TTK m. 18/III uyarınca "Tacirler arasında diğer tarafı temerrüde düşürmeye, sözleşmeyi feshe,sözleşmeden dönmeye ilişkin ihbarlar veya ihtarlar noter aracılığıyla, taahhütlü mektupla,telgrafla veya güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı elektronik posta sistemi ile" yapılır.Bununla birlikte maddede yer alan bildirimlere ilişkin şekil kıstaslarının geçerlilik şartı mı yahutispat şartı mı olduğu hususunun açıklanması gerekmektedir.
Düzenleme her ne kadar Resmi Gazete yayım tarihi olan 9.11.2022 tarihinde yürürlüğe girmiş olsa da düzenlemeye ilişkin olarak hangi usul ve esasların uygulanacağına dair mevzuatta bir boşluk bulunmaktaydı. Bu kapsamda 25.01.2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Tebliğ ile Geçici 2. Madde'nin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar düzenlenerek boşluk giderilmiştir.
Söz konusu belirsizliğin nedeni, eski Türk Ticaret Kanunu'nun 20. Maddesinde yer alan"Tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmek veya mukaveleyi fesih yahut ondan rücumaksadıyla yapılacak ihbar veya ihtarların muteber olması için noter marifetiyle veya iadelitaahhütlü bir mektupla yahut telgrafla yapılması şarttır." hükmüdür. Eski Ticaret Kanunu'ndatacirler arası maddede sayılan hukuki işlemlerin "muteber olması" için söz konusuşekilşartlarına uyulması gerektiği yer almaktadır. Söz konusu ifadenin de geçerlilik şartı olaraknitelendirilip nitelendirilmeyeceği yönünde doktrinde tartışmalar meydana gelmiş ve eTTKdöneminde Yargıtay kararlarında bir içtihat birliği olmamakla birlikte1hükümde yer alanmuteber ifadesi, tacirler arası işlemler açısından son derece katı kurallar getirmesi sebebiyleeleştirmiş ve ispat şartı olarak nitelendirmiştir.
"TTK.nun 20/3. maddesinde "tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmek veyamukaveleyi fesih yahut ondan rücu maksadıyla yapılacak ihbar veya ihtarların muteber olmasıiçin noter marifetiyle veya iadeli taahhütlü bir mektupla yahut telgrafla yapılması şarttır"denilmektedir. Bu maddedeki ihbar ve ihtar şekilleri, Dairemizin kökleşen uygulamasına göre,geçerlilik şartı olmayıp, bir ispat şartıdır. Aynı husus Hukuk Genel Kurulu'nun 12.03.19971996/11951 Esas, 1997/178 Karar sayılı ilamında da benimsenmiştir." Yargıtay 11. HukukDairesi E.2005/10582, K.2006/11292, T.6.11.2006.
Bununla birlikte Yargıtay 19. Hukuk Dairesi E. 2005/6939, K. 2006/2620, 16.3.2006 tarihlikararı ile "Tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmek veya sözleşmeyi feshetmekamacıyla yapılan ihtar veya ihbarların geçerli olması için noter marifetiyle veya iade-i taahhütlümektupla ya da telgrafla yapılması şarttır. Ticari satışlarda ayıp ihbarlarının TTK'nın 25.maddesinde belirtilen süreler içinde yapılması zorunludur. Dosya kapsamından ayıp ihbarınınsüresi içinde ve belirtilen şekil/ere uygun yapılmadığı anlaşıldığından davanın reddine kararverilmesi usul ve yasaya uygundur." şeklinde dairenin kökleşen içtihatlarına göre hükümkurmuştur.
Söz konusu eleştiriler ve uygulamadaki belirsizlik kanun koyucuyu da etkilemiş ve hükümbirtakım değişikliklere uğramıştır. Nitekim basiretli bir iş insanı gibi hareket etmesi gerekentacir için hiçbir modern kanunda bu kadar ağır bir geçerlilik koşuluna yer verilmemişolmasından ve ticari hayatın dinamik olmasından söz konusu ağır şart değiştirilmiş ve muteberifadesi kaldırılmıştır. Bu durum Kanun'un gerekçesinde şu şekilde açıklanmıştır:
Bu maddenin üçüncü fıkrasında üç köklü değişiklik yapılmıştır. (1) Hükümdeki şekil, geçerlilikşartı olmaktan çıkarılmış, ispat şartına dönüştürülmüştür. Bu amaçla eski metinde yer alan"muteber olması için" ibaresine metinde yer verilmemiştir. Bu değişikliğin sebebi, geçerlikşartının artık haklı bir gerekçesinin bulunmaması ve teknikteki hızlı gelişmedir. Ayrıca hiçbirmodern kanunda bu kadar ağır bir geçerlilik şartı yer almamaktadır. Şartın tacir gibi basiretlibir işadamı için öngörülmüş olması da anlamsız bulunmuştur. (2) İadeli taahhütlü mektuptaahhütlüye dönüştürülmüştür. Çünkü , burada varma teorisinin kabulünü haklı gösterecek birgerekçe mevcut değildir. (3) Güvenli elektronik imza hem Borçlar Kanununda kabul edilmişhem de düzenli bir sisteme bağlanmıştır. Hükme bu olanak da eklenmiştir." Yargıtay HukukGenel Kurulu'nun 25.5.2016 ve E. 2014/19-861 K. 2016/632 sayılı kararında da tacirlerarasında ihtar ve ihbarlar için öngörülen şekil şartı geçerlilik şartı olmaktan çıkarıldığı sözkonusu gerekçeye ek olarak ifade edilmiş ve maddede yer alan koşulun ispat şartı olduğukabul edilmiştir.
SONUÇ:
Nihayetinde gelinen aşamada eski Türk Ticaret Kanunu yürürlüğü döneminde yapılmış olanişlemler bakımından, 6103 Sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü Ve Uygulama ŞekliHakkında Kanun'un 2. maddesinin (a) bendi uyarınca, "Türk Ticaret Kanununun yürürlüğegirdiği tarihten önce meydana gelen olayların hukukî sonuçlarına, bu olaylar hangi kanunyürürlükte iken gerçekleşmişlerse, o kanun hükümleri" uygulanacak ve o dönemde yapılmışolan hukuki işlemler eTTK m. 20/3 kapsamında şekil şartlarına tabi olacaktır. Her ne kadar odönemdeki şekil şartlarına tabi olsalar dahi Yargıtay'ın bu konudaki istikrar kazanmış biruygulaması olmadığı için yukarıda yer alan tartışma gündeme gelecek ve Yargıtay 11. HukukDairesi ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun görüşü kabul edilirse ispat şartı olarak, Yargıtay19. Hukuk Dairesi'nin görüşü kabul edilirse geçerlilik şartı olarak kabul edilecektir.
Ancak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun yürürlüğe girmiş olduğu 1/7/2012 tarihindenitibaren tacirler arasında yapılacak ihbarlar veya ihtarlar noter aracılığıyla, taahhütlü mektupla,telgrafla veya güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı elektronik posta sistemi ile yapılmakzorunda olmayıp tarafların sözleşmede kararlaştırdıkları herhangi bir şekilde deyapılabilecektir. "...mülga 6762 sayılı TTK'nın 20/3. maddesinde düzenlenen noter aracılığıylabildirim yapılması şartının ispat şartı olduğu, daha sonra yürürlüğe giren TTK'nın 18/3.maddesinde de bu hususun ispat şartı olarak düzenlendiği, ayrıca ek sözleşme X.5maddesinde uluslararası faktoring kurallarının uygulanacağının kabul edildiği, uluslararasıfaktoring kurallarının 18/2. maddesinde bildirimin "yazılı veya telefonla (yazılı olarak teyitedilmek kaydıyla) yapılacağının, iptal veya indirim bildirimini aldıktan sonra ihracat faktorününhemen tedarikçiyi bilgilendireceğini ve söz konusu iptal veya indirim bildirimini almasındansonraki yüklenen yüklemeler ve tamamlanan hizmetler için geçerli olacağını" düzenlediği gözönüne alındığında iptal bildiriminin e-posta ile yazılı olarak yapılmasının geçerli olduğu kabuledilmiştir." Yargıtay 11. Hukuk Dairesi E.2020/5933, K.2020/6025, T. 24.12.2020
Footnotes
1 Daireler arasında yer alan söz konusu aykırılık, ayıp hükümleri açısından ortaya çıkmakta olup Yargıtay kararlarında ayıp sonucunda sözleşmenin feshi imkânının da meydana gelmesi sebebiyle eTTK m. 20/3'de yer alan şekil şartlarının uygulanıp uygulanmayacağı ve şayet uygulanacaksa bu şekil şartlarının hukuki sonucunun ne olduğu şeklindedir. Yargıtay 19. Hukuk Dairesi'nin kararlarında ayıp ihbarının TTK. m. 18/III (Eski TTK. m. 20/3) aranan şekil şartına tabii olduğu savunulmaktadır. Buna karşılık Yargıtay 11. Hukuk Dairesi'nin kararlarında ise ayıp ihbarının tacirler arasında dahi şekle tabi olmadığı savunulmaktadır. Yargıtay 19. Hukuk Dairesi bazı kararlarında tacirler arasında ayıp ihbarının eski TTK. m. 20/3 de aranan noter ihtarı veya iadeli taahhütlü mektupla yapılması gerektiğine karar vermiştir. Yine Yargıtay 19. Hukuk Dairesi bazı kararlarında ise ticari satımlarda ayıp ihbarının yapılmasının herhangi bir şekle tabii olmadığını ancak uyuşmazlık halinde ihbarın yapılmış olduğunun eski TTK. m. 20/3 de öngörülen şekle uygun bir şekilde kanıtlanması gerektiğine karar vermiştir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
