krallık otoriteleri, LIBOR faiz oranının aşamalı olarak kaldırılmasına karar verdiler. Sonuç olarak, 30 Haziran 2023'te LIBOR faiz oranının bütünüyle devre dışı kalmasına karar verildi.
Hali hazırda eski tarihli pek çok sözleşme LIBOR faiz oranı esas alarak hazırlanmış durumda. Bu sözleşmeler, sözleşme metnine konulmuş yedek hükümlerin işletilmesi yoluyla otomatik olarak SOFR faiz oranını esas alacak şekle getirilebilir. Sözleşmede bu tür yedek hükümlerin yer almaması halinde, taraflarca sözleşmenin tadil edilmesi yoluyla LIBOR faiz oranı devre dışı bırakılarak SOFR faiz oranı esas alınabilir.
New York Eyaleti'nde çıkan bir kanun uyarınca, LIBOR faiz oranını esas alan sözleşmelerdeki ilgili hüküm, otomatik olarak değiştirilecek ve LIBOR faiz oranı yerine SOFR faiz oranı kabul edilmiş sayılacak. Söz konusu kanun uyarınca, tarafların SOFR faiz oranı dışında alternatif bir faiz oranı belirlemeleri de mümkündür.
3. SOFR Faiz Oranının Özellikleri
SOFR, Amerikan Doları cinsinde sözleşmelerde kullanılmak üzere belirlenmiş bir faiz türü. FED, tarafından her iş günü SOFR faizi oranlarını açıklanmaktadır.
SOFR, gerçekleşmiş işlemelerden elde edilen verilerin hacim ağırlıklı olacak şekilde hesaplanmasıyla meydana gelmektedir. Dolayısıyla LIBOR faiz oranına kıyasla daha objektif bir yöntem kullanılmaktadır.
Yukarıda bahsedildiği üzere; LIBOR'dan farklı olarak SOFR geleceğe dönük tahminler üzerinden değil, geçmişe dönük gerçekleşmiş işlemlerden yola çıkılarak hesaplanmaktadır. Dolayısıyla, borçlu ödeyeceği faiz miktarını ancak vadenin geldiği zaman bilebilecektir. Bu durum; her ne kadar SOFR faiz oranı sisteminin, LIBOR faiz oranı sistemine göre daha güvenilir olarak kabul edilmesine neden olmuşsa da öngörülebilirlik bakımından henüz sorunlar içeren bir uygulamadır.
Originally published by 27 June, 2023
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
