Turkey: İş Arama İzni Nedir?

Is arama izni belirsiz süreli is sözlesmelerinde söz konusu olan ve ihbar süresi içerisinde her gün için isçiye en az iki saat olmak üzere verilen ücretli bir izin türüdür. Ilgili izin, 4857 Sayili Is Kanunu madde 27'de kendine yer bulmus olup ihbar süresi içerisinde isçinin yeni bir is bulma imkanina sahip olmasi için getirilmis bir düzenlemedir. Kamu düzeninden sayilan is arama izninden isçinin vazgeçmesi mümkün olmadigi gibi ortada bir vazgeçme iradesi varsa da bu irade geçersiz olacaktir.

Is Arama Izninin Kapsami Nedir?

Mevzuatimizdaki düzenlemeler uyarinca is arama izni, is saatleri içerisinde kullandirilmalidir. Ancak kullanilacak saatlerin belirlenmesi isverenin de onayina tabidir. Isveren, bu saatleri kanundaki düzenleme uyarinca, is saatleri içerisinde ancak makul zamanlari gözeterek kullandirmak zorundadir.

Düzenlemede is arama izninin kullandirilacagi saatleri isverenin belirleyecegi hüküm altina alindigi için isçinin "bu saatlerde iznimi kullaniyorum" seklindeki beyani sayet bu beyan isi aksatmaya yönelik ise isveren tarafindan kabul edilmek zorunda degildir. Isçi ve isveren arasindaki diyalogu örneklendirecek olursak; Isçinin kullanmak istedigi süre araligi isverence kabul edilmedigi takdirde isveren, "Hayir, 13.00-16.00 saatleri arasinda kullanmani uygun buluyorum", seklinde isçiye is arama iznini kullandirabilecektir.

Yani isveren yönetim hakki kapsaminda ve is sözlesmesinde daha önce bir zaman araligi belirlenmedigi takdirde kendisine uygun düsmeyen bir zaman dilimini kabul etmek zorunda degildir.

Isveren bakimindan is arama izninin kullandirilmasindaki temel ölçüt, bu iznin is saatleri içerisinde ve minimum 2 saat olacak sekilde kullandirilmasi olup, mesai saatleri disinda bu hakkin kullandirilmasi ise isverenin kötü niyetini gösterecektir. Dolayisiyla, bu zaman dilimleri isçinin is arayabilecegi, görüsmeler yapabilecegi makul zaman dilimleri seçilerek kullandirilmalidir.

Isçinin mesai saatleri içerisinde bu hakkini kullanmasini engelleyen, is arama izni hakkinin amacina uygun hareket etmeyen isverene karsi isçi, bu eylemlere bagli olarak is akdini hakli nedenle derhal feshetme hakkina sahiptir.

Isçi, ihbar süresi içerisinde bu iznini kullanmakta ve dolayisiyla ihbar süreleri içerisinde is sözlesmesi yürümeye devam etmektedir. Isin yürütümünü engelleyen bir zaman diliminde bu iznin kullanilmasi isveren tarafindan kabul edilmek zorunda degildir. Bu iznin kullaniminda Isin aksamasi söz konusu oldugu takdirde, isverenin uyarisina ragmen bu eylemini makul hale getirmeyen isçi bakimindan isveren, devamsizlik nedeniyle is akdini derhal feshedebilecektir.

Çünkü, belirttigimiz gibi is akdi ihbar süresi içerisinde yürüyecektir ve isçi bu sürelerde de is sözlesmesine uygun biçimde, dürüstlük ve baglilik kurallarina uygun hareket etmekle mükelleftir. Is arama izninin kullanilmasina iliskin olarak isçi bakimindan da bu sekilde bir ölçüt getirilmis durumdadir.

Tekrar ifade etmek isteriz ki; isçi bu izni kullanacagi süreleri kendisi belirledigi takdirde dahi bunu isverene bildirmelidir. Kanaatimizce bu bildirimin yapilmasi akabinde isveren, isin yürütümünü ciddi ölçüde aksatmadigi sürece isçiye bu iznini kullanma imkâni tanimalidir ki olasi bir uyusmazlik bertaraf edilebilsin ve isverene de mali bir külfet dogmasin.

Ilginizi Çekebilir: Ihbar Tazminati Nedir?

Isçi ve Isverenin Is Arama Izni Kapsaminda Yükümlülükleri Nelerdir?

Isveren ihbar süreleri içerisinde is arama iznini eksik kullandirmadigi takdirde kullandirilmayan günler için isçiye bu iznin ücretini ödemekle yükümlüdür. Ayrica bu izinler kullandirilirken isçinin kati surette çalistirilmamasi gerekmekte olup, bu takdirde isçiye ücreti %100 zamli olarak ödenecektir.

Elbette bu izin kullanilip, isçinin çalismasi beklenirken çalismadigi bir ihtimalde isçinin de kanundan dogan yükümlülüklerine aykiri davrandigi ve yukaridaki sekilde ihbar sürelerinde is sözlesmesinin geregi gibi çalismasini yerine getirmedigi tespit edilecektir. Baska bir anlatimla isçinin talebine bagli kalinmaksizin isveren tarafindan is arama izni kullandirilmalidir.

Isçinin kullanmak istedigi saatleri bildirmesi halinde ise isverenin uygunluk degerlendirmesi yaparak bu hakki makul zaman araliklarinda ve mutlaka is günleri içerisinde kullandirmasi gerekmektedir.

Yukaridaki açiklamalarimizin yani sira isçi, ihbar süresi içerisinde bir is bulur ve çalismaya baslarsa veyahut da fesih sebebi yeni bir is bulunmasiysa bu takdirde isverenin is arama izni kullandirmak gibi bir yükümlülügü bulunmamaktadir ki bu durum hali hazirdaki düzenlemenin amacina da hizmet etmeyecektir.

Isçinin Is Arama Iznini Toplu Sekilde Kullanmasi Durumu

Isçi bu izni toplu kullanma hakkina sahiptir. Toplu kullanimin dilekçe ile yapilmasi isçi açisindan önem arz etmektedir. Toplu izin kullanma hakkini degerlendirmek isteyen isçinin izin kullanacagi sürenin hesabini ise asagidaki örnek ile açiklayabiliriz:

Örnegin; 6 haftalik ihbar süresini kullanan bir isçi bu süre içerisindeki is arama iznini kullanmak istedigi takdirde ve günlük 2 saat arama izni olarak kararlastirildigi ihtimalde;

Örnegimizdeki gibi bir durumda 60 saat isçinin is arama izni süresi olacaktir. Bu süreleri, günlük çalisma saatine böldügümüz takdirdeyse isçiye kaç gün izin kullandirilmasi gerektigi sonucuna ulasilacaktir.

Örnek vermek gerekirse; günlük 9 saat çalisma yapiliyorsa isçinin 60 (saat) /9 (saat) = 6 Gün + 6 saat is arama izni kullanma hakki dogacaktir. Isçi bu izinlerini ihbar süresinin sona ermesinden evvel kullanmak zorunda olup, 6 saatlik süreyi ise günlük olarak minimum 2 saat olacak sekilde bölebilecektir. Ancak toplu kullanim talebi bu durum haricinde bölünerek, kisim kisim kullanilamayacaktir.

Iznin kullanildigi, form veyahut da benzeri dokümanlarla kayit altina alinmalidir. Detayli bilgi edinmek için web sitemiz üzerinden bizlere ulasabilirsiniz.

Kaynakça

• Yargitay Kararlari Isiginda Süreli Fesihte Yeni Is Arama Izni, Doç. Dr. Murat Sen (https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1857412)
• Yeni Is Arama Izni Hakki/ Yrd. Doç. Dr. Vedat Laçiner (Yönetim Bilimleri Dergisi- Cilt10 Sayi9 ss1-30/ 2012).
• Bir Normlar Çatismasi Sorunu Olarak Is Kanunu Kapsamindaki Isçilere Yeni Is Arama Izni Verilmemesinin Yaptirimi, Yrd. Doç. Dr. Ahmet Kemal Sevimli (IÜHFM-LXXIV ÖZEL SAYI 1. CILT).
• Isçilerin Sahip Oldugu Izin Haklarinin 4857 Is Kanunu Bakimindan Degerlendirilmesi, Mustafa Baysal. (https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/949691)
• 4857 Sayili Is Kanunu / Gerekçesi.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.